Pożary lasów należą do najczęściej występujących klęsk żywiołowych. Podczas pożarów lasu do atmosfery zostaje uwolnione wiele ton węgla. Ponadto paląca się biomasa wytwarza fotochemiczny smog zawierający CO2, NOx oraz różne węglowodory. Ta mieszanka powoduje uruchomienie procesów chemicznych generujących ozon. Podczas pożaru lasu płomień niszczy warstwę runa i ściółki, gleba zaś ulega destrukcji. Zniszczeniu ulega warstwa organiczna i częściowo zostaje wyjałowiona warstwa mineralna, powodując zagładę zbiorowisk grzybów, bakterii i fauny glebowej. Niszczenie wielu gatunków grzybów ma istotny wpływ na środowisko glebowe oraz przebieg procesów mikrobiologicznych i glebotwórczych decydujących o obiegu materii i przepływie energii w ekosystemie. Najczęstszą przyczyną lasów są wyładowania atmosferyczne. Od pioruna ulegają zapaleniu pojedyncze drzewa. Monitorowanie
gł. satelitarne, obszarów leśnych pozwala na bardzo szybkie zlokalizowanie takiego zarzewia ognia. Do zwalczania ognia w trudno dostępnych miejscach, w wielu krajach, zrzuca się dwu-, cztero osobowe desanty. Drużyny te uzbrojone są w plecakowe zbiorniki wodne i odpowiednio z nimi połączone lance pozwalające ugasić pożar w pęknięciach lub wewnątrz drzewa. Drugą co do częstotliwości przyczyną pożarów lasów są podpalenia, inne przyczyny wynikają z nieprzestrzegania zasad bezpieczeństwa. Często przyczyną pożarów są samozapalenie się nagromadzonej na dnie lasu biomasy lub samozapalenia się torfu znajdującego się pod powierzchnią gruntu. Podziemne pożary torfowisk mogą rozciągać się na powierzchni tysiąca ha. Wypalenie się torfu powoduje zapadnięcie gruntu, co stwarza duże zagrożenie dla strażaków i sprzętu. Rozległe pożary torfu są praktycznie nie do ugaszenia. Niszczą one drzewostan lasu na dużych obszarach w wyniku wypalenia korzeni. Pożary tego typu są trudne do zlokalizowania. Zupełnie inny przebieg pożaru mają pożary powierzchni gleby lub pożary wierzchołkowe. Na dynamikę ich rozwoju ma wpływ wiele czynników. Najważniejsze z nich to charakterystyka „paliwa” oraz warunki pogodowe. Charakterystyka materiału palnego zawiera jego temperaturę, wilgotność, położenie, ilość, ciągłość, upakowanie i wymiary. Prędkość rozprzestrzeniania się płomieni po powierzchni materiału palnego zależy od temperatury tej powierzchni. Ogrzewanie słoneczne zmniejsza wilgotność, która jest głównym czynnikiem opóźniającym zapalenie się martwych resztek organicznych znajdujących się na dnie lasu. Wilgotność jest również jednym z głównych czynników opóźniających rozwój pożaru. Dobrze rozwinięte korony drzew utrudniają przedarcie się promieni słonecznych do dna lasu i utrudnia wysuszenie ściółki. Po pożarze, na dużych odkrytych powierzchniach powstają trąby powietrzne, wywiewające żyzny popiół, co powoduje obniżenie jakości siedlisk. podpowierzchniowe części roślin, np. korzenie, ulegają spaleniu pod ziemią, są trudne do ugaszenia a pożar pojawia się w różnych miejscach. Runo leśne znajdujące się na powierzchni ziemi, np. igły sucha trawa, liście, przyczyniają się do powstawania pożaru powierzchniowego. Pożary mogą mieć charakter wierzchołkowy; pożar taki jest bardziej dynamiczny dynamiczny od pożaru powierzchniowego i może rozprzestrzeniać się z dużą prędkością. O prędkości może decydować nachylenie terenu. Prędkość podwaja się w kierunku wierzchołka nachylenia na każde jego 20% wzrostu. Prędkość ta podwaja się także podczas zwiększania się prędkości wiatru o każdy przyrost 16km/h przy wietrze ponad 16km/h. Pożar rozprzestrzeniający się w kierunku lżejszego materiału podwaja przesuwania się frontu pożaru, odwrotnie redukuje do połowy prędkość rozprzestrzeniania się, przechodząc od „paliwa lżejszego do cięższego”. Ponadto rozwijający się pożar może powodować powstawanie nowych ognisk pożaru w wyniku przenoszenia na dużą odległość części palących się roślin. To niebezpieczne zjawisko jest często przyczyną powstania w kilku miejscach nowych ognisk pożaru. Rozległe pożary mogą prowadzić do powstania burz ogniowych-charakteryzują się one silnymi strumieniami powietrza przechodzącymi w utworzonej nad płomieniami kolumnie konwekcyjnej w trąby powietrzne i wiry ogniowe. Zjawiska te dynamizują rozwój pożaru. Gaszenie pożarów lasu jest bardzo utrudnione ze względu na ich dynamikę, ale przede wszystkim rozległość. Ta ostatnia siła uniemożliwia koncentracje sił i środków wzdłuż całego frontu płomieni, na tyle dużą by móc skutecznie ugasić pożar. Często więc walka z nim sprowadza się do wykonanie pasa oddzielającego do czoła płomieni, usuwania palnej biomasy, gaszenie przez bezpośrednie podanie piany lub wody. Do walki z pożarami używa się często samolotów lub koszy z wodą. Zrzuty piany lub wody powodują zwiększenie wilgotności ściółki lub w przypadku piany jej izolację. Przy sprzyjających warunkach pogodowych, w szczególności przy sprzyjającym wietrze, stosuje się metodę „przeciw ognia”. Polega ona na sztucznym wywołaniu pożaru idącego w kierunku pożaru właściwego i wypalającego materiał palny. Według FAO rocznie ok. 10mln ha lasów na Ziemi jest w różnym stopniu trawiona przez pożar. Procesy spalania podczas pożaru lasu powodują powstawanie toksycznych substancji unoszonych wraz z dymem na duże odległości, powodując dewastacje środowiska naturalnego. Substancje szkodliwe powodują wzrost zachorowalności na: zapalenie płuc, bronchit, biegunkę, gruźlicę, ataki serca, zakłócenia pracy mózgu itp.
Ogień uderza z zaskoczenia i trzeba być na niego przygotowany, zostawia po sobie tylko pogorzelisko. Ogień jest ślepą siłą natury choć bardziej skomplikowaną niż kiedyś uważano. Natura poprzez pożar może wywołać wojnę lasom i ich sąsiedztwu. Mokre wiosenne dni sprzyjają bujnemu rozrostowi dna lasu, a następnie upalne i suche lato sprzyja powstaniu pożaru. Uderzający piorun w drzewo wywołuje temp. 28000st.C, ogrzana w ten sposób żywica zaczyna wrzeć i energia która trawi wnętrze drzewa może pojawić się nawet po paru dniach. W niektórych krajach do walki z pożarem powołuje się specjalne jednostki spadochronowe zwana „dymnymi skoczkami”. Najlepszym zawodnikiem w walce z ogniem jest sama natura. Durze opady deszczu mogą ugasić duże pożary. Dymni skoczkowie docierają do ogniska pożaru dusząc go w zarodku wykonując przesieki podręcznym sprzętem. Taki skoczek jest narażony na duże niebezpieczeństwo nie tylko podczas skoku ale także przy walce z ogniem. Taki strażak ubrany jest w kewlarowy kombinezon, a w przypadku zaskoczenia go przez ogień wyposażony jest w schron przeciw pożarowy. Taki schron to miniaturowy namiot wykonany z metalu i tworzywa, chroni on nawet przed temperaturą1000st.C ale tylko przez chwilę. Wykrywanie ognia staje się nauką charakteryzującą się specjalistycznym sprzętem . W USA stworzone są specjalne laboratoria, które badają zachowanie się pożaru w różnych warunkach i w ten sposób opracowują najkorzystniejszą taktykę działania. Tworzy się również specjalne programy komputerowe, które po wprowadzeniu danych same opracowują taktykę działania. Jedyne skuteczne działanie przed katastrofalnymi pożarami jest kontrolowane wypalanie lasów przez wyszkolone do tych działań jednostki.
Tylko rozwaga może uchronić człowieka przed ogniem.
Pożary w budynkach użyteczności publicznej.
Pożar teatru
Pomieszczenie teatru dzieli się na dwie części: scenę i widownię. Do sceny zalicza się również garberoby, pomieszczenia na dekoracje i inne urządzenia. Scena wykonana jest najczęściej z płyty deskowej lub drewnianych belek co jest dobrym pokarmem dla ognia.
Widownia obejmuje salę widowiskową, korytarze, szatnie, bufet oraz inne pomieszczenia przeznaczone do obsługi widza.
70% pożarów teatrów rozpoczyna się w zespole scenicznym. Pożar ten może być ukryty i dopiero po 5-10min. zaczyna rozprzestrzeniać się na palne części sceny. Rozwój pożaru i nagromadzenie dymu powoduje wzrost paniki i zatrucie się wielu osób trującym dymem. Podczas takich pożarów wiele zależy od tego czy, teatry wyposażone są w kurtyny przeciw pożarowe i klapy dymowe i czy są one sprawne. Odpowiednia szybka reakcja ludzi pracujących w teatrze morze spowodować znaczne ograniczenie rozwoju pożaru poprzez opuszczenie kurtyny p-poż i otwarcie klap dymowych. Przy pożarze widowni kurtyna p-poż chroni część sceniczną przed dymem i ogniem. W miarę upływu czasu pożar z widowni rozprzestrzenia się na balkony, loże oraz pomieszczenia strychowe nad widownią czemu sprzyja rozbudowany system wentylacji łączący widownię ze strychem. W przypadku pożaru na strychu możliwe jest zawalenie się sufitów podwieszanych na widownię.
Gaszenie pożaru
Podstawowym środkiem gaśniczym jest woda i ważne jest by nie zabrakło jej dla Straży Pożarnej oraz na stałe urządzenia gaśnicze. Ważna dlatego jest sieć hydrantowa w pobliżu teatru.
Pomieszczenia podsceniczne należy gasić wodą a meble roztworami ze zwilżaczami. W przypadku takiego pożaru w części scenicznej gdy opuszczona jest kurtyna p-poż o opuszczenie sali należy powiadomić ludzi pod jakimś pretekstem ponieważ to może nie wzbudzić paniki wśród ludzi a panika jest najgorszym czynnikiem, który utrudnia pracę strażakom a niejednokrotnie powoduje śmierć wielu ludzi.
Szkoła Aspirantów
Państwowej Straży Pożarnej
w Krakowie
Przedmiot:
Taktyka działań ratowniczych
Temat:
Pożary lasów i budynków użyteczności publicznej
Wykonał:
str. kdt Adamus Łukasz