V. Psychika, świadomość i odmienne stany świadomości
Świadomość to termin wieloznaczny, prawdopodobnie powstała w drodze ewolucji. Treść świadomości=ogół informacji z których zdajemy sobie spraw.
↓
Świadomość obejmuje wszystko na czym aktualnie skupiamy uwagę.
Procesy nieświadome to procesy organiczne, które rzadko docierają do świadomości.
Wspomnienia przedświadome to wspomnienia, które są dostępne w świadomości dopiero, gdy coś zwróci naszą uwagę.
Nieświadomość
Freud-> Pewne doświadczenia życiowe, traumatyczne wspomnienia i zakazane pragnienia są zagrażające i pewne procesy psychiczne usunęły je ze świadomości. Obecnie uważa się, że działanie nieświadomości jest bardziej dobroczynne np. procesy przetwarzania danych językowych.
Sposoby badania świadomości:
introspekcja (badani szczegółowo opisują myśli, których doświadczają podczas wykonywania zadań. Takie relacje nazywamy protokołami głośnego myślenia.
W metodzie pobierania próbek doświadczenia urządzenia sygnalizują badanym kiedy mają sobie zdać sprawę z tego co myślą.
Funkcje świadomości:
Pomoc w przetrwaniu (redukuje dopływ bodźców, ograniczając to co się zauważa).
Selektywne przechowywanie (przekazuje do pamięci te informacje, które można w przyszłości analizować, interpretować i uwzględniać w działaniu).
Planowanie (zastanawianie się na podstawie posiadanej wiedzy, tłumaczenie przyczyn gdy nie są zgodne z zasadami moralnymi).
Dzieci najpierw uzyskują świadomość subiektywną(zdają sobie sprawę, że są odrębne od innych ludzi), a później obiektywną (potrafią skierować świadomość na siebie).
Osobisty model rzeczywistości interpretacja (jedyna w swoim rodzaju) aktualnej sytuacji, oparta na posiadanej wiedzy ogólnej, pamięci przeszłych doświadczeń, aktualnych potrzebach, wartościach, przekonaniach i przyszłych celach.
Kulturowe modele rzeczywistości to sposoby myślenia o świecie, podzielane przez większość członków określonej grupy ludzi.
Badanie funkcji świadomości
Związek między świadomymi a nieświadomymi wpływami na zachowanie np. SLIP lub sprawdzanie, które z wielu wykonywanych zadań wymaga interwencji świadomości.
Sen i marzenia senne
I faza snu 3-7Hz
II faza snu 12-16Hz(iglice snu)
III i IV 1-2Hz
V faza REM, Hz wzrasta
NREM trwa ok. 90 min, a REM 10 min.
Funkcje snu
NREM ochronna i regeneracyjna
REM Prawdopodobnie tworzenie dróg między nerwami i mięśniami umożliwiających poruszanie oczami.
Zaburzenia snu
Bezsenność niezadowolenie z ilości lub z jakości snu.
Narkolepsja to okresowe zasypianie w ciągu dnia. Narkoleptycy od razu wchodzą w fazę REM.
Katapleksja polega na zwiotczeniu mięśni i utraty kontroli nad nimi, podczas pobudzenia emocjonalnego (śmiech, gniew,strach itd.)
Bezdech w czasie snu to oddechowe zaburzenie snu, dotknięta nim osoba przestaje oddychać podczas snu (mogą wystąpić setki cykli każdej nocy).
Somnambulizm sennowłóctwo (lunatykowanie), to chodzenie podczas snu.
Związane z fazą NREM.
Senność w ciągu dnia występuje kiedy jednostki nie zapewniają sobie odpowiedniej ilości snu w nocy.
Czasem nadmierna senność może mieć podłoże fizjologiczne.
____________________________________________________________________________
Marzenia senne
Freud nazwał marzenia senne przemijającymi psychozami. Uważał sny za ekspresję niechcianych pragnień. Wg niego w snach działają dwie siły: pragnienie i cenzura (obrona przed pragnieniem, przetwarzająca utajona treść snu na treść jawną). Interpretacja przebiega od treści jawnych do utajonych.
Fizjologiczne teorie treści marzeń sennych
Model aktywacji i syntezy: sygnały neuronowe wychodzące z pnia mózgu pobudzają okolice kory mózgowej. Wyładowania pojawiają się co 90 min,a ich aktywność utrzymuje się przez około 30 min. To wyjaśnia następowanie REM po NREM.
Nowe badania: Marzenia senne wywodzą się nie tylko z pnia mózgu ale z obszarów, które są bardziej aktywne np. związane z emocjami, niektóre obszary są w tym czasie mniej aktywne np. te związane z doświadczeniami życiowymi.
William Dmohoff jest specjalistą od marzeń sennych. Stałość snów wymaga zaangażowania większej ilości obszarów mózgu niż w przypadkowe sygnały.
Hipnoza
Indukcja hipnotyczna to minimalizowanie wpływu czynników odwracających uwagę, skłania się osobę hipnotyzowaną do do skupienia uwagi na sugerowanych bodźcach.
Podatność na hipnozę to stopień wrażliwości danej jednostki na poddawane jej standardowe sugestie, by doświadczyła reakcji hipnotycznych. Podatność na hipnozę jest cechą względnie stałą. Do dobrych stron hipnozy należy zdolność do redukowania bólu.
Medytacja jest formą zmiany świadomości, ma na celu zwiększenie samowiedzy i polepszenie samopoczucia poprzez osiąganie stanu uspokojenia.
Halucynacje (omamy) jednostka widzi/słyszy rzeczy, których w rzeczywistości nie ma.
Środki psychotropowe to substancje chemiczne, które wpływają na procesy psychiczne i zachowanie, zmieniając na pewien czas świadomość. Na pewien czas zmieniają świadomość.(tabela str.161)