CIEKAWSZE FORMY PRACY
NA LEKCJACH ORTOGRAFII
PROPOZYCJA LEKCJI W KLASIE IV SZKOŁY PODSTAWOWEJ
Żeby poprawnie pisać, należy przestrzegać zasad ortograficznych . Nie jest to łatwa umiejętność, ale trudnościami nie można się zrażać. Z doświadczenia wiem, że dzieci najłatwiej w klasach młodszych przyswajają sobie reguły poprawnej pisowni, warto więc zadać sobie trochę trudu, aby uatrakcyjnić lekcje ortografii. Służą temu m.in. zabawowe formy pracy, w których kładzie się nacisk na indywidualną aktywność ucznia i które zawierają jednocześnie cele motywacyjno-emocjonalne.
Oto jedna z propozycji:
Temat: Nie narażaj się niepotrzebnie, a nie będziesz niedomagał. Przygoda z „nie”.
Cele lekcji:
Po zakończeniu zajęć uczeń powinien:
- rozróżniać czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek
- poprawnie zapisywać cząstkę „nie” z różnymi częściami mowy
- rozpoznawać wyrazy pokrewne, synonimy, wyrazy przeciwstawne
- dbać o czytelny i poprawny ortograficznie zapis swoich wypowiedzi
- rozumieć potrzebę troski o bezpieczeństwo własne i innych
- dostrzegać wartości płynące z przysłów
- dbać o piękno języka, wzbogacając swą wypowiedź różnymi środkami językowymi
Metoda: ćwiczeń praktycznych - oparta na działaniach uczniów
Formy pracy: zespołowa, grupowa (dzieci pracują w 4 grupach)
TOK LEKCJI :
Wprowadzenie:
- Pogadanka o przyczynach wypadków ( odczytanie przygotowanych wycinków gazet, zwrócenie uwagi na powtarzające się w nich wyrazy z „nie”.
- Odsłonięcie tekstu o przyczynach wypadków (głośne odczytanie go przez ucznia, podkreślenie wyrazów z „nie”, zwrócenie uwagi na pouczenie wynikające z tekstu).
„Nierozwaga często naraża nas na niebezpieczeństwo. Niezapięte pasy w samochodzie zwiększają ryzyko wypadku. Nieprzestrzeganie przepisów drogowych nie przyniesie niczego dobrego i nie przyśpieszy podróży. Możemy natomiast nigdzie nie dojechać. Dzieci zapominają, że w piłkę nie gra się na jezdni, ale na boisku, gdzie nie jeżdżą samochody. Nierzadko widzi się pieszych przechodzących przez ulicę w miejscach dla nich niedozwolonych. Nie dowierzamy mówiącym o niebezpieczeństwie. Niemało ludzi zginęło z powodu niepotrzebnego ryzyka i niezwykłego braku wyobraźni.”
Część właściwa:
- Zapis tematu i zasygnalizowanie celów lekcji .
- Analiza wyżej podanego tekstu: uczniowie w grupach wypisują odpowiednio „nie” ze wskazaną częścią mowy i formułują zasady ortograficzne dotyczące pisowni „nie” z : czasownikami, rzeczownikami, przymiotnikami, przysłówkami. Przedstawiciel grupy pisze wyrazy na tablicy w tabeli, a pozostałe dzieci ją uzupełniają.
- Zapis wniosku: „Nie” z czasownikami piszemy łącznie, natomiast „nie” z rzeczownikami, przymiotnikami i przysłówkami piszemy oddzielnie.
- Rozdanie dzieciom karty z tekstem do wklejenia w zeszycie z „wyjątkowymi” czasownikami i omówienie ich pisowni:
Nasza babcia od czasu do czasu niedomaga. I teraz coś się staruszce przytrafiło. Widać, że dotkliwie cierpi, ale się nie skarży, nie domaga się specjalnej opieki, chociaż niedowidzi. Martwi się, że musi leżeć w łóżku, bo nie lubi leniuchować, nienawidzi bezczynności, niepokoi się też, czy mama da sobie radę bez jej pomocy.
- Praca w grupach : 2 grupy piszą tabliczki ostrzegające osoby, które zwiedzają zoo, dwie pozostałe grupy - tabliczki informujące o tym, jak należy się zachować w lesie. Zapis najładniejszych sformułowań, np. :
w zoo : Nie dokarmiać niedźwiedzi! w lesie: Nie hałasować!
Nie zbliżać się do klatek! Nie niszczyć zieleni!
Nie drażnić zwierząt! Nie płoszyć zwierzyny!
Nie wychylać się poza barierki! Nie zostawiać butelek i papierów!
- Zwrócenie uwagi, że przeczenie „nie” często występuje w przysłowiach, które są mądrością narodu,
np. Z pustego i Salomon nie naleje.
- Rozdanie grupom kart ćwiczeń z przysłowiami do uzupełnienia
Grupa A Grupa B
Powiedziały jaskółki, że......... są spółki. Bez ciekawości......... mądrości.
Dzieci i ryby głosu......... Czego głuchy........., to zmyśli.
......... licha, kiedy śpi. Żadna praca.........
Od przybytku głowa......... Ten się........., kto nic.........
......... zły doradca ......... palca między drzwi.
Grupa C Grupa D
Zdrowy chorego......... Strzeż się........., unikniesz szkody.
......... chodzą parami. Głową muru.........
Na upór......... lekarstwa. Pieczone gołąbki.........same do gąbki.
......... dnia przed zachodem słonica. ......... wilka z lasu.
Bez pracy......... kołaczy. Z tej mąki chleba .........
- Odczytywanie uzupełnionych przysłów, sprawdzenie poprawności ortograficznej.
- Inne ćwiczenia z wykorzystaniem przysłów, np. zabawa w grupach z rozsypankami
A ( złoto, nie, się, wszystko, świeci, co) B ( lewica, co, wie, czyni, nie, prawica)
C ( oko, tego, widzi, nie, sercu, czego, żal, nie) D ( niemiłe, co, czyń, nie, tobie, drugiemu)
Tworzenie przysłów poprzez łączenie zdań:
Jeden traci ............. niezgoda rujnuje.
Zgoda buduje ......... robi złoto z kamieni.
Kto pyta................... co głodnemu dokucza.
Nie wie syty ............ drugi się bogaci.
Kto się nie leni......... nie błądzi
Uzupełnienie wyrażeń i zwrotów, w których złośliwy chochlik zmienił jeden wyraz:
Nie szafa zdobi człowieka. Niedaleko pada jabłko od drzewa.
Żeby kózka nie szalała, toby nóżki nie złamała. Co za mało, to niezdrowo.
Moment rekreacyjny:
- Przedstawiciele grup oddają w scenkach pantomimicznych treści wybranych przysłów, a pozostałe grupy je odgadują
- Ćwiczenia pozwalające utrwalić uczniom znaczenie słów: synonim, wyraz pokrewny Dobieranie odpowiednich rzeczowników ( praca indywidualna)
wróg - zaskoczenie - wrogość -
zło - uchybienie - bezsens -
trwoga - rozgardiasz - samowola -
[ nieprzyjaciel, nieład, niegodziwość, nieposłuszeństwo, niepokój, niedorzeczność, nienawiść, niespodzianka, nietakt]
Dopisywanie do przymiotników pokrewnych przysłówków z przeczeniem „nie”:
niegroźny - doskonały -
niewygodny - możliwe -
niejasny - dokładny -
Rekapitulacja:
- Rozdanie dzieciom kart z tekstem do uzupełnienia:
.........łatwa to była sprawa. Koniec roku zbliżał się ......... uchronnie, a Jacek ......... poprawił
stopni z matematyki i historii. ......... dostateczne oceny spędzały mu sen z oczu, ......... pozwalały o sobie zapomnieć. Wiedział doskonale, że jeśli ......... zda do następnej klasy, rodzice ......... zabiorą go nad morze.