14.EZ//Rynek usług medycznych
System opieki zdrowotnej w Polsce jest to zespół osób, instytucji majacych zapewnic opiekę zdrowotna ludności. Obecnie system ukształtowany jest przez 2 podstawowe ustawy: ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych i ustawa o zakładach opieki zdrowotnej.
Struktura:
-świadczeniobiorcy- pacjenci
-instytucje ubezpieczeń zdrowotnych- płatnik NFZ
-świadczeniodawcy:SPOZ,NZOZ, praktyki lekarskie, dentystyczne, pielgniarskie, apteki, inni świadczeniodawcy, organy kontroli i nadzoru
-ministerstwo zdrowia
ubezpieczeni w NFZ mają na zasadach określonych w ustawie prawo do świadczeo zdrowotnych mających na celu: zachowanie zdrowia, zapobieganie chorobą, wczesne wykrywanie chorób, leczenie oraz zapobieganie niepełnosprawności i jej ograniczenie.Wizyta u lekarza specjalisty wymaga skierowania. źródła finansowania: obywatele obciążeni składką zdrowotną stanowiacą 9% dochodu osobistego odprowadzana do NFZ. Niektóre świadczenia finansowane z budżetu państwa. Usługi świadczone pacjentom to przede wszyskim porady lekarza rodzinnego, lekarzy specjalistów, rynek usług farmakologicznych, profilaktyka, akcje prozdrowotne itp.
Specyfika rynku usług medycznych:
-niektóre produkty i usługi są dobrami publicznymi
-dystrybucja niektórych usług medycznych jest utrudniona w sposób rynkowy
- niektóre interwencje zdrowotne mają charakter zewnętrzny
- pacjent nie posiada wystarczającej informacji
- pacjent kupuje zaufanie a nie gotowy produkt leczenia
- lekarz w imieniu pacjenta kształtuje popyt na własne usługi
- rynek (klasyczny) nie zabezpiecza osiągnięcia sprawiedliwości w dostępności do opieki zdrowotnej
Czy rynek usług medycznych jest konwencjonalny?
TAK:
- sprzedajemy usługę, za którą pobieramy zapłatę
- wartość pracy wyrażana jest ceną
- możemy wybrać „sprzedawcę”, dostarczyciela usługi
NIE:
- leczenie nie jest zwykłym produktem lecz procesem, którego powodzenie zależy nie tylko od posiadanych zasobów finansowych
- nabywamy towar droższy niż nas stać
- nie otrzymujemy gwarancji za wykonaną usługę (gwarancja- forma zabezpieczenia, ubezpieczenia od złej jakości produktu, a odszkodowania za błędy w sztuce lekarskiej nie dotyczą gwarancji jakości otrzymanej opieki)
poruszamy się w zakresie zjawisk niewymiernych i trudno mierzalnych.
EKONOMICZNE OSOBLIWOŚCI W OCHRONIE ZDROWIA:
zdrowie jako potrzeba i prawo
inwestycja i konsumpcja:
wydatki o charakterze inwestycyjnym:
-wydatki na ochronę zdrowia młodych pracowników
-programy profilaktyczne
-szczepienia
-obniżenie śmiertelności niemowląt
wydatki o charakterze konsumpcyjnym:
-opieka nad ludźmi starszymi
-medycyna estetyczna itp.
działania na rzecz zdrowia zazwyczaj zawierają elementy inwestowania i konsumowania
można mówić o inwestycjach o wysokiej i niskiej rentowności
wpływ czynników kształtujących zdrowie: oświata, poziom higieny, zwyczaje żywieniowe, ruch itp.
niepewność w zakresie potrzeb zdrowotnych
-większa niepewność niż w innych usługach (klienta, też usługodawcy; rodzaju, wielkości czy struktury usług)
-w stosunku do całej populacji dochodzi do znoszenia indywidualnej niepewności -koniecznośd kształtowania źródeł i metod finansowania usług medycznych:
finansowanie z powszechnego opodatkowania
finansowanie z dobrowolnych składek
niekompetencja i niesuwerenność konsumenta
-konsument nie wie jaki rodzaj, wielkość czy struktura usług jest mu niezbędna
-nie jest w stanie ocenić jakości i wartości udzielonych już usług
-ocena usług na podstawie oznak zewnętrznych
warunki świadczenia usług (lokal, sprzęt)
zachowanie personelu
oddanie prawa do podejmowania decyzji w swoim imieniu dostawcy usług- relacja pośrednictwa i pełnomocnictwa
usługodawca w znacznej mierze decyduje o popycie na usługi (rodzaj i wielkośd) alternatywa- samoleczenie medyczne
niewiedza dostawcy usług
trafność diagnoz klinicznych
czynniki kształtujące trafność decyzji
-obiektywny stan wiedzy medycznej
-stan technicznego uzbrojenia pracy
-zasada „swobody decyzji klinicznej”
-niewłaściwy system organizacyjny
-pomiar efektów interwencji (horyzont czasowy), skuteczności i kosztów, utraconych korzyści
mechanizmy korekcyjne:
-zinstytucjonalizowany wymóg podnoszenia kwalifikacji
-systemy specjalizacji, licencji, uprawnieo
-standardy i wytyczne postępowania
monopol dostawcy usług i grupy zawodowej
-korporacja sama określa własne standardy kształcenia i szkolenia
-większośd regulacji prawnych jest kształtowana przez zainteresowanych
-normy praktyki narzucane przez profesję są silniejsze niż kontrola prawna
-członkowie grupy identyfikują się z nią i wiążą silniej niż inni
-działalność jest chroniona przed oceną i kontrolą ludzi spoza branży
-ograniczenie usług medycznych dla profesjonalistów
-dyskusyjne jest monopolizowanie funkcji regulacyjnych- umożliwienie substytucji
(przejmowanie części świadczeo przez pielęgniarki, ratowników, oddzielenie ról menedżerskich od profesjonalnych,demonopolizacja badao naukowych nad systemem opieki zdrowotnej
efekty zewnętrzne ochrony zdrowia
-korzyść indywidualna niższa niż korzyść populacji (np. leczenie ch. zakaźnych)- indywidualna skłonność do korzystania z usług medycznych jest zbyt słaba
wybór między swobodą obywatelską a interesem społecznym (optymalizacja przymusu leczenia)- np. badania przesiewowe
nieuzasadniony przymus- zbędne wykorzystanie zasobów, szkody zdrowotne
ograniczenie konkurencji- demotywacja dostawcy usług
EFEKTYWNOŚĆ SYSTEMÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ
konsument (pacjent)
-w warunkach ubezpieczeń nie interesują go koszty
-jest zainteresowany jak największą liczbą najlepszych usług
dostawca indywidualny (np. lekarz)
- nie jest obciążony karą za przekroczenie optymalnych kosztów
-zazwyczaj nie jest nagradzany za ich przestrzeganie- dąży do ich przekroczenia: presja pacjenta, przysięga lekarska
dostawca zbiorowy (np. szpital)
-dąży do ekspansji
-zawsze wskazuje na niedobór środków wobec stawianych zadań, szczególnie gdy jest nastawiony na zysk
płatnik
-w większości krajów jest to płatnik publiczny a często dysponent budżetu
-brak monitorowania merytorycznej jakości produktu i optymalizacji kosztów:
-wzmocnienie kontroli kosztów
zwiększenie poziomu składki ubezpieczeniowej/ podatku (zazwyczaj)