19 Ekonomia (16.04.2011 r.)

Inflacja jest to stały wzrost przeciętnego poziomu cen w miare upływu czasu Procesy inflacyjne związane sa ze zmianami wielu waznych kategorii ekonomicznych nie tylko cen takich jak: koszty wytwarzania, stopy procentowe, ilość pieniadza w obiegu sila nabywcza pieniadza
inflacja ma wiec szersze znaczenie i jest efektem zmian relacji miedzy wzrostem ilości pieniadza w obiegu a wzrostem masy towarowej na rynku zatem wzrost cen może być jedynie przejawem tendencji inflacyjnych w gospodarce natomiast ich przyczyny sa związane z przebiegiem wielu innych procesow ekonomicznych
Rodzaje inflacji ze względu na zrudla przyczyny inflacji wyroznia się następujące rodzaje inflacji popytowa, zwana również inflacja ciagniona przez popyt ten rodzaj inflacji wynika z nadmiernego popytu w stosunku do podazy dobr i usług inflacja popytowa pojawia się gdy wzrost ilości pieniędzy w obiegu jest wiekszy od wrostu masy towarowej na rynku od wzrostu pkb tzn konsumenci sa w stanie kupic wiecej niż jest w stanie wyprodukowac gospodarka
kosztowa zwana również inflacja pchana przez koszty wynikajaca ze wzrostu kosztow produkcji inflacja kosztowa wystepuje wtedy gdy w skutek np. wzrostu cen surowcow lub plfabrykatow nastepuje wzrost kosztow produkcji i konsekwencji wzrost cen
strukturalna pojawiajaca się w sytuacji gdy producenci nie sa w stanie dostosowac struktury produkcji do zmian popytu przyczyny inflacji strukturalnej tkwia w mechanizmie podzialu dochodow oraz strukturz gospodarki rynkowej
Rodzaje inflacji ze względu na tepo zmian cen ze względu na tempo zmian cen można wyroznic następujące rodzaje inflacji
pelzajaca - w skali miesiąca ceny rosna mniej niż 1% w skali roku do 10%
galopujaca - ceny rosna od 1% do 15% w skali miesiąca
mega inflacja - ceny rosna od 15% do 50% w skali miesiąca
hiper inflacja - ceny rosna ponad 50% w skali miesiąca
inflacja może przybierac rozne formy w zależności od sytuacji gospodarczej inflacje w warunkach stagnacji gospodarczej nazywa się stagnacja a w warunkach spadku produkcji i popytu - slumpflacja
Inflacja popytowa oznacza nadmierny popyt w stosunku do dostępnej podazy dobr i uslugnpodstawowe przyczyny inflacji popytowej to:
- miekka polityka pieniezna banku centralnego np. zbyt nisko ustalona stopa oprocentowania kredytow powoduje dopływ na rynek pieniadza który nie znajduje pokrycia w towarach
- szczodra polityka budzetowa oznaczajaca nadmierne wydataki rzadowe w stosunku do dochodow tworzące dodatkowy popyt
- nadmierna skłonność do inwestowania w stosunku do możliwości rozwojowych gospodarki
- wysoki poziom eksporu netto (eksport > importu) może doprowadic do braku określonych dobr i usług na rynku krajowym.
Inflacja popytowa pojawia się w gospodarce w wyniku wzrostu zagregowanego popytu poziom cen jest w tym przypadku ciągnięty przez zwiekszony popyt nabywcow odpowiedzialność za inflacj popytowa ponosi rzadz i bank centralny.
Inflacja kosztowa pojawia się w gospodarce w wyniku wzrostu kosztow produkcji spowodowanych wzrostem cen np. energii, plac poziom cen pchany jest wtedy przez rosnące koszty
przyczyny inflacji kosztowej:
- wzrost cen surowcow paliw energii na rynkach miedzynarodowych
- zwiekszenie podatkow pośrednich np. VAT akcyzy
- wzrost cen towarow importowanych na skutek wyzszych taryf czy spadku kursu pieniadza krajowego np. zlotego do walut wymienioych
- sytuacja w bilansie płatniczym i jej wpływ na dewaluacje (spadek kursu wymiennego waluty krajowej)
- nadmierny wzrost plac w stosunku do wydajności pracy wzrost plac na jednostke porodukcji wyraznonej w cenach rynkowych
wzrost kosztow produkcji i w konsekwencji wzrost cen może być spowodowany:
- czynnikami wewnetrznymi np. nieurodzaj w rolnictwie i znaczny wzrost surowcow rolniczych i artykolow żywnościowych
- czynnikami zewnętrznymi
inflacja strukturalna jest zwiazana ze zmianami struktury gospodarki z inflacja strukturalna mamy doczynienia wtedy jeśli pojawiaja się zmiany w strukturze gospodarki wywolane np. przez okreslona polityke panstwa zmiane popytu na towar znacznie zmiany technologii wytwarzania itp. A producenci nie potrafia w krotkim czasie dostosowac produkcji do nowych potrzeb co skutkuje wzrostem ogolnego poziomu cen
wyjaśnienia przyczyn inflacji strukturalnej:
- teoria Keynesa inflacja strukturalna pojawia się po przekroczeniu granicy produkcji potencjalnej (PKBmax) wówczas dalszy wzrost popytu globalnego prowadzi do inflacyjnego zrostu cen bez wzrostu realnego PKB rozkreca się sprala inflacyjna w ktorej place Gonia ceny, a ceny place
- monetaryzm doktryna ekonomiczna M. Friedmana przyczyna inflacji jest nadmierna podaz pieniadza (ilość pieniadza w obiegu) W celu przeciwdziałania inflacji należy kontrolowac podaz pieniadza i prowadzic restrykcyjna plityke monetarna.
Mierzenie inflacji aby zmierzyc inflacje należy okreslic tempo zmian cen dokonuje się tego za pomoca indeksow cenowych zwanych delatorami. Deflator jest srednia procentowych zmian cen pewnej ilości dobr i usług
Najczesciej stosowane mierniki inflacji to:
- delator produktu krajowego brutto PKB lub produktu narodowego brutto PNB uwazany jest za najlepsze narzedzie pomiaru stopy inflacji Deflator PKB/PNB okresla poziom inflacji w danym roku w porownaniiu do roku bazowego odzwierciedlając tempo zmian cen wszystkich dobr i usług wyprodukowanych w danym roku w kraju
- wskaźnik wzrostu cen konsumpcyjnych i usług jeśli chcemy zbadac wpływ inflacji na gospodarstwa domowe należy posłużyć się indeksem cen konsumpcyjnych. Mierzy on przeciętny poziom cen typowego koszyka dobr i usług konsumpcyjnego przez typowa rodzine
w Polsce GUS oblicza wskaźnik cen towarow i usług konsumpcyjnych w następujący sposób:
- ustalanie skaladu typowego koszyka na podstawie badan statystycznych powinny znajdowac się w nim dobra i usługi odzwierciedlające konsumpcje przeciętnego gospodarstwa domowego
- okreslenie udzialu procentowego poszczególnych produktow w wydatkach gospodarstwa domowego oraz nadanie im odpowiednich wag:
- dokonanie obliczen
Wskazniki cen towarow i usług konsumpcyjnych CPI określają w procentach o ile wiecej lub mniej musial wydac przeciętnie konsument w jakims okresie w porównaniu do okresu bazowego na zakup tej samej lub takiej samej ilości
Skutki inflacji:
- obniżenie dochodow realnych ludności wskutek silnego spadku sily nabywczej pieniadza
- obniżenie skłonności do inwestowania
- osłabienie procesow innowacyjnych w przedsiębiorstwach drogi kredyt spadek rentowności firm
- niekorzystny wpływ na bilans płatniczy możliwość pojawienia się deficytu bilansu płatniczego
- zakłócenie funkcjonowania rynku papierow wartościowych
- dewaluacja waluty krajowej co na krotko wzmacnia pozycje ekspertow ale oslabia pozycje importerow
Sposoby przeciwdziałania inflacji
- przy inflacji popytowej ograniczenie popytu poprzez zaostrzenie polityki fiskalnej np. podwyższenie podatkow i ograniczenie wydatkow rzadowych i monetarnej podnoszenie stop procentowych
- zwiekszenie podarzy poprzez import ulgi zachęcające do inwestycji szkolenia pracownikow
Przy inflacji kosztowej
- ograniczenie dochodow podwyzek plac m. In. Poprzez negocjacje ze związkami zawodowymi
- kontrola cen
Przy inflacji strukturalnej
- unowocześnienie zmiana struktury gospodarki
- prywatyzacja nprzedsiebiorstw państwowych
- administracyjne robijanie monopoli
- zwiekszenie konkurencyjności gospodarki

---