Czynniki wpywajce na toksyczno oowiu;
1.Wiek. Mode zwierzta s bardziej podatne.
2.Gatunek.Kozy, winie i kurczaki s bardziej odporne
3.Stan reprodukcyjny. Maciory w ciy s bardziej wraliwe.
4.Przyjmowanie dawki. Spoycie duej dawki w cigu 1-2 dni, moe by miertelna, ale spoycie mniejszych dawek w przecigu kilku tygodni, bd miesicy nie jest grone.
5.Forma. Ow metaliczny jest mniej toksyczny ni jego sole, gdy one s znacznie szybciej wchaniane.
6.Moliwoci wchaniania.Tylko1lub2% przyjtego oowiu moe by wchonita; nieorganiczny ow nie moe szybko penetrowa przez skr, ale poczenia organiczne, jak np. Tetraethyl Pb i tetramethyl Pb mog by szybko absorbowane przez nienaruszona skr; metaliczny ow zawarty w pociskach i kulach zalgajcy w tkankach nie rozpuszcza si tak szybko, gdy pH tkanek jest zbyt wysokie( wyczajc rany, stawy i ropnie)
7.Obecno innych substancji toksycznych, bd debilitating diseases, mog wzmaga toksyczno.
8.Generalny stan zdrowia.”Poor- doers”, parazyty, biednie trzymane zwierzta s bardziej wraliwe.
9.Ilo spoytego pokarmu i stan przewodu pokarmowego. Spoycie pokarmu moe rozciecza bd absorbowa Pb, ale uszkodzona luzwka jelit absorbuje oow lepiej.
10.Wczeniejsz ekspozycja. Wczeniejszy chroniczny niski poziom naraenia moe przekazywa stopie tolerancji na pewne biochemiczne efekty.; Wczeniejsze ostre naraenie moe redukowa kolejna dawk wymagan do wytworzenia letalnego efektu( ten fenomen koreluje z liczba przyjtych dawek- narae, powyej 4)
11. Indywidualne cechy - wraliwo, stopie wydalenia.
12.Zmiany hormonalne, zwaszcza dotyczce rnorakich efektw dotyczcych formowania koci czy rozpuszczania. Pb jest odkadany w kociach
13.Dieta. Cielta ywione mlekiem matki s bardziej naraone ni te ywione zboem i sianem. Generalnie, uboga dieta, le zbilansowana, nieadekwatna do potrzeb moe by uboga w wane skadniki( biako, fosforany, elazo cynk, wit.E) lub zawiera nadmiar biaka czy tuszczu. Tka dieta moe podnosi toksyczno Pb. Dieta selenowa wykazuje ochronny wpyw. Zwierzta z regionw deficytowych w selen mog by bardziej wraliwe ni zwierzta z innych regionw.
Powysze czynniki mog by wytumaczeniem dla rnic w poziomie oowiu w tkankach rnych zwierzt poddanych dziaaniu oowiu.
ROZWAZANIA TOKSYKODYNAMICZNE.
Po wchoniciu z jelita, wikszo Pb jest przenoszone do bon erytrocytw. Reszta jest wizana z biakami osocza, a tylko maa cz jest w postaci wolnej w osoczu( mniej jak 1%).Jednake cz nie zwizana jest w rwnowadze dynamicznej z czci zwizan w erytrocytach, czy osoczu. Dystrybucja do tkanek formy niezwizanej, jest odpowiedzialna za wywoanie efektu toksycznego, tak jak niezwizana frakcja anestetykw barbituranowych czy
.................................................................................................................................................................................................................................................
Ow transportowany jest do wtroby, gdzie wikszo jest usuwana 9 prawdopodobnie przez zwizanie z metalotioneina) i stopniowo wydalany do ci. To wizanie moe by mechanizmem ochronnym. Tkanki wtroby maj tendencje do zwierania wikszej iloci Pb ni inne, jednak nie moe by traktowana jako docelowe miejsce kumulowania si oowiu, ale jako chwilowe, gdy Pb ulega redystrybucji.
Nerki wydalaj Pb. Jest on w wikszej koncentracji w korze nerki, ni w wtrobie, prawdopodobnie, dlatego, ze jest uwiziony w postaci wewntrzjdrowych wtrtw proteinianu oowiu w komrkach nabonkowych kanalikw nerkowych. Ta puapka, ktra take ujawnia si w komrkach wtroby moe by kolejnym mechanizmem obronnym. Niektrzy sdz, ze jest gwn drog wydalania u zwierzt. Niezwizany Pb moe by wydalany z mlekiem w niebezpiecznych ilociach. Pb bez trudu przenika przez bariery krew-mzg oraz przez oysko.Dystrybucja do tkanek innych jak korze nerki, czy wtroba jest raczej ladowa z wyjtkiem jednej bardzo wanej tkanki, tzn. Koci. Kiedy krew przepywa przez ko nie zwizany Pb jest wizany i unieruchomiany. Przewaznie w regionach wzrostu koci. Waciwy mechanizm tego wyapywania nie jest poznany, ale ko jest uwaana za zlew dla Pb. Ko moe zawiera 90-98% cakowitej masy Pb w organizmie.
Ta puapka w koci nie pojawia si nagle po dawce ostrej, raczej w powolnym procesie redystrybucji z tkanek miekkich ciaa., Jest wanym mechanizmem detoksykacji, pod warunkiem ze jest to naraenie chroniczne na mae koncentracje Pb.
Osteoklasty rwnie magazynuj Pb, ktry prawdopodobnie wywouje funkcjonalne/ metaboliczne zmiany e tych komrkach. Ko nie moe magazynowa nie skoczonych iloci Pb. Kiedy ko zostaje wysycona, nagle mog pojawi si objawy zatrucia wywoanego rosncymi koncentracjami we krwi i tkankach mikkich podczas naraenia na metal.
Jeli naraenie ustpuje zanim zwierz stanie si zbyt chore, Pb jest stopniowo tracony z koci. Koncentracje we krwi mog by podniesione przez 1-2 mie, podczas naturalnego pozbywania si Pb z koci.
MECHANIZM DZIAANIA
Pb podobnie jak wiele innych metali, tradycyjnie jest inhibitorem grup sulfhydrylowych w gwnych enzymach metabolizmu komrkowego. Zatrucie Pb objawia si odmiennymi biochemicznymi i fizjologicznymi efektami w prawie wszystkich tkankach i narzdach i jak dotd trudno ustali, ktre z tych efektw s cile zwizane z zatruciem Pb.
Przewanie u gatunkw, ktre najczciej ulegajcych zatruciu( bydo, psy0 objawy kliniczne s bardzo podobne do tych, jakie wywouj inne trucizny encefalopatyczne, takie jak; chlorowane pestycydy, mocznik, ald.mrwkowy, organiczne zwizki rtci.
Objawy dotycz gownie dysfunkcji CUN, cznie z objawami ze strony przewodu pokarmowego.Wiadomym jest, e Pb niszczy barier krew-mzg. Czy to zniszczenie jest nieodzownym skutkiem przejcia Pb do tkanki mzgowej jest kwesti sporn, ale nie ma wtpliwoci, co do tego, e Pb moe wywoywa zniszczenie rdbonka kapilar, czego skutkiem s obrzki mzgu i wylewy. U rosncych szczurw angioblasty tych kapilar s gwnym celem dziaania Pb. mier tych komrek moe prowadzi do encefalopatii. By moe srdbonek kapilar jest gwnym miejscem dziaania Pb w mzgu i innych narzdach.
Zniszczenie innych rodzajw komrek moe by wtrne do zniszczenia rdonka i zaburze w kreniu. Spekulacje dotyczce gwnego kierunku dziaania Pb nie bardzo pomagaj jednak w decyzji jak dokadnie dochodzi do niszczenia komrek.
Po wejciu do komrek mzgu( neurony, glej), jest prawdopodobne,ze Pb zakca funkcje bony komrkowej i mechanizmy molekularne. Mona tak powiedzie, gdy fizjologiczno-funkcjonalne odchylenia (nienormalne zachowanie, zmiany EEG, itd.)i zmiany ultrastrukturalne poprzedzaj zmiany widoczne pod mikroskopem wietlnym oraz objawy kliniczne choroby. W tkance sercowej, zmiany EKG i zniszczenia ultrastrukturalne poprzedzaj zmiany w miokardialnych elektrolitach. Te zmiany ultrastrukturalne mog by podstaw dla stwierdzonego defektu przewodzenia u szczurw, u ktrych wstpne podanie (?) Pb przeduao wraliwo minia sercowego na arytmie indukowane norepinefryn.
Dysfunkcje sercowe u szczurw karmionych maymi dawkami Pb mog tez by zwizane z hamowaniem fosforylacji biaek miotubularnych w sercu.
Reasumujc narzdy takie jak nerka, wtroba i jelito rwnie mog ponosi ultrastrukturalne zniszczenia wywoane przez Pb .
Przewleke podawanie chlorku Pb szczurom wywouje liczne biochemiczno-enzymatyczne zmiany adaptacyjne w wtrobie i nerce. Pb wywouje makro- i mikroskopowe zmiany w nerce, wtrobie, jelicie i innych narzdach poza mzgiem. Te zmiany nie tylko nagle si pojawiaj, ale musz mie podstawy biochemiczne, ktrymi mog by;
1.Inhibicja grup sulfhydrylowych w kluczowych enzymach metabolizmu komrkowego.
2.Zmniejszenie lokalnej koncentracji najwaniejszych mikroelementw, takich jak miedz, elazo, cynk. Pb moe interferowa z tymi metalami, ktre s grupami prostetycznymi enzymw w mitochondriach. Wywiera to wpyw na oddychanie komrkowe, oksydatywn fosforylacj i kompleks syntetazy ATP.
3.Efekty cytotoksyczne roztworw normalnie wyczonych z mzgu. Zniszczenie bariery krew-mzg pozwala na dostanie si do mzgu r-rw niepodanych.
4.Rozpad lizosomw i uwolnienie kwanej fosfatazy.
5.Wiazanie Pb w bonie jdrowej, w chromatynie i innych komrkowych makromolekuach.
6.Interferencja z pynami jonowymi lub istotnymi roztworami wpywajcymi i wypywajcymi z mzgu. U niektrych wi Pb kumuluje si w splotach naczyniwkowych oraz oponach mzgu.... Ow zmienia przepuszczalno bony, wie si z miejscami przepuszczalnymi dla potasu, oraz hamuje Na/K ATP-az.(take w innych tkankach).
7. Hamowanie syntezy hemu. Zwizany z tym deficyt hemoglobiny nie miaby wikszego znaczenia nawet, gdyby mia czas si rozwin, ale niedobr hemu moe prowadzi do deficytu istotnych hemoprotein, tj. Mitochondrialnych cytochromw a, b, c i c1-oddechowe cyt.; mikrosomalne cytochromy b i P450. Ma to zwizek z hamowaniem enzymw zaw. Gr. Sufhydrylowe .
8. Hamowanie komrkowych mechanizmw antyoksydacyjnych. To pozwalaoby naturalnie powstajcym nadtlenkom i indukowanym lub wyzwalanym przez Pb oksydatywnym substancjom na niszczenie bon komrkowych, enzymw i innych makroczsteczek, tj. DNA lub RNA. ..........
Defekty behawioralne, zaburzenia w zapamitywaniu, uczeniu si, a take lokomocji, wywoywane przez mae iloci Pb u modych zwierzt mogyby by spowodowane zaburzeniami wywoanymi inhibicj CYKLAZY ADENYLOWEJ i ACETYLOCHOLINESTERAZY, oraz utrat rwnowagi midzy neurotransmiterami w mzgu, tj. NOREPINEFRYNA i ACETYLOCHOLINA lub te powsta w wyniku hamowania metabolizmu energetycznego lub mielinizacji rozwijajcego si mzgu. Mode szczury naraone na dziaanie oowiu zawartego w mleku matki maj nieprawidowy rozwj mzgu, wcznie ze zmniejszeniem jego masy, gruboci nowej kory, dugoci i rozgazienia dendrytw kory, i liczby synaps. Mitochondria zdaj si by zaatakowane jako pierwsze. Te defekty rozwojowe nie wystpuj, rzecz jasna u zwierzt dorosych. U modych krlikw przyjmujcych mae dawki doustne rozwija si hiperaktywno i erythrocyte basophilic stippling (zasadochonno erytrocytw?), Ale patologiczne zmiany w mzgu nie wystpuj (nie widoczne pod mikroskopem wietlnym),prawdopodobnie, dlatego, e mzg krlika jest prawie rozwinity w chwili urodzenia. Osabienie mini obserwowane w zatruciu moe by spowodowane presynaptycznym (?) Wpywem Pb na przekanictwo nerwowo-miniowe. Pb moe kompetycyjnie hamowa dziaanie wapnia, ktry uczestniczy w uwalnianiu Ach z zakocze nerww ruchowych. Dodatkowo, demielinizacja obwodowych czci nerww (prawdopodobny rezultat hamowania metabolizmu przez Pb) moe przyczynia si do wystpienia objaww nerwowo-miniowych.
Kolejnym wanym efektem dziaania Pb jest immunosupresja. Pb moe tumi produkcj przeciwcia przeciw specyficznym Ag wirusowym i bakteryjnym. Mechanizm tego efektu jest nieznany, ale komplikacje z uwzgldnieniem chorb infekcyjnych s oczywiste.