Błażejczyk Gabriela
Ciechanów
TURYSTYKA KWALIFIKOWANA - SPORTEM DLA NAJLEPSZYCH.
Określenie Turystyka kwalifikowana pojawiło się w latach 1951 - 1953, kiedy to w ramach działalności Polskiego Towarzystwa Turystyczno - krajoznawczego, obok tradycyjnych rodzajów turystyki jak: narciarska, piesza, nizinna, górska, rozwinęła się także turystyka kolarska, żeglarska, kajakowa, motorowa. Znajdując wspólne określenie dla tych dziedzin a równocześnie chcąc odróżnić je od innych tradycyjnych, ustalono termin „Turystyka kwalifikowana”. Termin ten przyjął się i do dziś jest bardzo powszechnie używany. Określenie to wywodzone jest często od kwalifikacji osobistych, jakie posiadać musi turysta, od kwalifikowania osiągnięć turystycznych w celu uzyskania coraz wyższych stopni odznak turystycznych. Jest to również wyczyn turystyczny porównywany ze sportem, w którym dany wyczyn stanowi istotę działalności sportowców. Przez prawie pół wieku istnienia PTTK definicja pojęcia „turysta kwalifikowany” i „turystyka kwalifikowana” podlegały ciągłemu doskonaleniu.
Pod pojęciem turystyki kwalifikowanej rozumiemy te rodzaje turystyki, które dla jej uprawiania wymagają od uczestników pewnej kondycji fizycznej oraz określonej biegłości technicznej w sposobie poruszania się lub posługiwania się niezbędnym sprzętem. (S. Ostrowski, 1968r.)
Za turystę kwalifikowanego można uważać człowieka, który posiada odpowiednią postawę poznawczą, a także niezbędny zasób wiedzy, umiejętności i sprawności, koniecznych dla skutecznego uprawiania wybranej dyscypliny turystyki oraz przestrzegającego zasad kultury turystycznej. (Z. Kruczek, 1997r.).
Analiza definicji odnaleziona w dostępnej literaturze fachowej pozwala na określenie pięciu cech wspólnych, które są przypisywane turystyce kwalifikowanej:
Turystyka kwalifikowana zaliczana jest do najwyższej formy specjalizacji wybranej dyscyplinie turystycznej. Przykład: otóż wiele ludzi uprawia pieszą turystykę, ale tylko nieliczni ze znawstwem. Podobnie może być uprawiana turystyka kajakowa, narciarska, rowerowa nie kwalifikując się do miana turysty kwalifikowanego. Bardzo ważna w podjęciu działalności wybranej dyscypliny jest chęć uzyskania najwyższej specjalizacji.
Turysta kwalifikowany zobowiązany jest do zdobycia i utrzymania jak najwyższej dla wielu i stanu zdrowia wydolności i sprawności fizycznej oraz odporności na wszelkie zmiany warunków pogodowych oraz niewygody.
W turystyce kwalifikowanej konieczne jest opanowanie umiejętności posługiwania się sprzętem turystycznym, przede wszystkim lokomocyjnym. Każdy turysta - nawet piechur, jeżeli ma zamiar zaliczać się do turystyki kwalifikowanej, musi posiadać wszelkie umiejętności celowego doboru sprzętu oraz powinien umieć posługiwać się np. namiotem, plecakiem, kuchenką turystyczną, sprzętem noclegowym. Do jego obowiązku zalicza się również opanowanie technik biwakowania i obozowania.
Chcąc zostać turysta kwalifikowanym musimy posiadać wszechstronna wiedzę o środowisku, w którym wędruje bądź mieszka, wskazane jest posiadanie umiejętności samodzielnego zdobywania krajoznawczej wiedzy, zwiedzania, organizowania, dobierania norm marszu, pływania, jazdy, orientacji poruszania się w terenie itp.
W turystyce kwalifikowanej może mieć miejsce współzawodnictwo indywidualne lub zespołowe, jedna dla widowiskowych celów jest ono organizowane rzadko i okazyjnie.
Turystyka kwalifikowana jest jedną z bardzo nowoczesnych form wypoczynku tzn: regeneracji sił fizyczno - psychicznych. Jeżeli chodzi o psychikę bardzo istotna jest okresowa zmiana środowiska społecznego i naturalnego, trybu życia, jaki prowadzimy, aktywności emocjonalnej i intelektualnej, co zaliczane jest do podstawowych potrzeb. Do szczególnych cech turystyki kwalifikowanej zaliczamy przede wszystkim konieczność fizycznego i psychicznego przygotowania kondycyjnego, zaspokajania potrzeb aktywności ruchowej, umiejętność posługiwania się sprzętem turystycznym, jest ona wspaniałą formą fizycznej rekreacji i bardzo wartościowym sposobem aktywnego wypoczywania.
Turystyka kwalifikowana posiada szereg cech różniących się ze sportem, przede wszystkim znaczną ruchliwością przestrzenną. Sprzyja to m.in. osiąganiu celów perfekcjonistyczno - sprawnościowych, co jest bardzo istotne dla sportu, ale również krajoznawczych, do których sport nie dąży. Trzeba również zaznaczyć, iż do cech turystyki kwalifikowanej zaliczamy także wielorakie możliwości wychowawcze, w kształtowaniu potrzeb w kształtowaniu potrzeb społecznie pożądanych, ja i w zakresie doskonalenia osobowości jednostek. Stanowi ona bardzo szczególny element wychowania a zwłaszcza:
Wychowania politechnicznego, które umożliwia przyswojeni kultury technicznej tzn. umiejętności efektywnego i kompetentnego wykorzystania sprzętu oraz urządzeń zgodnie z ich funkcją i konstrukcją przy równoczesnym przestrzeganiu własnego i9 innych bezpieczeństwa ja również zdrowia i życia.
Wychowania fizycznego, które wywołując odpowiednie zmiany psychomotoryczne i somatyczne bardzo ułatwia i przyspiesza ogólnospołeczną socjalizację.
Wychowania zdrowotnego, które wdraża człowieka do aktywności oraz do doskonalenia zdrowia psychicznego i fizycznego.
Wychowania resocjalizującego, tzn. korygującego ja również zapobiegającego ujemne wpływy wychowawcze.
Wychowania estetycznego, które kształtuje wrażliwość na wszelkie piękno dzieł ludzkich i natury.
Wychowania moralno - społecznego, które jest pomocne w przyswojeniu umiejętności podporządkowania własnego postępowania zbiorowemu dobru oraz zaspokojeniu własnych potrzeb z interesem ogólnym oraz harmonii.
Turystyka kwalifikowana należy do głównych narzędzi pedagogiki i może być bardzo efektowna. Nie ogranicza się tylko do zespołu oddziaływań na wychowanego, ale dzięki aktywności osobistej osoby wychowanej wpływa na utrwalenie pożądanych cech poprzez samowychowanie.
Turystyka kwalifikowana to najwyższa forma specjalizacji turystycznej. Jej uprawianie wymaga specjalnego przygotowania zarówno fizycznego jak i psychicznego, trzeba być zahartowanym na wszelkie trudy, trzeba posiadać umiejętności zachowania się w obiektach turystycznych ja i w środowisku naturalnym, oraz umiejętności posługiwania się sprzętem turystycznym, głównie lokomocyjnym. Głównym celem działalności turysty kwalifikowanego jest wszechstronne poznanie raju, wypoczynek i rekreacja, doskonalenie zdrowia, sprawności i wydolności fizycznej.
Turysta kwalifikowany to:
Trwale zainteresowany uprawianiem turystyki.
Ma wiedze w zakresie jej uprawiania.
Uprawia ją systematycznie.
Posiada odpowiednie przygotowanie kondycyjne i techniczne.
Potrafi posługiwać się specjalistycznym sprzętem turystycznym.
Posiada uprawnienia do obsługiwania sprzętem specjalistycznym.
Ma zdolności psychiczne do jej uprawiania.
Dąży do zaspokojenia potrzeb wysiłku fiz.
Zaspokaja potrzeby kontaktu fiiz. z innym środowiskiem społ, przyrodniczym, kulturowym.
Realizuje potrzeby informatyczno-poznawcze
Stosuje się do społecznych norm zachowania się w trasie jak i obiektach turystycznych.
Turystyka kwalifikowana:
konieczność fizycznego i psychicznego przygotowania
* umiejętność posługiwania się określonym sprzętem
* zaspokajanie potrzeby biologicznego minimum aktywności ruchowej
* posiadanie pewnego poziomu wiedzy ogólnej
Grupy funkcji turystyki kwalifikowanej:
- społeczno - wychowawcza
- społeczno - gospodarcza
( ekonomiczna )
- rekreacyjno - zdrowotna
Imprezy turystyki kwalifikowanej:
Rajd
Spływ kajakowy i rejs żaglówką
Zlot
Złaz
Biwak
Obóz wędrowny
Wędrówka
Do dyscyplin sportowych zalicza się:
Turystykę pieszą: nizinną i górską
Narciarską: nizinną i górską
Speleologiczną ( jaskiniową )
Kolarską
Jeździecką
Kajakową
Żeglarską
Motorowodną
Podwodną ( swobodne nurkowanie )
Imprezy na orientację
Turystyka wodna - sporty wodne:
Freediving ( swobodne nurkowanie )
* Kajakarstwo
* Narciarstwo Wodne
* Piłka wodna
* Pływanie
* Pływanie synchroniczne
* Skoki do wody
* Smocze łodzie
* Wioślarstwo
* żeglarstwo
-żeglarstwo lodowe ( bojer )
-żeglarstwo lądowe
^ windsurfing
^ barging
Turystykę kwalifikowaną nazywa się "matką turystyki " a uprawiających ją ''prawdziwymi turystami”
LITERATURA:
1. Encyklopedia sportu, t.1 i 2, warszawa 1987r.
2. Andrejuk A., Turystyka aktywna, rekreacyjna i specjalistyczna, Warszawa 1998r.
3. Brodniewicz A. i współautorzy, Turystyka a odnowa biologiczna, Instytut turystyki, Warszawa 1976r.
4. Cwynar S., Jak Wypoczywać, PZWL, Warszawa 1975r.
5. Łobożewicz T., Kogut R, (red), Turystyka aktywna. Turystyka kwalifikowana, Warszawa 1999r.
6. Merski J., Turystyka kwalifikowana, Warszawa 2002r.
1