KONSPEKT:

ROLA ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH W SYSTEMACH GOSPODARKI ŚWIATOWEJ

Organizacje międzynarodowe - niejednorodna grupa uczestników stosunków międzynarodowych dzieląca się pod względem statusu prawno - międzynarodowego na międzynarodowe organizacje rządowe i międzynarodowe organizacje pozarządowe. Mianem rządowych określa się zorganizowane przez państwo struktury utworzone w celu rozwoju współpracy. Muszą być one związkiem minimum trzech suwerennych państw, posiadać zdefiniowany cel i być powołane z mocy umowy międzynarodowej

Funkcje organizacji międzynarodowych

• funkcje regulacyjne;

• funkcje kontrolne;

• funkcje operacyjne.

Organizacje międzynarodowe o charakterze humanitarnym:

• Organizacja Narodów Zjednoczonych ONZ

• Międzynarodowa Organizacja Pracy ILO - powstała na paryskiej konferencji pokojowej (1919) jako autonomiczna organizacja stowarzyszona z Ligą Narodów. ILO powstała w okresie rewolucyjnej aktywizacji mas pracujących po I wojnie światowej i Rewolucji Październikowej.

• Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa. FAO - Głównym celem jest zwalczanie głodu i nędzy przez rozwój rolnictwa i poprawę wyżywienia

• Światowa Organizacja Zdrowia WHO - utworzona została na podstawie konwencji podpisanej 22 VII 1946 z inicjatywy Rady Gospodarczo-Społecznej ONZ na międzynarodowej konferencji zdrowia w Nowym Jorku, w miejsce Międzynarodowego Biura Higieny Publicznej i Stałej Organizacji Higieny Ligi Narodów.

• Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom UNICEF- został założony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ na mocy rezolucji 57 (I) z 11 XII 1946 roku. Początkowo był to Nadzwyczajny Międzynarodowy Fundusz Pomocy Dzieciom powołany na 3 lata. 6 X 1953 roku zmieniono nazwę Funduszu i przekształcono w stałą agendę ONZ.

• Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury. UNESCO -to organizacja wyspecjalizowana ONZ. Rok założenia to 1946 z siedzibą w Paryżu. W konferencji założycielskiej wzięły udział 44 państwa, w tym Polska.

Organizacje o charakterze handlowe

• Układ Ogólny w Sprawie Taryf Celnych i Handlu GATT - międzynarodowe porozumienie handlowe podpisane 30 października 1947 w Genewie przez 23 państwa członkowskie ONZ. Zaczęło obowiązywać od 1 stycznia 1948. Do 1994 GATT był organizacją międzynarodową skupiającą 128 państw, w tym 100 stałych członków.

• Światowa organizacja handlu WTO - organizacja międzynarodowa z siedzibą w Genewie. WTO stanowi kontynuację Układu Ogólnego w Sprawie Taryf Celnych i Handlu (GATT), została powołana w 1994 w Marrakeszu (Maroko), w ramach tzw. rundy urugwajskiej GATT.

• Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwóju UECD - powstała w 1960 roku, wynikiem przekształcenia się Organizacji Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (OEEC). Dzięki przystąpieniu do UECD Stanów Zjednoczonych oraz Kanady organizacja ta ma charakter koordynacyjny. W UECD uwzględnia się wytyczne polityki gospodarczej kraajów czonkowskich oraz dokonuje się systematycznej oceny gospodarek

• Konferencja Narodów Zjednoczonych do Spraw Handlu i Rozwoju UNCTAD - utworzona została przez Zgromadzenie Ogólne w 1964. W jej ramach działają w trybie stałym 4 główne Komisje: surowcowa, przemysłowa, obrotów niewidzialnych i transportu morskiego.

• Grupa ośmiu najbardziej wpływowych państw świata G8 - forum polityczno-gospodarcze zrzeszające państwa: Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Włochy, Japonia i Stany Zjednoczone (G6, od 1975), Kanada (G7, od 1976) i Rosja (od 1997). Na szczyty G8 zapraszany jest także przedstawiciel Przewodniczący Komisji Europejskiej z ramienia Unii Europejskiej.

• Grupa G20 - grupa 19 państw oraz Unia Europejska, której celem jest dyskusja nad wspólną polityką finansową. Członkowie spotykają się raz do roku, a ich reprezentantami są ministrowie finansów. Należą do nich oficjalnie najbogatsze państwa na świecie.

Organizacje międzynarodowe o charakterze finansowym:

• Międzynarodowy Fundusz Walutowy IMF- organizacja wyspecjalizowana ONZ. Założona w 1944 roku, z inicjatywy USA na mocy umów z Bertton Woods, z siedzibą w Waszyngtonie. Swoją działalność rozpoczął w 1947 roku.

• Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju - Bank Światowy

Międzynarodowe organizacje o charakterze regionalnym:

• Organizacja Państw Amerykańskich OPA - utworzona w 1948 r. na IX Między Amerykańskiej Konferencji w Bogocie jako kontynuacja Unii Panamerykańskiej utworzonej w 1910 r. Członkami OPA są wszystkie państwa Ameryki Łacińskiej (od 1962 r. bez Kuby) oraz USA i Kanada, łącznie 35 państw. Jest, obok Paktu Rio i Paktu bogotańskiego, jednym z trzech filarów systemu międzyamerykańskiego.

• Organizacja Jedności Afrykańskiej OJA - jedna z najważniejszych i najliczniejszych regionalnych organizacji międzynarodowych zrzeszająca niemal wszystkie państwa Afryki z wyjątkiem Maroka. Założona została 25 maja 1963 roku w Addis Abebie (Etiopia), która pozostawała jej siedzibą. Nazywana potocznie klubem dyktatorów. W 2002 organizacja przestała istnieć i na jej miejsce została powołana Unia Afrykańska

• Liga Państw Arabskich LAS - to organizacja międzynarodowa z siedzibą w Kairze. Założona w 1945 na konferencji państw arabskich w Kairze przez Egipt, Irak, Liban, Arabię Saudyjską, Syrię, Transjordan (od 1949 Jordan) i Jemen

Polska w organizacjach

• Grupa Wyszehradzka - wyszehradzka została utworzona na początku tat 90. W trakcie spotkania prezytenów Polski i wówczas jeszcze Czechosłowacji, a także premera Węgier. 15 lutego1991 roku została w pełni otwarta oraz nabrała swoisty kształt

• Trójkąt Weimarski - Działalność sprowadza się do organizowania szczytów z udziałem przywódców krajów członkowskich, a także − co roku - spotkań na szczeblu ministrów spraw zagranicznych. Pierwsze takie spotkanie odbyło się 28 sierpnia 1991 w Weimarze pomiędzy Krzysztofem Skubiszewskim (Polska), Rolandem Dumas (Francja) i Hansem-Dietrichem Genscherem (Niemcy).

1

---