W języku włoskim wyróżniamy dwa rodzaje dopełnień gramatycznych: dalsze celownikowe- (complemento di termine), które wprowadzane jest za pomocą przyimka a

oraz dopełnienie bliższe biernikowe - (complemento oggetto), które tworzone jest bez pomocy przyimków.

Esempi:

Scrivo a Maria una lettera. complemento di termine

Vediamo Paolo passeggiare al mare. complemento oggetto

Zarówno complemento di termnine jak i complemento oggetto mają swoje odpowiedniki w zaimkach, które mogą zastępować w/w dopełnienia.

Esempi:

Scrivo a Maria una lettera. Le scrivo una lettera.

Vediamo Paolo passeggiare al mare. Lo vediamo passeggiare al mare.

PRONOMI DIRETTI- zaimki zastępujące complemento oggetto

Pronomi diretti są to zaimki osobowe odpowiadające polskim zaimkom osobowym w bierniku.

Pronomi personali		Pronomi diretti	pytanie	Znaczenie
io		mi	kogo?	mnie
tu		ti			ciebie
lui (egli)		lo			jego (go)
lei (ella)		la			ją
Lei		La			Panią/ Pana
noi		ci			nas
voi		vi			was
loro	(essi)	li			ich
		(esse)		le		je
Loro		Li/ Le			Panów/ Panie

Esempi:

Inviti Paolo? Sì, lo invito.

Pronto! Maria mi senti? Sì, ti sento benissimo.

PRONOMI INDIRETTI- zaimki zastępujące complemento di termine

Pronomi indiretti są to zaimki osobowe analogiczne do polskich zaimków osobowych w celowniku.

Pronomi personali	Pronomi indiretti		Pytanie	Znaczenie
	Forma atona	Forma tonica	komu?
io	mi	a me			mi
tu	ti	a te			tobie
lui (egli)	gli	a lui			jemu (mu)
lei (ella)	le	a lei			jej
Lei	Le	a Lei			Pani/ Panu
noi	ci	a noi			nam
voi	vi	a voi			wam
essi (loro)	gli/ loro	a loro			im
esse (loro)	gli/ loro	a loro			im
Loro	Loro^∗	a Loro			Panom/ Paniom

UWAGA: Forma tonica = forma akcentowana, stojąca za czasownikiem.

Forma atona = forma nie akcentowana, stojąca przed czasownikiem.

Esempi:

Mi piacciono i libri gialli.= I libri gialli piacciono a me.

Signora, Le faccio vedere la mia raccolta delle fotografie.= Signora, faccio vedere a Lei la mia raccolta delle fotografie.

Mi rallegro che i piatti italiani piacciano Loro.= Mi rallegro che i piatti italiani piacciano a Loro.

Oggi ho incontrato Marco e gli ho detto della festa.= Oggi ho incontrato Marco e ho detto a lui della festa.

I signiori Rossi mi hanno scritto una lettera. Anch'io scriveró Loro una.= I signiori Rossi hanno scritto una lettera a me. Anch'io scriveró una a Loro.

Passato prossimo z pronomi diretti i indiretti

Pronomi diretti w połączeniu z czasem złożonym passato prossimo, zmuszają nas do „dopasowania” participio passato czasowników odmieniających się z avere do osoby i liczby danego zaimka. Z pronomi indiretti nie ma takiego problemu, ponieważ nie uzgadniamy ich z żadną częścią zdania.

To „uzgadnianie” zaimków z participio passato nie ma w języku polskim odpowiednika, dlatego nastręcza wielu kłopotów.

• mi ha vistO - zobaczyła mnie (mi zastępuje rzeczownik rodzaju męskiego)

• mi ha vistA - zobaczyła mnie (mi zastępuje rzeczownik rodzaju żeńskiego)

• ti abbiamo vistO - zobaczyliśmy cię (ti zastępuje rzeczownik rodzaju męskiego)

• ti abbiamo vistA - zobaczyliśmy cię (ti zastępuje rzeczownik rodzaju żeńskiego)

• l'ho vistO= (lo ho visto) - zobaczyłem go

• l'ho vistA= (la ho vista) - zobaczyłem ją

• ci hanno invitatI - zaprosili nas (nieobligatoryjne)

• vi ho incontratI - spotkałem was (nieobligatoryjne)

• li hanno vistI - zobaczyli ich

• le ho incontratE - zobaczyłem je

Pronomi combinati al presente

Pronomi combinati powstają z połączenia pronomi indiretti z zaimkami lo, la, li, le a także partykułą ne.

	lo	znaczenie	la	znaczenie	Li	znaczenie	le	znaczenie
mi	me lo^*	mnie go	me la	mnie ją	Me li	mnie ich	me le	mnie je
ti	te lo	tobie go	te la	tobie ją	te li	tobie ich	te le	tobie je
gli	glielo	jemu go	gliela	jemu ją	glieli	jemu ich	gliele	jemu je
le	glielo	jej to	gliela	jej ją	glieli	jej ich	glile	jej je
Le	Glielo	Pani/ Panu go	Gliela	Pani/ Panu ją	Glieli	Pani/ Panu ich	Gliele	Pani/ Panu je
ci	ce lo	nam go	ce la	nam ją	ce li	nam ich	ce le	nam je
vi	ve lo	wam go	ve la	wam ją	ve li	wam ich	ve le	wam je
gli/ loro	glielo	im go	gliela	im ją	glieli	im ich	gliele	im je
Loro	Glielo	Paniom/ Panom/ Państwu go	Gliela	Paniom/ Panom/ Państwu ją	Glieli	Paniom/ Panom/ Państwu ich	Gliele	Paniom/ Panom Państwu je

Pronomi combinati al passato

Podobnie jak pronomi diretti także pronomi combinati wymagają uzgadniania liczby i rodzaju participio passato czasowników łączących się z avere do liczby i rodzaju zaimka.

Esempi:

• me l'ha dato = (me lo ha dato)- mnie go dał

• me l'ha data = (me la ha data)- mnie ją dał

• te l'ha detto = (te lo ha detto)- powiedział to tobie

• te l'abbiamo regalata = (te la abbiamo regalata)- podarowaliśmy ją tobie

• gliel'ho promesso = (glielo ho promesso)- obiecałem jemu/ jej/ im to

• gliel'avete data = (gliela avete data)- daliście jemu/ jej/ im ją

• ce li avete portati - przynieśliście nam ich

• ve le abbiamo fatte - zrobiliśmy je wam

• Glieli ha dati - dał ich Pani/ Panu/ Państwu

Particella ne

Partykuła ne może spełniać wiele funkcji:

1. Ne jako pronome partitivo

Zastępuje rzeczownik, przy którym obecne są określenia ilości, a także takie słowa jak: molto, tanto, poco, troppo, un po', nessuno, affatto, alcuni, una parte di... .

Esempi:

Ho una birra.= Ne ho una.

Compro tre chili di mele.= Ne compro tre chili.

Abbiamo molti libri.= Ne abbiamo molti.

Bevo un po' di latte.= Ne bevo un po'.

Prendo una parte di pompelmo.= Ne prendo una.

Podobnie jak pronomi diretti partykuła ne łączy się z pronomi indiretti, tworząc pronomi combinati (dla ilości). Należy pamiętać także, że ne uzgadnia się z participio passato.

Esempi:

Abbiamo comprato alla mamma un po' di mele. Gliene abbiamo comprati due chili.Ho portato i libri dalla biblioteca. Ne ho portati due.

Abbiamo comprato della cioccolatta. Ne abbiamo comprata solo una.

2. Ne jako particella pronominale

Zastępuje dopełniacz danego rzeczownika lub zaimka (dopełniacz we włoskim wprowadzany jest za pomocą przyimka di).

ne= di lui, di lei, di noi, di voi, di loro, di questo, di quello, di ció

Esempi:

Conosco la madre di questo ragazzo.= Ne conosco la madre.

Posso fare una foto di Lei, Signora?= Ne posso fare una foto?

Lui parla spesso di tennis.= Lui ne parla spesso.

3. Ne jako particella avverbiale (stąd; stamtąd)

ne= di lì, di là, di qui, di qua, da questo luogo

Esempi:

Sono arrivato dall'Italia.= Ne sono arrivato ieri.

Siamo venuti da Poznań.= Ne siamo venuti due ore fa.

MODYFIKACJE PARTYKUŁY NE

1. Użyta z zaimkami zwrotnymi wzmacnia sens danego czasownika:

mi		me ne
ti		te ne
si	+ ne =	se ne
ci		ce ne
vi		ve ne
si		se ne

Esempi:

Me ne vado.- Idę sobie.

Te ne compri tre chili.- Kupujesz sobie (tego) trzy kilo.

c'è + ne = ce n'è

ci sono + ne = ce ne sono

2. Użycie ne w konstrukcjach c'* i ci sono:

Particella ci

1. Ci jako avverbio di luogo:

ci= in questa città; in questo paese; in questo luogo

Esempi:

Vado a Pisa. Ci vado domani.

Andiamo in Polonia. Ci andiamo in treno.

Stasera andate da Camila? S*, ci andiamo.

2. Ci jako pronome:

ci= a ció; a questa cosa; a quella cosa; in questa cosa; in quella cosa; con questa o quella persona; con questa o quella cosa

Esempi:

Chi pensa a fare la spesa? Ci penso io.

Lucia piace a Tommy e lui ci parla constatamente.( w domyśle con lei)

Non abbiamo comprato questa macchina perchè non ci valeva la pena. (w domyśle a farlo)

MODYFIKACJE PARTYKUŁY CI

1.Partykuła ci w połączeniu z zaimkami zwrotnymi:

mi ci abituo	przyzwyczajam się do tego
ti ci abitui	przyzwyczajasz się do tego
ci si abitua	przyzwyczaja się do tego
vi^∗ ci abituiamo	przyzwyczajamy się do tego
vi ci abituate	przyzwyczajacie się do tego
ci si abituano	przyzwyczajają się do tego

2. Partykuła ci w połączeniu z zaimkami lo, la, li, le i partukułą ne:

lo ce lo

la ce la

li + ci = ce li

le ce le

ne ce ne

S.

^∗ w przypadku „loro” i „Loro” pronome diretto stoi zawsze za czasownikiem (zarówno forma tonica jak i atonica)

^* alternatywnie lo może oznaczać „to”; np. glielo= jemu go lub jemu to itd.

^∗ ze względów eufonicznych zamiast ci używamy vi

1

PRONOMI

PARTICELLE NE E CI

---