ZANIECZYSZCENIA POWIETRZA

• Zanieczyszczeniami powietrza nazywamy wszelkie substancje (gazy, ciecze, ciała stałe), które znajdują się w powietrzu atmosferycznym, ale nie są jego naturalnymi składnikami. Do zanieczyszczeń powietrza zalicza się również substancje będące jego naturalnymi składnikami, ale występujące w znacznie zwiększonych ilościach.

Rodzaje zanieczyszczeń powietrza

• Do zanieczyszczeń powietrza należą:

• 1) gazy i pary związków chemicznych, np. tlenki węgla (CO i CO2), siarki (SO2 i SO3) i azotu, amoniak (NH3), fluor, węglowodory (łańcuchowe i aromatyczne), a także ich chlorowe pochodne, fenole;

• 2) cząstki stałe nieorganiczne i organiczne (pyły), np. popiół lotny, sadza, pyły z produkcji cementu, pyły metalurgiczne, związki ołowiu, miedzi, chromu, kadmu i innych metali ciężkich;

• 3) mikroorganizmy - wirusy, bakterie i grzyby, których rodzaj lub ilość odbiega od składu naturalnej mikroflory powietrza;

• 4) kropelki cieczy, np. kwasów, zasad, rozpuszczalników.

Związki siarki. Zanieczyszczenie atmosfery powodują gazowe związki siarki - SO2, SO3, H2S, kwas siarkowy H2SO4 i siarczany różnych metali.

• Dwutlenek siarki (SO2) jest bezbarwnym, silnie toksycznym gazem o duszącym zapachu. Wolno rozprzestrzenia się w atmosferze ze względu na duży ciężar właściwy (2,93 kg/m3, gęstość względna 2,26). Powstaje m. in. w wyniku spalania zanieczyszczonych siarką paliw stałych i płynnych

(np. węgla, ropy)

• Związki azotu W atmosferze występuje wiele związków azotu.Część z nich, głównie tlenki azotu, to naturalne składniki atmosfery, tworzące się w efekcie np. wybuchów wulkanów. W niewielkich ilościach nie są substancjami toksycznymi, jednak ich nadmiar powstający podczas procesów produkcyjnych oraz w silnikach spalinowych powoduje, że stają się one niebezpiecznymi zanieczyszczeniami atmosfery. W szczególności groźne są bezbarwny i bezwonny tlenek azotu oraz brunatny o duszącej woni dwutlenek azotu. Mogą się one kolejno utleniać do pięciotlenku azotu, który w obecności pary wodnej tworzy kwas azotowy - HNO3, jeden ze składników kwaśnych deszczów.

• Tlenek węgla powstaje w wyniku niezupełnego spalania węgla lub jego związków.

• Głównym źródłem tego gazu są:

• - spaliny z silników pojazdów mechanicznych, w szczególności benzynowych (70-80% ogólnej emisji CO);

• - przemysł metalurgiczny, elektromaszynowy i materiałów budowlanych;

• - elektrociepłownie, elektrownie cieplne;

• - koksownie, gazownie;

• - paleniska domowe.

• Tlenek węgla jest gazem silnie toksycznym. Ze względu na mały ciężar właściwy łatwo rozprzestrzenia się w powietrzu atmosferycznym. Jest szczególnie niebezpieczny, ponieważ jest to gaz bez smaku, zapachu, barwy, a więc zmysły ludzkie nie ostrzegają przed nim.

• Dwutlenek węgla powstaje podczas wszelkich procesów spalania paliw stałych, ciekłych i gazowych, a także w procesie oddychania organizmów żywych. Dwutlenek węgla w atmosferze nie stanowi bezpośredniej groźby pod warunkiem, że nie nastąpi naruszenie równowagi biologicznej, spowodowane nadmierną jego emisją do atmosfery.

• Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) to związki chemiczne zbudowane z węgla i wodoru, zawierające w cząsteczce kilka pierścieni aromatycznych. Węglowodory pojawiają się w powietrzu w wyniku parowania lub spalania paliw, głównie węgla, ropy naftowej i ropopochodnych.

Źródła zanieczyszczeń powietrza

• a) źródła naturalne, do których należą:

• - wulkany (ok. 450 czynnych), z których wydobywają się m.in. popioły wulkaniczne i gazy (CO2 , SO2, H2S - siarkowodór i in.);

• - pożary lasów, sawann i stepów (emisja CO2, CO i pyłu);

• - bagna wydzielające m.in. CH4 (metan), CO2, H2S, NH3;

• - gleby i skały ulegające erozji, burze piaskowe

• - tereny zielone, z których pochodzą pyłki roślinne.

• b) źródła antropogeniczne (powstające w wyniku działalności człowieka) można podzielić na 4 grupy:

• - energetyczne - spalanie paliw;

• - przemysłowe - procesy technologiczne w zakładach chemicznych, rafineriach, hutach, kopalniach i cementowniach;

• - komunikacyjne - głównie transport samochodowy, ale także kołowy, wodny i lotniczy;

• - komunalne - gospodarstwa domowe oraz gromadzenie i utylizacja odpadów i ścieków (np. wysypiska, oczyszczalnie ścieków)

Źródła emisji zanieczyszczeń mogą być punktowe są to głównie duże zakłady przemysłowe emitujące pyły, dwutlenku siarki, tlenku azotu, tlenku węgla, metale ciężkie

(np. komin), liniowe są to głównie zanieczyszczenia komunikacyjne odpowiedzialne za emisję tlenków azotu, tlenków węgla, metali ciężkich (głównie ołów).

(np. szlak komunikacyjny) i powierzchniowe są to paleniska domowe, lokalne kotłownie, niewielkie zakłady przemysłowe emitujące głównie pyły, dwutlenek siarki.

(np. otwarty zbiornik z lotną substancją).

• Zanieczyszczenia powietrza można podzielić na zanieczyszczenia pierwotne, które występują w powietrzu w takiej postaci, w jakiej zostały uwolnione do atmosfery, i zanieczyszczenia wtórne, będące produktami przemian fizycznych i reakcji chemicznych, zachodzących między składnikami atmosfery i jej zanieczyszczeniem

Inne źródła
zanieczyszczeń
powietrza:

• Materiały budowlane lub wykończeniowe

• Substancje lotne wydychane przez człowieka

• Zwierzęta domowe(sierść, złuszczony naskórek, włosy, gazy trawienne)

• Kurz domowy

• Hermetyczne uszczelnianie domów

• Brak wentylacji

• Tworzywa sztuczne wyposażenia

• Wydzieliny biologiczne człowieka

SKUTKI ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA

• negatywny wpływ na zdrowie i samopoczucie człowieka

• negatywny wpływ na roślinność i zwierzęta

• efekt cieplarniany

• smog

• dziura ozonowa

• kwaśne deszcze

---