Prawo- zespół norm postępowania
które są usankcjonowane przez państwo
Norma postępowania- reguła nakaz
zakaz postępowania
Wyróżniamy różne szkoły prawa:
1 Prawo w ujęciu realizmu amerykańskiego-
panuje system precedensów(come and low)
prawnicy odwołują się do orzeczeń sądowych
sprzed lat uważają oni że prawo to są fakty
społeczne lub psychiczne.
2 prawo kontynentalne(europejskie)- dzielimy
je na dwie szkoły *szkoły prawa natury
*pozytywizm prawniczy- prawem są te normy
które wywodzą się z przepisów wydanych
przez państwo *Są pewne normy które jeśli
nawet nie są ujęte w przepisach są
obowiązujące a nawet nieraz ważniejsze niż
te uchwalone powszechnie np. normy
wynikające z dekalogu, normy moralne.
Pozytywizm prawniczy- ma także wady
przepisy wydane zgodnie z prawem mogą
być złe sprzeczne z moralnością np. zagłada
żydów.
Prawo natury- ma wady może doprowadzić
do anarchii w państwie ludzie mogą łamać
przepisy usprawiedliwiają się tym że dla nich
ważniejsze są normy moralne np. nie płacenie
podatków. Obie te grupy mają wady więc
należy dojść do kompromisu połączyć obie
szkoły kierujemy się tylko tymi najważniejszymi
normami moralnymi i wdrążamy je do
obowiązujących przepisów prawa.
Ujęcie prawa w znaczeniu przedmiotowym-
przepisy określonej gałęzi prawa np. prawo karne
Ujęcie prawa w znaczeniu podmiotowym-
prawo to jest abstrakcyjny stosunek pomiędzy
jakąś osobą i rzeczą lub pomiędzy 2 osobami jest
to przyznana i zabezpieczona przez normę prawna
sfera możności postępowania w określony sposób
prawo to składa się z powiązanych ze sobą
uprawnień i odpowiadających im obowiązków.
Dzielimy go na
1 prawa majątkowe- ma na celu realizację
ekonomicznego interesu osoby która z niego
korzysta ma wymiar pieniężny np. prawo własności.
2 prawa niemajątkowe- nie ma wymiaru
ekonomicznego charakteryzują się ścisłym
obowiązkiem z osobą korzystającą z tego prawa
np. prawo do dobrego imienia.
3 prawo bezwzględne- Ergo omnes (przeciwko
wszystkim) i ciąży na wszystkich osobach
obowiązek nie przeszkadzania w wykonaniu
prawa i maja charakter uśpiony jak nie jest
łamane to nic z niego nie wynika ale jeśli
zostanie złamane to prawo powstaje stosunek
prawny i my możemy mieć roszczenia z tego
tytułu prawo to nie wyczerpuje się w roszczeniach.
4 prawo względne- Inter partes występuje tylko
pomiędzy osobami stosunku prawnego pomiędzy
stronami dotyczy tylko małej liczby osób strony
stosunku wyczerpują się w roszczeniach.
Normy prawne a inne normy
Normy moralne- polega to na wartościowaniu
określeniu co jest dobre a co złe szczególną
odmianą są normy religijne
Normy obyczajowe- powstają poprzez
wytworzenie się w danym środowisku zachowań
które są akceptowane mają węższy zakres
obowiązywania niż normy moralne
Normy prawne cechują się pewnymi rzeczami
które odróżniają je od norm moralnych i
obyczajowych:
1powszechność obowiązywania- obowiązują
na terenie całego kraju lub wspólnoty
2Sankcje- kara za nieprzestrzeganie prawa
3dwustronny charakter prawnych- normy
moralne i obyczajowe są jednostronne; powiązany
ze sobą obowiązek z wykonywaniem działania
wynikającego z przepisu
4naruszenie normy- decyduje zawsze wyraźnie
uzewnętrzniony czyn człowieka.
Interakcje pomiędzy wszystkimi normami
Prawo nie może regulować wszystkiego
ustawodawca odnosi się dlatego do norm moralnych
lub obyczajowych czasami trzeba odnieść się
poza przepisy prawne.
Norma prawna- to nie jest przepis; wynikają z
przepisów prawa reguła postępowania wydana
lub usankcjonowana przez państwo
zagwarantowana przymusem państwowym.
Przepis- elementarna cześć aktu
normatywnego, ustawy
Norma #ma charakter ogólny każdego dotyczy
#ma charakter dwustronny- mamy obowiązek
z druga strona prawo #zagwarantowana
przymusem państwowym.
Norma zbudowana jest z:
Koncepcja trójelementowej budowy normy
*hipoteza- wskazuje nam sytuacje w jakiej
norma ma zastosowanie kto stanie się adresatem
*dyspozycja- wskazuje nam jak należy
zachować się w sytuacji opisanej w hipotezie
*sankcja- mówi nam jakie ujemne skutki
pociągnie za sobą niezachowanie się zgodnie
z dyspozycją.
Sankcja
-represyjna( ukaranie kogoś, pozbawienie
dóbr, grzywna)
-egzekucyjne( doprowadzenie do sytuacji zgodnej
z prawem, egzekucje końcowe)
-niemożności( np. sprzedaż działki już sprzedanej
„fikcyjna umowa”)
-bezskuteczności( przekroczenie umowy
pełnomocnictwa)
Teoria norm sprzężonych
H-D H-D
Sankcjonowana sankcjonująca
(hipotez)(skierowana do odpowiedniego organu państwa)
Podział norm prawnych i przepisów prawnych
1.Bezwględnie i względnie obowiązujące
-ins cogens: bezwzględnie, zawsze muszą być
stosowane,
nakaz państwa, bez względu na role
-ins dispositirum(dyspozytywne): obowiązują
wtedy kiedy strony nie widzą się inaczej
Przepisy
-ogólne (lex generali)- zasady
-szczególne(lex speciali)
*blankietowe( przepis który dopiero
powstanie)
*odsyłane( odniesione do innego przepisu)
*związane z procesem( z dniem np. 12.01
ustawa traci ważność) tworzenia praca( jakie
mamy przepisy stosować gdy ustawa straci
termin, ważność)
-przejściowe, -uchylające, -wprowadzające
System prawny- odpowiednio uporządkowany
zbiór norm prawnych.
Cechy:
-musi być zbiór pełny (brak luk prawnych)
-spójny (wolny od niezgodności)
-więź treściowa norm
-musi występować więź kompetencyjna norm
Luka prawna - sytuacja nie jest uregulowana
przepisami, a z wszystkich norm pozostałych
przyczynia powstawania luk
-coś się wykształca , a później prawo to
reguluje
-konkubinat
-prawo nie nadąża za postępującymi stosunkami
społecznymi
-celowe działanie ustawodawcy
-przeoczenie
Eliminowanie luk:
-celowe (zmiana przepisów)
-analogia
*ustawy (legis)
*prawa (juris)- nie ma podobnych przepisów,
ewidentny precedens
Niezgodność formalna- jedna norma zakazuje,
a druga zezwala
Niezgodność prakseologiczna- jedna norma
nakazuje wyremontować budynek, a druga zburzyć
Kolizacja przepisów - 2 lub więcej przepisów ,
których nie da się jednocześnie zastosować
-w czasie - przepisy zostały wydane w różnym
czasie
-w przestrzeni - do danego stosunku prawnego
mogą być stosowane przepisy z innych państw
Reguły kolizyjne
-lex posterion - prawo późniejsze uchyla prawo
wcześniejsze
-wyjątek: lex speciali devagat legi generali-
przepisy szczególne uchylają przepisy ogólne
-lex retro nen pramo - nie działa wstecz
Prawo osobowe: stosuje się prawo obywatelskie
Prawo rzeczowe: przepisy na którego państwa
terenie rzecz się znajduje
Umowy- przepisy państwa na którego umowa
została zwarta
Prawo wykład
Funkcja zasad prawa:
1.Wyznaczają kierunek działań prawodawczych
2.Wyznaczają interpretacje przepisów w procesie
stosowania prawa.
3.Zasady prawa pozwalają ocenić jakieś działanie
jest korzystaniem z uprawnienia czy już
nadużyciemprawa.
Wieź kompetencyjna systemu norm -
wszystkie prawa mają budowę hierarchiczną,
pewne normy zawierają pewne kompetencje
dla ustalenia innych norm.
Stosowanie i wykładanie prawa
Stosowanie prawa - nie jest to samo co
przestrzeganie prawa postępowanie zgodnie z
przepisami), a to oznacza, że tak korzystny
z przepisów że doprowadzi do wydania prze
dany organ odpowiedniej decyzji.
Możemy wyróżnić w tym procesie 4 etapy:
1.ustalie stanu faktycznego (kiedy, kto brał udział,
gdzie, w jakiej okoliczności
2.wyszukanie odpowiedniej normy prawnej
3.Subsumpcja - podciąganie stanu faktycznego
pod dana normę.
4. Wydawanie decyzji (orzeczenia)
Ze stosowaniem prawa związane jest pojęcie
wykładni prawa.
Klasyfikujemy ja ze względu na :
a)podmiot
-autentyczna - dokonuje jej ten podmiot który
wydał przepis , moc powszechnie obowiązująca
-legalna - dokonuje uprawniany do tego organ
państwa, ale inny niż ją wydał, moc powszechnie
obowiązująca
-praktyczna nie ma moc powszechnie obowiązująca
stosowana prze np. sądy ; wyroki wydane prze sądy
są brane pod uwagę w orzeczeniach ale nie zawsze
-doktrynalna nie mam mocy powszechnie
obowiązującej
b)metodę
-językowa( słowna) analizujemy znaczenie
poszczególnych słów) i pojęć użytych w przepisie
-celowościowa jaki był cel wydania przepisu
-systemowa - badamy znaczenie przepisów
przez ich miejsce w systemie prawa
-historyczna - okoliczności wydania danego
przepisu
c)wynik
-rozszerzająca - nadajemy jakiemuś przepisowi
szersze znaczenie niż potocznie
-zawężająca - rozumiemy w sposób węższy
niż potocznie
-stwierdzająca - przepis oznacza dokładnie to
samo co słowa w nim zawarte
-contra legem - wbrew prawu dochodzimy do
wniosku że prawniczy przepis oznacza zupełnie
co innego niż słowa w nim zawarte
Zdarzenia prawne- jest to każde zdarzenie które
pociąga za sobą skutki prawne albo powstanie albo
rozwiązanie zmianę stosunku prawnego.
Działania ludzi- zachowania polegające na
jakimś wywołaniu skutku prawnego
Akt prawny- czyn w którym chcemy osiągnąć
określone skutki prawne
Czyn- działanie cel inny niż prawny
Czynności prawne- np. umowa testamentu
oświadczenie woli gdzie wyrażamy chęć o
siągnięcia skutku prawnego
Stosunek prawny- więź społeczna która powstaje
między dwoma lub więcej podmiotami uznanymi
przez przepisy prawne za podmioty prawa w którym
podmioty te mają wynikające z dyspozycji norm
prawnych uprawnienia i obowiązki z realizacja
ich jest zagwarantowana przymusem państwowym
zawsze jest to stosunek pomiędzy jakimiś
podmiotami.
1 podmioty- os fizyczne i prawne organy państwowe
i samorządowe
2 przedmiot- o co chodzi np. zachowanie rzecz dobro
niematerialne
3 treść- uprawnienia i obowiązki stron stosunku
prawnego
Źródła prawa
1 konstytucje
2 umowy międzynarodowe ratyfikowane w trybie
złożonym i
prostym (tylko podpis prezydenta)
3 ustawy zwykłe
4 rozporządzenia wykonawcze
5 akty prawa miejscowego
Tryb złożony- sejm musi zatwierdzić ustawę może
także być ogłoszone referendum i ludzie będą
decydować; umowy w tym systemie są nad
zwykłymi umowami
Rozporządzenia wykonawcze- wydawane na
podstawie przepisów blankietowych istnieją dwa
punkty które decydują o ważności rozporządzenia:
-musi istnieć ustawa konkretny przepis blankietowy
i osobę która go ustanowiła
Akty prawa miejscowego- obowiązują na terenie
działania organu który je wydały (wojewodowie, organy
jednostki samorządowych)
Organy promulgacyjne- odpowiednio ogłoszone
akty prawne stają się obowiązujące służą do tego te
organy podstawowym organem jest
dziennik ustaw (ustawy rozporządzenia sentencje
wyroków trybunału konstytucyjnego dotyczących
niezgodności umowy międzynarodowe)
monitor polski (źródła prawa wewnętrzne np.
zarządzenia podległych podmiotów jednostki
administracyjnej )
monitor sądowy i gospodarczy (prawo handlowe
ogłoszenia dotyczące prawa handlowego)
wojewódzki dziennik urzędowy (akty prawa
miejscowego)