1 Omów istotę zarządzania finansami przedsiębiorstw. Porównaj decyzje inwestycyjne i finansowe. Podaj po trzy przykłady decyzji inwestycyjnych i finansowych. Istotą zarządzania finansami w przedsiębiorstwie jest połączenie inwestowania i finansowania. Decyzje podejmowane w podmiocie gospodarczym dotyczą przyszłości, jest to więc działalność polegająca na planowaniu lub projektowaniu (tzw.działalność ex ante- „na przyszłość”). W ramach zarządzania finansami w przedsiębiorstwie. Można wyróżnić 4 podstawowe procesy : 1)analiza i planowanie-określenie zapotrzebowania na nowe inwestycje i środki finansowe potrzebne do ich zrealizowania 2)decyzje inwestycyjne-dotyczą alokacji kapitału w aktywa firmy; wybór takich inwestycji, które przyniosą spółce najwięcej korzyści w przyszłości 3)decyzje o strukturze kapitału-z czego finansować inwestycje 4)zarządzanie zasobami kapitałowymi-zarządzanie kapitałem obrotowym Decyzje inwestycyjne Dotyczą aktywów Podejmowane w celu uzyskania jakichś korzyści w przyszłości Dotyczą trwałych lokat w majątek rzeczowy, finansowy i wart. Niematerialne i prawne np. Zakup aktywów materialnych(np nowe maszyny Transfer środków do innych firm (fuzje, holdingi ) Ulokowanie kapitału w bankach, funduszach inwestyc. Zakup papierów wartośc. Np akcji z zamiarem ich późniejszej odsprzedaży z zyskiem Decyzje finansowe Dotyczą pasywów bilansu Podejmowane w celu zdobycia środków na sfinansowanie planowanych inwestycji W ich ramach określa się źródła pochodzenia majątku przedsiębiorstwa np. Powiększenie kapitału własnego - emisja akcji Powiększenie kapitału obcego-emisja obligacji lub zaciągnięcie kredytu Podział zysku Polityka dywidend 2 Wyjaśnij cel zarządzania finansami w przedsiębiorstwie. Omów sposoby jego realizacji. Wymień korzyści finansowe jakie mogą mieć akcjonariusze z posiadania akcji. Celem zarządzania finansami jest maksymalizacja rynkowej wartości przedsiębiorstwa (maksymalizacja bogactwa jego właścicieli). Wyróżniamy dwa sposoby realizacji tego celu : a) poprzez maksymalizację rentowności kapitału przy akceptowalnym poziomie ryzyka - Określa się tu maksymalną „stratę „ jaką można zaakceptować, gdy inwestycja „nie powiedzie się „.Przy tak określonej stopie ryzyka poszukuje się przedsięwzięć, które mogą przynieść największy zysk. Eliminuje się te inwestycje, które mają wyższy od zakładanego poziom ryzyka.b) przez osiągnięcie pożądanej rentowności kapitału przy minimalnym poziomie ryzyka - Punktem wyjścia jest tutaj określenie „zadanej stopy zwrotu „, którą zamierza się uzyskać dzięki inwestycji. Następnie spośród dostępnych inwestycji wybiera się tą, która spełnia zadaną stopę zwrotu i ma ze wszystkich alternatywnych projektów najniższe ryzyko Źródła korzyści dla akcjonariuszy z posiadania akcji : a) uzyskiwanie dochodów dzięki wypłacanym dywidendom, b) korzyści ze wzrostu rynkowej ceny akcji (możliwość sprzedaży akcji po wyższej cenie). 3 Omów pojęcia: stopa zwrotu, ryzyko. Podaj mierniki i metody ich obliczania (bez przytaczania wzorów). Opisz jaka występuje między nimi zależność Oczekiwana stopa zwrotu - przewidywana przez inwestora stopa dochodu możliwa do osiągnięcia dzięki inwestycji. Inaczej jest to przeciętna wartość rozkładu prawdopodobieństwa możliwych rezultatów. MIERNIKI: Miernikami stopy zwrotu są wszystkie możliwe sytuacje oraz prawdopodobieństwo ich wystąpienia. Stopę zwrotu obliczamy jako sumę iloczynu prawdopodobieństwa wyniku „t” i osiągniętej stopy dochodu przy zajściu wyniku „t”. Ryzyko - prawdopodobieństwo, że nastąpi jakieś zdarzenie powodujące, że nie zostanie osiągnięta oczekiwana stopa dochodu, tzn, że faktyczne korzyści finansowe z danego przedsięwzięcia mogą okazać się mniejsze, niż przewidywano przy podejmowaniu przedsięwzięcia. Im większa oczekiwana skala zysków w stosunku dfo zaangażowanego kapitału, tym większa skala ryzyka. MIERNIKI : Miernikami ryzyka są : wariancja i odchylenie standardowe. Wariancję obliczamy jako sumę iloczynu różnicy osiągniętej stopy dochodu przy zajściu wyniku „t” i średniej oczekiwanej stopy dochodu w iloczynie z prawdopodobieństwem wyniku „t”. Odchylenie standardowe obliczamy jako pierwiastek z wariancji wyrażony w %. Zależność między stopą zwrotu a ryzykiem Im wyższe ryzyko podejmowane, tym wyższa oczekiwana stopa zwrotu dotycząca danego przedsięwzięcia, przy dążeniu do minimalizacji kosztu kapitału 4 Podaj istotę, przedmiot, zakres oraz główne źródła danych potrzebnych do sporządzenia analizy finansowej. Istota analizy finansowej przedsiębiorstwa - ocena i porównanie do innych. Przedmiot analizy finansowej przedsięb.- dane ujęte w sprawozdaniach finansowych. Zakres analizy finansowej przedsięb. - wymierne rezultaty podejmowanych działań. Główne źródła danych potrzebnych do sporządzenia analizy finansowej: bilans, rachunek zysków i strat, analiza przepływ środków pieniężnych (cash flow), finansowa analiza wskaźnikowa: *analiza rentowności (zyskowności) - ROS, ROA, ROE; *analiza płynności finansowej, *analiza wskaźników sprawności i zarządzania (rotacji i cyklów), *wskaźniki zadłużenia (wspomagania finansowego), 5 Określ co to jest bilans, rachunek zysków i strat oraz rachunek przepływów pieniężnych. Bilans - syntetyczny obraz przedsiębiorstwa na określony dzień - jest dokumentem zawierającym zestawienie - w ujęciu wartościowym - stanu majątku firmy oraz źródeł jego finansowania na określony moment. Aktywa - relacja majątku trwałego do obrotowego, która powinna wskazywać tendencję rosnącą, świadczącą o umacnianiu się zdolności produkcyjnej przedsiębiorstwa. Pasywa - stosunek kapitałów własnych do kapitałów obcych, którego wzrost świadczy o rozszerzeniu się zasobów własnych przedsięb. oraz o zmniejszeniu jego zadłużenia. Rachunek zysków i strat - zestawienie przychodów pochodzących z różnych źródeł (różnych rodzajów działalności) i ponoszonych kosztów działalności w pewnym okresie. Informuje on o realizacji jednego z głównych celów działalności przedsiębiorstwa, a mianowicie o wysokości osiągniętych w okresie sprawozdawczym zysków oraz strukturze kosztów i kierunkach przeznaczenia zysku. Rachunek przepływów pieniężnych (cash flow) - służy dynamicznej ocenie płynności finansowej. Jego zadaniem jest wyjaśnienie źródeł pochodzenia oraz kierunków wykorzystania środków pieniężnych. Przy zestawieniu przepływu środków pieniężnych grupuje się wszystkie strumienie wg trzech działalności: operacyjnej, inwestycyjnej, finansowej. Oceniając przepływy środków pieniężnych należy przede wszystkim zwrócić uwagę, czy był on dodatni w podstawowej działalności operacyjnej przedsiębiorstwa .6 Omów na czym polega analiza bilansu, rachunku zysków i strat oraz rachunku przepływów pieniężnych. BILANS Przepisy w zakresie sprawozdawczości finansowej przewidują sporządzanie bilansu raz w roku. Dla potrzeb wewnętrznych i zewnętrznych odbiorców sprawozdawczości finansowej sporządza się również bilanse kwartalne lub miesięczne.Oparte na podstawie bilansu analitycznego obliczenie dynamiki poszczególnych jego składników pozwala na ocenę zmian, jakie dokonały się w aktywach i pasywach w ciągu okresu objętego badaniem. Przedmiotem porównania są tu dane na koniec i początek okresu. Oprócz obliczenia wskaźników dynamiki (ewent. ich wzrostu lub zmniejszenia) ustala się zazwyczaj odchylenia od wartości bezwzględnych. Analiza pionowa bilansu pozwala stwierdzić, czy zachodzi: *relacja tendencji rosnących rzeczowych i finansowych aktywów trwałych (świadczy o umacnianiu się zdolności produkcyjnych przedsiębiorstwa), *wzrost stosunku kapitałów własnych do kapitałów obcych, świadczący o rozszerzaniu się zasobów własnych przedsiębiorstwa oraz o zmniejszaniu jego zadłużenia. W analizie poziomej bilansu występują z reguły dwa wskaźniki: *wskaźnik zastosowania kapitału własnego (iloraz kapitału własnego i majątku trwałego) - określa, w jakim stopniu kapitał własny wykorzystywany jest na finansowanie majątku trwałego jednostki, *wskaźnik zastosowania kapitału obcego (iloraz kapitału obcego i majątku obrotowego) - mówi o finansowaniu majątku obrotowego ze zobowiązań długo - i krótkoterminowych. Ogólnie przyjmuje się za tendencję korzystną wzrost wskaźnika zastosowania kapitału własnego oraz spadek wskaźnika zastosowania kapitału obcego. RACH Z & S Analiza dynamiki danych analitycznych rachunku zysków i strat pozwala ustalić ogólne źródła osiągniętego wyniku finansowego przedsiębiorstwa. Wzrost lub spadek zysku netto wiąże się ze zmianami poszczególnych rodzajów (stopni) wynik finansowego oraz czynników na nie oddziałujących. Ocena struktury zysków i strat polega na ustaleniu udziału poszczególnych jego składników w ogólnej wielkości przychodów ze sprzedaży (tj. poziom kosztów uzyskania przychodów, zysku na działalności gospodarczej, zysku brutto lub netto w stosunku do osiągniętych przychodów). RACH PRZEP PIEN Analiza rachunku przepływów pieniężnych pozwala określić, czy był on dodatni na podstawowej działalności operacyjnej przedsiębiorstwa. Ocenie podlegają wpływy i wydatki z podstawowej działalności operacyjnej. 7 Wyjaśnij, co obrazują (na podstawie ogólnej formuły ich wyznaczania) i o czym informują wskaźniki rentowności. Jaka jest korzystna tendencja kształtowania się tych wskaźników w czasie? Omów następujące wskaźniki rentowności: ROS, ROA, ROE. Wskaźniki rentowności obrazują relacje zysku osiągniętego przez firmę do różnych kategorii ekonomicznych. Wskaźniki rentowności określają efektywność użycia kapitałów własnych i posiadanego majątku.Korzystna tendencja kształtowania się tych wskaźników w czasie świadczy o poprawie kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Rentowność sprzedaży ROS (Return on Sales) - pokazuje efektywność na podstawowej działalności Rentowność operacyjnej sprzedaży - pokazuje efektywność na podstawowej działalności. Rentowność brutto - obrazuje ogólną miarę efektywności w danym okresie. Rentowność netto - informuje o udziale zysku netto w wartości sprzedaży (jest relacją zysku, który po zapłaceniu podatku dochodowego został w przedsięb. - z dalszym przeznaczeniem na rozwój lub na dywidendy - do wartości sprzedaży. Rentowność majątku (zysk z aktywów) ROA (Return on Assets) - obrazuje zysk firmy w odniesieniu do jej aktywów (zdolność aktywów do tworzenia zysku).Rentowność kapitału własnego (rentowność finansowa) ROE (Return on Equity) - określa wielkość zysku po opodatkowaniu jaka przypada na jednostkę kapitału własnego. Wskaźnik ROE informuje te z o szybkości zwrotu kapitału własnego (czym czas ten jest krótszy tym większa jest wartość wskaźnika). 8 Jakie znasz wskaźniki płynności? Do czego służą i jak się je wyznacza? Co oznaczają zbyt wysokie i zbyt niskie wartości tych wskaźników? A) wskaźnik bieżącej płynności finansowej (płynność III stopnia) - relacja między majątkiem obrotowym a zobowiązaniami krótkoterminowymi; Im wyższy poziom wskaźnika, tym większa zdolność firmy do pokrycia swoich zobowiązań. Jednak zbyt wysoka jego wartość spowoduje zamrożenie nadmiernych środków finansowych w majątku obrotowym, co z kolei przyczynia się do zmniejszenia stopy zwrotu. Uznaje się, że uśredniony zadowalający poziom tego wskaźnika powinien wynosić ok. 1,5 - 2,0. B)wskaźnik szybkiej płynności finansowej (płynność II stopnia) - relacja między środkami pieniężnymi i należnościami a zobowiązaniami krótkoterminowymi; Jeśli wskaźnik płynności bieżącej (Pb) jest wysoki A płynności szybkiej (Ps) niski, oznacza to zwykle nadmierny stan zapasów. Z kolei bardzo wysoka wartość świadczy przeważnie o braku koncepcji zagospodarowania środków pieniężnych w przedsiębiorstwie i przyczynia się do zmniejszenia stopy zwrotu. C) wskaźnik natychmiastowej płynności (płynność I stopnia) - obrazuje zdolność firmy do natychmiastowego regulowania swoich zobowiązań krótkoterminowych; 9 Wymień znane Ci wskaźniki sprawności zarządzania? Wyjaśnij do czego one służą? Co obrazują i jakie są pożądane tendencje wskaźników rotacji i cyklów? Jakie są podstawowe formuły ich wyznaczania? Wskaźniki sprawności zarządzania (rotacji i cyklów) określają, jak efektywne jest wykorzystywanie zasobów majątkowych przedsiębiorstwa. Istotą ich jest pokazanie, jakie korzyści (efekty) są uzyskiwane z posiadanych zasobów w prowadzonej działalności, tzn. jak często następuje „obrót” poszczególnymi jego składnikami. Formuły wyznaczania wskaźników sprawności zarządzania odnoszą się do rotacji należności, zapasów, zobowiązań bieżących, aktywów, majątku trwałego i obrotowego. Przedsiębiorstwo winno dążyć do skrócenia okresu spływu należności i cyklu zapasów i do wydłużenia cyklu zobowiązań. W ten sposób dąży ono do zminimalizowania własnych środków zaangażowanych w działalność bieżącą. A) wskaźnik rotacji należności - pokazuje ile razy w ciągu roku „obrócono” należnościami, przeciętnie powinien wynosić ok. 7 i więcej, B) wskaźnik rotacji zapasów - pokazuje ile razy w ciągu roku „obrócono” zapasami, w ocenie efektywności wykorzystania zapasów pożądany jest wzrost wskaźnika rotacji i zmniejszenie czasu trwania jednego obrotu; C)wskaźnik rotacji zobowiązań krótkoterminowych - pokazuje ile razy w ciągu roku „obrócono” zobowiązaniami krótkoterminowymi, w ocenie efektywności D)wskaźnik rotacji aktywów E) wskaźnik rotacji rzeczowego majątku trwałego F) wskaźnik rotacji majątku obrotowego 10 Wymień, omów oraz wyjaśnij do czego służą znane Ci wskaźniki zadłużenia? Dlaczego niekorzystny jest zarówno zbyt mały jak i zbyt duży udział długu? Grupa pierwsza - wskaźniki obrazujące zdolność firmy do obsługi długu; a) wskaźnik zadłużenia ogólnego - prawidłowy, kiedy oscyluje wokół 33% - 50% b) wskaźnik pokrycia zobowiązań kapitałami własnymi - minimalna wielkość powinna wynosić jeden; c)wskaźnik zadłużenia długoterminowego - powinien mieścić się w przedziale 0,5 - 1,0 d) wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałami stałymi; - prawidłowy, kiedy większy niż jeden Grupa druga - wskaźniki pokazujące w jakich proporcjach dostarczycielami kapitału są właściciele, a w jakim kredytodawcy oraz ukazujące zależności między majątkiem a źródłami jego finansowania; a) wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem - im wyższy tym lepiej, świadczy bowiem o większych możliwościach przedsiębiorstwa wobec kredytodawców b) wskaźnik zdolności do spłaty obciążeń kredytowych - im wyższy tym lepiej, świadczy bowiem o większych możliwościach wypłacalności przedsiębiorstwa 11 Wyjaśnij pojęcia związane z wartością pieniądza w czasie: wartość przyszła, wartość obecna, dyskontowanie i kapitalizacja, płatność okresowa, renta wieczysta. Wartość przyszła (FV) - wielkość, do jakiej będzie rosnąć przepływ środków pieniężnych lub wiele przepływów środków pieniężnych w danym okresie. Do wyznaczania wartości przyszłej służy stopa procentowa. Po uwzględnieniu pożyczonej lub ulokowanej sumy pieniężnej oraz czasu pożyczki( lokaty), pozwala na ustalenie kwoty kosztu korzystania z obcego kapitału lub dochodu uzyskanego dzięki lokacie. W postaci stopy procentowej ( odsetek )przedstawia się cenę wykorzystania obcego pieniądza. Poziom stopy procentowej ulega wahaniom w czasie. Na jej wysokość wpływa inflacja, wynagrodzenie właściciela kapitału, ryzyko lokaty i koszt unieruchomienia kapitału. Wartość obecna (PV) - wartość w dniu dzisiejszym przyszłego przepływu środków pieniężnych lub wielu przepływów środków pieniężnych. Do obliczania wartości obecnej służy stopa dyskontowa. Są to koszty, jakie musimy ponieść; potrącenie z góry odsetek(np. przy lokowaniu wolnych środków w większości krótkoterminowych papierach wartościowych, przy zamianie weksli na gotówkę ); cena wykorzystania obcego pieniądza. Stopa dyskontowa uwzględnia utracone korzyści i często różni się od stopy procentowej. Zarówno stopa procentowa jak i stopa dyskontowa wyrażają cenę pieniądza i zmianę jego wartości w czasie. Dyskontowanie to proces obliczania wartości obecnej. Do jej obliczania służy stopa dyskontowa. Kapitalizacja to proces obliczania wartości przyszłej. Do jej obliczania służy stopa procentowa. Proces odwrotny do dyskontowania. Renta wieczysta - jest to ciag nieskończenie wielu takich samych płatności następujących w rownych odstępach czasu. Stsujac formule renty wieczystej uzyskujemy odpowiedz na pytanie ile należy zainwestowac dzisiaj aby dożywotnio otrzymac rente w ustalonej wyskokosci 12 Wyjaśnij pojęcia: cena pieniądza i wartość pieniądza? Podaj trzy czynniki od których zależy wartość przyszła i wartość obecna przepływu pieniężnego oraz trzy czynniki mające wpływ na zmianę wartości pieniądza w czasie. Cena pieniądza - to stopa procentowa, którą płacą pożyczkobiorcy za użyczenie im kapitałów. Inaczej, jest to dochód pożyczkodawców za użyczony kapitał. Kształtowanie się ceny pieniądza odbywa się poprzez oddziaływanie popytu i podaży na pieniądz. Szczególną rolę na tym rynku pełni państwo i Bank Centralny. Wartość pieniądza - jest to zmieniająca się w czasie jego cena - stopa procentowa (odsetki) zmieniająca się pod wpływem wielu czynników takich jak: popyt i podaż, inflacja, ryzyko wierzyciela. CZYNNIKI mające wpływ na wartość przyszłą i wartość obecną przepływu pieniężnego -kapitalizacja odsetek -okres na jaki suma została zdeponowana -stopa procentowa i dyskontowa -wpływy na początku lub na końcu okresów. CZYNNIKI wpływające na zmiany wartości pieniądza w czasie: *przedkładanie przez konsumentów bieżącej konsumpcji nad przyszłą, czyli wolą oni otrzymać pieniądze dzisiaj niż w przyszłości, nawet gdy nie zdecydują się ich natychmiast wydać, mogą je zainwestować, *dochody uzyskiwane w przyszłości dzięki dzisiejszym nakładom przewyższają z reguły, wartość tych nakładów - uzyskany wkład będzie powiększony o odsetki, *inflacja i deflacja - zmiany polegające na spadku cen towarów i usług(deflacja )powodują wzrost siły nabywczej pieniądza, natomiast wzrost cen towarów i usług (inflacja )powoduje deprecjację pieniądza. W większości przypadków mamy do czynienia z malejącą wartością pieniądza w czasie, gdyż w rzeczywistości gospodarczej powszechniej występuje inflacja.13 Scharakteryzuj miernik NPV (co wyraża, do czego służy, w jakich jednostkach jest wyrażany). Jakie jest kryterium akceptacji projektów wg miernika NPV? Co oznacza i jak należy oszacować występujące w tym mierniku „k” oraz CF? Wartość zaktualizowana netto (NPV) - jest to suma zdyskontowanych przepływów pieniężnych związanych z projektem obliczona na moment początkowy inwestycji. Inaczej: jest to różnica między zdyskontowanymi wpływami a wydatkami obliczana na moment początkowy inwestycji. Czym wyższa wartość NPV tym projekt jest efektywniejszy, przy czym należy akceptować jedynie takie projekty, dla których NPV jest większa od 0. Jednostki mierników oceny projektów inwestycyjnych NPV - w zł Wyniki oceny uzyskane w NPV (interpretacja a)NPV>0 należy zaakceptować inwestycję b)NPV<0 odrzucić projekt c)NPV=0 rozważana inwestycja i projekt alternatywny są równoważne Im wyższa wartość NPV tym projekt efektywniejszy (CF) - prognozowane strumienie przepływów finansowych. (k) -stopa dyskontowa powinna być dobierana w taki sposób aby nie była nizsza od alternatywnego kosztu kapitalu. 14 Co to jest rynek finansowy, instrument finansowy i instytucja finansowa? Scharakteryzuj trzy podstawowe grupy instrumentów finansowych? Rynek finansowy - rynek na którym zawierane są transakcje finansowe polegające na zakupie i sprzedaży instrumentów finansowych (bony skarbowe, bony komercyjne, akcje, obligacje, futures, opcje). Instrument finansowy - kontrakt między dwoma stronami regulujący zależność finansową, w jakiej obie strony pozostają. Instytucja finansowa - jest to przedmiot wspomagający funkcjonowanie poszczególnych segmentow rynku finansowego Przedmiot ten czyni obrot szybszym instrumentów tańszym Rodzaje instrumentów finansowych : a)instrumenty wierzycielskie - w których jedna strona kontraktu udziela drugiej stronie kredytu ,a druga strona zobowiązuje się zwrócić kredyt i zapłacić odsetki, b)instrumenty własnościowe - w których jedna strona kontraktu sprzedaje drugiej stronie prawo własności przedsiębiorstwa c)instrumenty pochodne (terminowe) - w których strony określają swoje wzajemne zobowiązania i należności do których dojdzie między nimi w przyszłości Instrument finansowy to inaczej papier wartościowy. 15 Co to jest rynek kapitałowy? Omów strukturę i podstawowe instrumenty tego rynku. Rynek kapitałowy - tworzą go transakcje instrumentami finansowymi o charakterze. wierzycielskim, bądź własnościowym, których termin realizacji wynosi co najmniej jeden rok. Rynek kapitałowy można określić również jako zespół instytucji i reguł umożliwiających pozyskiwanie długoterminowego kapitału w drodze obrotu (kupna i sprzedaży ) tj. przenoszenia prawa z emitowanych papierów wartościowych Instrumenty rynku kapitałowego -obligacje-pap. Wartościowe w których emitent potwierdza zaciągnięcie określonej kwoty pożyczki i zobowiązuje się do jej zwrotu właścicielowi obligacji w ustalonym z góry terminie oraz do zapłaty odsetek -akcje-papiery wartościowe stwierdzające bezwarunkowe uczestnictwo ich właścicieli w kapitale spółki akcyjnej, uprawniające do partycypacji w jej zyskach oraz do majątku spółki w razie jej likwidacji. Termin wymagalności ponad 1 rok Główne charakterystyki: wartość nominalna, odsetki (kupon), termin wykupu, zakres i forma zabezpieczenia (udzielone gwarancje i przez kogo) Struktura rynku kapitałowego: 1)Rynek pierwotny -- kupno papier6w wartoscicwych odbywa sie bezposrednio u emitenta. Mozna tu wyodrebnc tzw. emisje pubIiczna. i niepubIiczna. a)emisja publiczna - ma miejsce w6wczas, gdy wykorzystuje sie srodki masowego przekazu Iub propozycje zakupu papierow wartosciowych emitent skierował do wicej niz 300 osób b) emisja niepubliczna - mamy z nia do czynienia, gdy nie jest spełniony chociaz jeden z dwóch warunków występujący w emisji publicznej.2) Rynek wtórny - - mają tam miejsce oferty i transakcje kupna - sprzedazy papierów wartościowych nabytych uprzednio na rynku pierwotnym. a) rynek prywatny (niepubliczny) - to rynek małych spólek, których zapotrzebowanie na kapitały zewnetrzne jest relatywnie niewielkie. Obr6t papierami wartościowymi na tym rynku ograniczony jest do stosunkowo małej liczby inwestorów.b)dopuszczonych do publicznego obrotu, ktore poszukują kapitału na rynku publicznym. Odbywa się on w warunkach polskich na Warszawskiej Giełdzie Papier6w Wartościowych. Obrót tam - to regularne, odbywające się w określonym czasie i miejscu oraz podporządkowane określonym normom i zasadom spotkania stron zawierających transakcje kupna i sprzedazy. c) obr6t giełdowy - dotyczy spółek większych, dopuszczonych do publicznego obrotu, ktore poszukują kapitału na rynku publicznym. Odbywa się on na tzw. Centralnej Tabeli Ofert (CeTO). Nie ma tu ustalonego miejsca transakcji. Transakcje między stronami odbywają się zazwyczaj przy zastosowaniu środk6w elektronicznych i telekomunikacyjnych.
Wtórny rynek kapitałowy pełni dwie bardzo ważne dla funkcjonowania rynku finansowego funkcje: a) zapewnia płynność w obrocie papierami wartosciowymi, b) określa rynkową wartosc instrumentów finansowych tego rynku (akcji i obligacji).
16 Co jest przedmiotem finansów publicznych? Wyjaśnij następujące pojęcia odnoszące się do finansów publicznych: budżet państwa, nadwyżka budżetowa, równowaga budżetowa, deficyt budżetowy, dług publiczny. Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem, a w szczególności: 1) pobieranie i gromadzenie dochodów publicznych; 2) wydatkowanie środków publicznych; 3) finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa; 4) zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne; 5) zarządzanie środkami publicznymi; 6) zarządzanie długiem publicznym; 7) rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej.Budżet państwa - plan finansowy, obejmujący wszystkie dochody i wydatki państwa w danym roku kalendarzowym. Nadwyżka sektora finansów publicznych (budżetowa) - dodatnia różnica między dochodami publicznymi a wydatkami publicznymi, ustalona dla okresu rozliczeniowego. Deficyt sektora finansów publicznych (deficyt budżetowy) - ujemna różnica między dochodami publicznymi a wydatkami publicznymi, ustalona dla okresu rozliczeniowego Równowaga budżetowa - zrównanie dochodów publicznych z wydatkami publicznymi, ustalone dla okresu rozliczeniowego. Dług publiczny - zobowiązania sektora publicznego względem podmiotów gospodarczych i osób prywatnych oraz zagranicy, obejmuje zobowiązania z następujących tytułów: 1) wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne; 2) zaciągniętych kredytów i pożyczek; 3) przyjętych depozytów; 4) wymagalnych zobowiązań: a) wynikających z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sądów lub ostatecznych decyzji administracyjnych, b) wynikających z udzielonych poręczeń i gwarancji, c) uznanych za bezsporne przez właściwą jednostkę sektora finansów publicznych, będącą dłużnikiem. 17 Wskaż główne źródła dochodów publicznych oraz dokonaj klasyfikacji wg kryterium przedmiotowego i omówienia podstawowych grup podatków. (Nie należy omawiać poszczególnych podatków osobno.) Dochodami publicznymi są: 1) podatki, składki, opłaty oraz inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego, funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw niż ustawa budżetowa, zwanych dalej „odrębnymi ustawami”; 2) inne dochody należne, na podstawie odrębnych ustaw, budżetowi państwa, jednostkom samorządu terytorialnego oraz innym jednostkom sektora finansów publicznych; 3) wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansów publicznych; 4) dochody z mienia jednostek sektora finansów publicznych, do których zalicza się w szczególności: a) wpływy z umów najmu, dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze, b) odsetki od środków na rachunkach bankowych, c) odsetki od udzielonych pożyczek i od posiadanych papierów wartościowych, d) dywidendy z tytułu posiadanych praw majątkowych; 5) spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz jednostek sektora finansów publicznych; 6) odszkodowania należne jednostkom sektora finansów publicznych; 7) kwoty uzyskane przez jednostki sektora finansów publicznych z tytułu udzielonych poręczeń lub gwarancji; 8) dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw, niestanowiące przychodów w rozumieniu ust. 1 pkt 4 lit. a i b; 9)inne dochody należne jednostkom sektora finansów publicznych. Istnieje wiele klasyfikacji podatków, np. bezpośrednie - pośrednie, centralne - lokalne, ogólne - celowe itd.
Podział podatków wg kryterium przedmiotowego: a)podatki od dochodów (osób prawnych i osób fizycznych) - pobierane są w momencie uzyskania przez podatnika dochodu; b) podatki od kapitału (najczęściej od nieruchomości) - pobierane są od powstałego wcześniej majątku; c) podatki od obrotu i konsumpcji (np. VAT, akcyza) - są pobierane w momencie wydatkowania zasobów pieniężnych. 18. Dokonaj klasyfikacji i omówienia poszczególnych rodzajów wydatków publicznych. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 września 2004r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych, podaje klasyfikację działów:
010 Rolnictwo i łowiectwo 020 Leśnictwo 050 Rybołówstwo i rybactwo100 Górnictwo i kopalnictwo 150 Przetwórstwo i kopalnictwo 400 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę 500 Handel 550 Hotele i restauracje 600 Transport i łączność 630 Turystyka 700 Gospodarka mieszkaniowa 710 Działalność usługowa 720 Informatyka 730 Nauka 750 Administracja publiczna 751 Urzędy nacz. organów władzy państw., kontroli i ochr. prawa i sądownictwa 752 Obrona narodowa 753 Obowiązkowe ubezpieczenia społeczne 754 Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa 755 Wymiar sprawiedliwości 756 Dochody od osób prawnych, osób fizycznych i innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich poborem 757 Obsługa długu publicznego 758 Różne rozliczenia 801 Oświata i wychowanie 803 Szkolnictwo wyższe 851 Ochrona zdrowia 852 moc społeczna 853 Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej 854 Edukacyjna opieka wychowawcza 900 Gospodarka komunalna i ochrona środowiska 921 Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 925 Ogrody botaniczne i zoologiczne oraz naturalne obszary i obiekty chronionej przyrody 926 Kultura fizyczna i sport 19 Co to jest podatek? Wymień i omów poszczególne elementy podatków. Co to jest i czym różni się stopa podatkowa od stawki podatkowej? Podatek - pieniężne, przymusowe, nieodpłatne i bezzwrotne świadczenie pobierane przez państwo lub samorząd terytorialny. Podstawowe elementy podatków: a)podmioty podatku: *podmiot czynny - organy władzy publicznej wyposażone we władztwo podatkowe, *podmiot bierny - podmioty na których ciąży obowiązek podatkowy, b)przedmiot podatku - rzeczy, zdarzenia, zjawiska z którymi prawo łączy obowiązek zapłacenia podatku (np. nieruchomości), c)podstawa opodatkowania - skwantyfikowany przedmiot podatku (przedmiot podatku ujęty ilościowo lub wartościowo), d)stawki podatkowe - ujęte kwotowo lub procentowo obciążenia podatkowe, e)skale podatkowe - zbiór procentowych stawek podatkowych: *proporcjonalne (liniowe) - występuje tylko jedna stawka podatkowa (należność wzrasta wprost proporcjonalnie do wzrostu podstawy opodatkowania), *progresywne (zbiór rosnących w miarę opodatkowania stawek procentowych i odpowiadających im odcinkom podstawy opodatkowania (progresja globalna - stawki podatkowe odnoszą się do całej podstawy opodatkowania; progresja ciągła - stawki podatkowe odnoszą się tylko do wybranych odcinków podstawy opodatkowania), *regresywne - zbiór procentowych stawek podatkowych rosnących w miarę zmniejszania się podstawy opodatkowania, *degresywne - zbiór procentowych stawek podatkowych malejących w miarę zmniejszania się podstawy opodatkowania.f) zwolnienia i ulgi podatkowe - instrumenty zmniejszające ciężar podatkowy (ulgi) lub nawet całkowicie go eliminujące (zwolnienia - podmiotowe lub przedmiotowe). Stopa podatkowa - relacja zapłaconego w danym czasie podatku do podstawy opodatkowania w tym samym okresie. W przypadku skali liniowej stopa podatkowa jest równa stawce podatkowej. W przypadku stosowania innych skal możemy mówić jedynie o przeciętnej stopie podatkowej, bądź też o stopach krańcowych. Skala podatkowa - zbiór procentowych stawek podatkowych Wyroznia się nastpujace skale podatkowe *proporcjonalne (liniowe) *progresywne *regresywne *degresywne 20 Określ podmiot przedmiot i podstawę opodatkowania dla następujących podatków: dochodowego od osób prawnych, dochodowego od osób fizycznych, VAT, akcyzowego, importowego, od nieruchomości. Na czym polega wielofazowość podatku VAT? Podatek dochodowy od osób prawnych * przedmiot - dochód ( a czasami przychód, jak np. przychód z dywidend, albo z tytułu udziału w zyskach osób prawnych ) będący nadwyżką przychodów nad kosztami ich uzyskania. * podstawa opodatkowania - dochód do opodatkowania, uzyskany po odliczeniu od dochodu obliczonego (różnica przychodów i kosztów ich uzyskania) dopuszczalnych ustawą odliczeń od dochodu (np. darowizny na cele kulturalne, oświatowe, naukowe w dopuszczalnej wysokości). Podatek dochodowy od osób fizycznych * przedmiot - dochody podatnika - osoby fizycznej (z różnych źródeł) , np.: a)stosunek służbowy, stosunek pracy, emerytura, renta, b)działalność wykonywana osobiście - np. naukowa, artystyczna, literacka, c)poza rolnicza działalność gospodarcza, d)kapitały pieniężne i prawa majątkowe (dywidendy i prawa majątkowe z tytułu udziału w zyskach osób prawnych). *podstawa opodatkowania - różnica przychodów i kosztów ich uzyskania w danym roku, pomniejszona o możliwe odliczenia. Podatek od towarów i usług VAT *przedmiot - wartość dodana, występująca we wszystkich fazach obrotu od wydobycia surowców, przez produkcję, kolejne ogniwa obrotu towarowego (handlu), aż do konsumpcji albo zużycia; ostatecznie cały skumulowany z wszystkich faz podatek VAT płaci końcowy odbiorca, tj. konsument lub użytkownik. * podstawa opodatkowania - obrót (sprzedaż), tzn. cena sprzedaży brutto pomniejszona o należny od sprzedaży towaru lub usługi podatek VAT. Wielofazowość podatku VAT - występuje we wszystkich fazach obrotu, w których tworzona jest wartość dodana. Podatek akcyzowy *przedmiot - niektóre wyroby, jak np. paliwa silnikowe, oleje smarowe, wyroby tytoniowe, piwo, wino oraz inne. *podstawa opodatkowania - wartość obrotu produktem objętym podatkiem akcyzowym. Podatek importowy *przedmiot - towary sprowadzane z zagranicy, *podstawa opodatkowania - wartość celna powiększona o cło. Podatek od nieruchomości *przedmiot - budynki, grunty, budowle, *podstawa opodatkowania : a)w przypadku budynków i gruntów - powierzchnia wyrażona w metrach kwadratowych. b) w przypadku budowli - odwołuje się do zasad amortyzowania budowli.