Magdalena Brzozowska
Fizjoterapia, II rok, magisterskie
s. stacjonarne.
Uszkodzenia w sporcie.
Zespół kanału nadgarstka
Każdy kto miał kiedykolwiek styczność ze sportem wie co to ból związany z urazem, upadkiem, naciągnięciem mięśnia czy skręceniem. Każdego roku na świecie różnego rodzaju urazom ulega 80 milionów ludzi, ponad 10% z nich ginie lub doznaje trwałego inwalidztwa. Skala innych problemów związanych z układem kostno-stawowym, takich jak wady wrodzone, choroby zwyrodnieniowe czy nowotwory jest, w sensie liczby potencjalnych pacjentów, znacznie mniejsza.
Zespół kanału nadgarstka polega na ucisku nerwu pośrodkowego. Ucisk spowodowany jest przerostowym zapaleniem pochewek ścięgien zginaczy w kanale nadgarstka, reumatoidalnym zapaleniem stawów, tłuszczakiem, obrzękiem w przebiegu niedoczynności tarczycy czy ciąży, stłuczeniem, złamaniem kości promieniowej i łódeczkowatej, ropniem oraz krwotokiem. Zespół kanału nadgarstka częściej dotyczy kobiet, szczególnie tych, które narażone są na wykonywanie powtarzających się czynności. Stąd dolegliwość częściej występuje w ręce dominującej. Ulega ona zaostrzeniu przed miesiączką. Wyróżniamy zespół kanału nadgarstka pierwotny i wtórny (np. po złamaniu ręki, w wyniku reumatoidalnego zapalenia stawów). Kanał nadgarstka utworzony jest od strony dłoniowej przez troczek zginaczy i więzadło poprzeczne nadgarstka. Od drugiej strony kanał ograniczony jest przez kości nadgarstka. Przez kanał przechodzą struktury tj. ścięgna mięśni zginaczy palców, nerw pośrodkowy.
Objawy zespołu kanału nadgarstka to: drętwienia, mrowienia, zaburzenia czucia w obrębie unerwienia skóry ręki ( kciuka, palca wskazującego i środkowego) oraz ból nasilające się nocą. Ponadto wystąpić może brak precyzji i ograniczenie ruchów, a nawet niedowład ręki i zanik mięśni kłębu kciuka. Rozpoznanie ustalane jest przede wszystkim na podstawie występujących objawów. Badania, jakie powinien przejść chory to badanie czucia w obszarze odpowiadającym unerwieniu nerwu pośrodkowego, badanie przewodnictwa nerwu pośrodkowego, ultrasonografia i badanie rentgenowskie nadgarstka.
Przyczyną dolegliwości jest ucisk nerwu pośrodkowego na wysokości nadgarstka poprzez obrzęknięte, zapalnie zmienione lub zbliznowaciałe tkanki (zazwyczaj zmiany te dotyczą włóknistej struktury zwanej troczkiem zginaczy). Ucisk na nerw pośrodkowy na poziomie kanału nadgarstka, może być ostry, wymagający natychmiastowego postępowania chirurgicznego lub przewlekły. Przyczyny postaci ostrej zespołu kanału nadgarstka: złamania kości promieniowej i łódkowej, zwichnięcia kości półksiężycowatej, stłuczenia, krwotoki ,ropne zapalenia kości, ropne zapalenia nadgarstka, zakrzep tętnicy pośrodkowej, samoistny krwotok śródnerwowy, ostry obrzęk nadgarstka. Przyczyny postaci przewlekłej zespołu kanału nadgarstka: zapalenie ścięgien, zastarzałe złamanie kości łódkowatej, reumatoidalne zapalenie stawów, hemofilia, troczek przerost wrodzony, anomalie naczyń, przetoka tętniczo-żylna, tłuszczak w tkance podskórnej, blizny pozapalne i pourazowe, obrzęk tkanek w przebiegu niedoczynności tarczycy i ciąży. Wśród wymienionych potencjalnych przyczyn przewlekłego ucisku na nerw pośrodkowy zdecydowanie najczęstszą jest przewlekłe nieswoiste zapalenie ścięgien zginaczy palców rąk spowodowane wielokrotnym powtarzanym napięciem tych ścięgien. Wśród czynników sprzyjających zachorowaniu wymienia się: cukrzycę, niedoczynność tarczycy, okres menopauza, chorobę Raynauda, ciążę, reumatoidalne zapalenie stawów, dnę moczanową, torbiele galaretowate ręki tzw. gangliony, przewlekłą dializoterapię.
Najważniejszym elementem trafnego rozpoznania zespołu kanału nadgarstka jest dokładnie i cierpliwie zebrany wywiad. Pierwszym krokiem w ocenie zespołu kanału nadgarstka jest badanie utraty czucia w obszarze ręki unerwionym przez nerw pośrodkowy. W rozpoznawaniu schorzenia stosuje się 3 próby prowokacyjne, które powinny wywołać uczucie mrowienia i kłucia w palcach:
test Tinela - opukiwanie nerwu pośrodkowego po dłoniowej stronie nadgarstka wywołuje parestezję w palcach (dodatni objaw Tinela)
próba Phalena - wywołanie parestezji jednominutowym maksymalnym zgięciem dłoniowym w nadgarstku
test opaski uciskowej - wywołanie parestezji jedno minutowym uciskiem ramienia opaską ciśnieniomierza, w której ciśnienie przekracza wartość ciśnienia skurczowego u badanego
Badaniem radiologicznym kręgosłupa szyjnego u wielu chorych na ZKN można wykryć osteofity zwężające światło kanałów międzykręgowych. Zmiany te tylko w bardzo nielicznych przypadkach wywołują akroparestezje rąk.
We wczesnym etapie choroby leczenie powinno być zawsze zachowawcze.
Jego celem jest zmniejszenie dolegliwości bólowych, deficytów neurologicznych oraz przywrócenie jak najlepszej sprawności chorej ręki.
W pierwszej kolejności zaleca się:
zaprzestanie wykonywania czynności nasilających dolegliwości
unieruchomienie nadgarstka z łagodnym zgięciem łokciowym
zwieszenie ręki poza brzeg łóżka, jej rozcieranie lub potrząsanie (czynności te zmniejszają bóle nocne)
Fizykoterapię (ultradźwięki, fono-, jonoforeza)
Leczenie farmakologiczne zespołu kanału nadgarstka jest w zasadzie leczeniem objawowym mającym na celu zmniejszenie obrzęku. U kobiet w okresie przed miesiączką, w ciąży lub w czasie retencji wody w organizmie chorego można zastosować leki moczopędne. W niektórych przypadkach dobre rezultaty przynoszą maści i kremy o działaniu przeciwzapalnym lub podawanie w okolicę nadgarstka kortykosteroidów. Leczenie polega przede wszystkim na chirurgicznym przecięciu troczka zginaczy i więzadła poprzecznego. Brzegi przeciętych struktur ulegają rozejściu. W miejscu przecięcia dochodzi do wytworzenia blizny, dzięki której kanał ulega poszerzeniu. Po około 2 miesiącach chory może powrócić do normalnego trybu życia.
Leczenie chirurgiczne zespołu kanału nadgarstka :
Technika zabiegu (metoda klasyczna): Na ramię chorego zakładana jest opaska uciskowa, ramię zostaje uniesione ułatwiając w ten sposób odpływ krwi żylnej z kończyny górnej. Chirurg dokonuje nacięcia skóry po stronie dłoniowej, preparuje tkankę podskórną, zabezpiecza nerw pośrodkowy i przecina powięź dłoniową. Następnie przecięciu podlegają więzadło poprzeczne nadgarstka i troczek zginaczy. Na koniec rana zostaje zaopatrzona w szwy, a kończyna unieruchomiona w szynie na okres około 2 tygodni. Zabieg można wykonać również artroskopowo i przeprowadzany jest w ramach tzw. chirurgii jednego dnia.