Podstawa prawna-ustawa o rachunkowości z 29.09.94 znowelizowana ust z 9.11.00. Obowiązuje od 1.01.95. Powołuje się na międzynarodowe standardy rach.(MSR).
2 systemy rachunkowości: -kontynentalna (Niemcy, Francja, Polska) -anglosaska (Anglia, USA).
Każdy podmiot gosp zobowiązany jest do sporządzenia sprawozdania fin (koniec roku obrotowego). Obejmuje ono:1.bilans, 2.rachunek zysków i strat, 3.informacja dodatkowa: -wprowadzenie, -dodatkowe informacje i objaśnienia.
Podmioty zobowiązane do corocznego badania ksiąg rachunkowych sporządzają dodatkowo rachunek przepływów pieniężnych(CF) oraz zestawienie zmian w kapitale własnym.
AKTYWA-to zasoby majątkowe, które łącznie muszą spełniać 4 warunki:1.są kontrolowane przez jednostkę,2.o wiarygodnie określonej wartości,3.powstałe w efekcie minionych, przeszłych zdarzeń, 4.które spowodują wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych w przyszłości.
KRYTERIA KLASYFIKACJI AKTYWÓW: •czas osiągania korzyści: -trwałe(te zasoby, z których jedn będzie osiągała korzyści w okresie dłuższym niż 1 rok); -obrotowe(kożyści zostaną osiągnięte w ciągu najbliższego roku) •cel nabycia aktywów: -przeznaczone na potrzeby prowadzonej działalności; -inwestycje(to zasoby nabyte w celu osiągania korzyści z przyrostu ich wartości albo z odsetek, dywident i innych pożytków-korzyści) •postać, w jakiej wyst zasoby: -w.n.ip.(nie mają postaci fiz); -zasoby rzeczowe; -należności(to kwoty środków pieniężnych, których jednostka oczekuje od innych osób za wykonane na ich rzecz świadczenia); -zasoby finansowe(zaliczamy do inwestycji).
KLASYFIKACJA AKTYWÓW TRWAŁYCH:
1.Wart niematerialne i prawne-inne niż rzeczowe i finansowe zasoby majątkowe, do których zaliczamy: -koszty prac rozwojowych prowadzonych przez jednostkę; -wartość firmy(nadwyżka ceny nabycia nad wart przejętych zasobów); -inne w.n.ip: nabyta patenty, licencje, koncesje, znaki towarowe, wzory użytkowe i zdobnicze, inne.
2.Rzeczowe aktywa trwałe-zasoby mające postać rzeczy: -ŚT(spełniające nast. war: -kompletne i zdatne do użytku, -przeznaczone do wykorzystania w ramach prowadzonej działalności, -o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż 1 rok, (-nad którymi jednostka sprawuje kontrole)); -ŚT w budowie(przyszłe środki trwałe w okresie ich budowy lub montażu a także ulepszenia już istniejących obiektów).
3.Należności długoterminowe-ta część należności jednostki, których wpływu oczekuje się po upływie roku, z wyj należności z tyt dostaw i usług.
4.Długoterminowe inwestycje: -inwest w nieruchomości; -in. w w.n.ip; -długoter aktywa fin: +udziały i akcje(nabyte przez nas), +inne papiery wartościowe(nabyte obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne), +udzielone pożyczki długoter(przez nas), +inne długoterm aktywa fin(długoterm lakaty bankowe, kontrakty terminowe).
KLASYFIKACJA AKTYWÓW OBROTOWYCH:
1.Zapasy-rzeczowe aktywa obrotowe: -materiały(zasoby nabyte w celu zużycia w ramach podmiotu-przetworzenia w produkty); -półprodukty(efekty naszej pracy, które przeszły pewne elementy pracy i będą dalej przetwarzane) i produkty w toku(w danym momencie są przetwarzane); -produkty gotowe(wyroby gotowe i usługi zakończone-są to gotowe efekty procesu produkcyjnego przeznaczone do sprzedaży); -towary(zasoby nabyte celem odsprzedaży).
2.Należności krótkoterminowe: -nal. Z tyt dostaw i usług o okresie spłaty: +do 12 miesięcy +powyżej(należności od odbiorców); -nal z tyt podatków i dotacji(od budżetów), z tyt ceł(od urzędu celnego), ubezpieczeń społ i innych świadczeń(od ZUS); -inne należności(od pracowników z tyt udzielonych zaliczek na podróż służbową, na zakup materiałów...),należności od ubezpieczeń majątkowych; -należności dochodzone na drodze sądowej.
3.Inwestycje krótkoterminowe-krótkoterminowe aktywa fin: -udziały lub akcje; -inne papiery wartościowe(obligacje); -udzielone pożyczki(przez nas); -inne krótkoterminowe aktywa fin; -środki pieniężne i inne aktywa pieniężne: +śr pien w kasie i na rachunkach(bieżących), +inne śr pien(śr pien w drodze, czeki obce, weksle obce płatne w ciągu 3 m-cy, lokaty bankowe(założone na okres dłuższy niż 3 m-cy, ale krótszy niż 1 rok), lokaty terminowe na okres 3 m-cy, +inne aktywa pieniężne(czeki, weksle płatne po upływie 3 m-cy); -inne inwestycje krótkoterminowe: inwestycje w metale szlachetne, inwestycje w dzieła sztuki.
Bilans-jest to cześć sprawozdania fin, w której prezentowane są zasoby majątkowe(aktywa) oraz źródła ich finansowania(pasywa). Bilans musi być sporządzony w ściśle określonej formie oraz na ściśle określony dzień(bilansowy).
Sporządzenie bilansu wymaga przestrzegania określonych zasad będących formalnymi(CECHY BILANSU): 1.musi być wyraźnie określony podmiot, dla którego bilans jest sporządzony(nazwa, adres jednostki, lewy górny róg); 2.określenie dnia bilansowego(sporządzony na dzień31.12.02); 3.wyszczególnienie nazw i wartości poszczególnych grup aktywów i pasywów; 4.przy sporządzaniu bilansu stosuje się zasadę sumowania wewn, polegający na tym, że wartości grup oznaczonych cyframi rzymskimi są sumą wartości podgrup ozn cyframi arabskimi; 5.bilans należy sporządzić w j.polskim i w walucie polskiej; 6.ogólna suma aktywów musi być równa sumie pasywów(zasada równowagi bilansowej); 7.pod wzorem bilansu musi być umieszczona: data i miejsce sporządzenia, podpisy osób odpowiedzialnych za gospodarkę finansową.
Sporządzanie bilansu wymaga przestrzegania tzw zasad nadrzędnych obowiązujących w rachunkowości: 1.zasada równowagi bilansowej ∑A=∑P; 2.zasada kontynuacji działania-jest to założenie, że co najmniej w ciągu najbliższego roku jednostka będzie kontynuowała działalnosc w nie zmniejszonym istotnie zakresie; 3.zasada kosztu historycznego-polegająca na tym, żeby zasoby zakupione wycenić w cenie zapłaconej przy ich nabyciu, natomiast zasoby wytworzone przez jednostkę wycenić na poziomie kosztu wytworzenia(aktywa fin-udziały i akcje-mogą być wyceniane w cenach rynkowych); 4.zasada ostrożnej wyceny-polegająca na tym, że przy wycenie aktywów należy uwzględniać zmniejszenie ich wart użytkowej(zużycia) lub handlowej(zasada pesymizmu).
Jednostki, które spełniają 2 z 3 warunków: -średnioroczne zatrudnienie nie przekracza 50 osób; -suma aktywów nie przekracza 2 mln €; -suma przychodów ze sprzedaży produktów oraz towarów, a także przychodów z operacji fin nie przekracza 4 mln €. Mają prawo sporządzić bilans w wersji uproszczonej.
Operacje gospodarcze-zdarzenia, które wpływają na wartość składników bilansowych.
Cechy operacji gospodarczych: 1.muszą być wyrażone wartościowo; 2.operacja wchodzi w zakres działalności określonego podmiotu i z punktu widzenia tego podmiotu musi być rozpatrywana; 3.każda operacja gospodarcza: -zmienia wartości 2 skł bilansowych, -zmiany te są równoczesne, -są równe co do wysokości.
Typy operacji gospodarczych: I.∑A+O-O=∑P II.∑A=∑P+O-O III.∑A+O=∑P+O IV.∑A-O=∑P-O.
Konto-podstawowe urządzenie wykorzystywane do zapisywania operacji gospodarczych(T-owe, dwustronne).
Elementy konta: 1.stałe(nie ulegają zmianie w czasie): -nazwa i przypisany jej symbol cyfrowy, -nazwy stron; 2.zmienne: -obrót(suma zapisów po jednej str k.-są 2 obroty-obrót debetowy i kredytowy); -saldo(to różnica pomiędzy obrotami, saldo przyjmuje nazwę większego obrotu).
Otwieranie konta-polega na zapisaniu jego nazwy i pierwszej pozycji na danym k. K.otwieramy Sp przejętym z bilansu otwarcia lub pierwszą operacją, która wymaga zapisu na danym k.
Zamknięcie konta polega na wylicz Sk i jego zapisaniu na k.
Funkcjonowanie kont bilansowych(k. wprowadzonych do ewidencji skł pokazywanych w bilansie): -aktywne; -pasywne. Otwierając k. aktywne zapisujemy saldo po str debetowej. Saldo jest debetowe, ale zapisujemy je po str kredytowej.
Zasada podwójnego zapisu-każdą operację gosp należy zapisać: 1.na 2 kontach; 2.po ich przeciwnych str; 3.w tej samej kwocie; 4.na podst odpowiedniego dowodu księgowego.
Typy operacji: I.na 2 k. aktywnych(Dt+,Ct-); II.na 2 k.pasywnych(Ct+,Dt-); III.obie zmiany na +; IV obie na -.
Konsekwencje zasady podwójnego zapisu: 1.∑SpDt=∑SpCt 2.∑obrDt=∑obrCt 3.∑SkDt=∑SkCt.
Co kształtuje liczbe prowadzonych kont?-jest to decyzja jednostki: •rodzaj prowadzonej działalności; •złożoność przedmiotu działalnosci: -jednorodna(usługowa, handlowa), -złożona z każdego jednorodnego(usługowo-handlowa); •wielkość podmiotu(mierzona l.zatr.pracow,l.punktów sprzedaży, produkcją-czy 1 czy kilkadziesiąt wydziałów produkcyjnych).
Minimum l.prowadzonych kont: -potrzeby sprawozdań (sprawozdawczości), -potrzeby zarządzania jednostką(na wszystkich szczeblach).
Dzielenie kont-prowadzi do zwiększenia ich liczby i w efekcie uzyskiwania większej l.informacji bardziej szczegółowych.
Poziomy podział konta polega na wyodrębnieniu zapisów: -jednorodnych co do treści ekonomicznej, -o różnorodnym kierunku zmian i przeniesieniu tych zapisów na konta nowoutworzone.
2 warianty podzialności poziomej kont: 1.konto dzielone przestaje funkcjonować(zanika), a jego miejsce zajmują konta nowoutworzone; 2.konto dzielone funkcjonuje nadal(jako k.syntetyczne), a do niego prowadzony jest zbiór kont szczegółowych utworzonych w wyniku podziału(k.analityczne).
Zasada zapisu powtórzonego-polega na zapisaniu operacji na k.syntetycznym i powtórzeniu jej na odpowiednim prowadzonym do niego k.analitycznym: -po tej samej str, -w tej samej kwocie, -na podst tego samego dowodu.
Konsekwencje zasady zapisu powtarzanego: 1.Spk.s=∑Spk.a; 2.ObrDtk.s=∑ObrDtk.a; 3.ObrCtk.s=∑ObrCtk.a; 4.Skk.s=∑Skk.a
Pionowy podział konta polega na wyodrębnieniu zapisów: -jednorodnych co do treści ekonomicznej, -jednorodnych co do kierunku zmian i przeniesieniu ich na konto nowoutworzone.
Podział pionowy stosowany jest: 1.gdy wyceny bilansowe danego skł dokonuje się w innych cenach niż ceny przyjęte do bieżącej ewidencji(do wyceny na kontach)-np.umorzenie ŚT; 2.w celu zwiększenia przejrzystości zapisów na kontach-np.Wynik Finansowy (Dt-, Ct+).
Przychody(+)-↑aktywów lub ↓zobowiązań powodujące ↑kapitału własnego w sposób inny niż wniesienie wkładów przez właścicieli. Koszty(-)-↓aktywów lub ↑zobowiązań powodujące ↓kapitału własnego w sposób inny niż wycofanie wkładów przez właścicieli. Zyski i straty nadzwyczajne-to skutki zdarzeń trudnych do przewidzenia: -powstałych poza zwykłą działalnością operacyjną jednostki, -nie związane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia-np. do strat-skutki zdarzeń losowych(powódź, pożar), do zysków-odszkodowania otrzymane od ubezpieczycieli na pokrycie strat losowych.
Podatek dochodowy(-)-naliczany zgodnie z przepisami ustawy o podatku doch od os prawnych(od os fizycznych-brutto).
Konta wynikowe-utworzone w wyniku podziału, niebilansowe, ponieważ ich salda nie są wykazywane w bilansie.
Wynik fin ma szczególny charakter, gdyż: -jest k.wynikowym(na nim ustalamy wf), -jest to konto bilansowe (to jego saldo pokazujemy w pasywach bilansu).
Środki trwałe (Dt+, Ct-)
Wartość początkowa(+)-wartość ustalona w momencie przyjęcia obiektu do używania. Zmiany ilościowo-wartościowe(-)-sprzedaż śt, likwidacja obiektu, przekazanie w formie darowizny. Zmniejszenia wartości(-)-spowodowane zużyciem ŚT. Umorzenie(-)-równowartość zużycia stanowiąca korektę wartości początkowej do wart netto.
WP - dotychczasowe umorz ŚT=wart netto ŚT(prezentowana w bilansie, wart bilansowa).
Zużycie ŚT naliczane jest w ratach miesięcznych.
Umorzenie naliczane jest przez cały okres używania obiektu.
Naliczanie zużycia rozpoczyna się od nast m-ca po m-cu, w którym obiekt przyjęto do używania; do końca m-ca, w którym: -dokonano jego sprzedaży likwidacji lub stwierdzono niedobór, -do momentu, w którym umorzenie zrówna się z w.p.
Amortyzacja to równowartość zużycia zaliczana w koszty działalności podmiotu. Naliczana jest za okresy roczne.
Amortyzację ŚT można liczyć metodą liniową, która zakłada równomierne zużywanie się obiektu w czasie. Do liczenia amortyzacji przyjmujemy roczne % stawki amortyzacyjne, wyrażające % wart jaki można zaliczyć w koszty za okres roczny.
Przychody: •finansowe(przychody z operacji finansowych przeprowadzonych przez jednostkę: przychody z tyt posiadanych udziałów, z odsprzedaży nabytych aktywów finansowych, odsetki od oszczędności na rachunkach bankowych, od lokat terminowych, naliczone odsetki za zwłokę, którymi obciążono kontrahentów, dodatnie różnice kursowe); •z działalności operacyjnej: -ze sprzedaży produktów, usług(to kwoty należne-niezależne od tego czy zostały opłacone czy nie-za sprzedane wyroby i usługi oraz towary i materiały); -pozostałe przychody operacyjne(przychody związane bezpośrednio ze zwykłą działalnością operacyjną: przychody ze sprzedaży ŚT oraz w.n.ip, otrzymane darowizny, otrzymane kary, grzywny, odszkodowania, przedawnione zobowiązania).
Koszty: •finansowe(koszty operacji finansowych przeprowadzonych przez jednostkę: wartość sprzedanych papierów w cenie zakupu, odsetki od zaciągniętych kredytów, pożyczek, odsetki za zwłokę, którymi jednostkę obciążają kontrahenci, ujemne różnice kursowe); •operacyjne: -koszty zwykłej działalności operacyjnej(to równowartość zużycia czynników produkcji: +środków pracy(ŚT i w.n.ip.) +przdmiotów pracy(materiałów) +samej pracy(wynagrodzenia) +usług świadczonych przez inne jednostki(transportowych)), -pozostałe koszty operacyjne(związane pośrednio ze zwykłą działalnością operacyjną: wartość netto sprzedanych ŚT lub w.n.ip, przekazane darowizny, płacone przez jednostkę kary, grzywny, odszkodowania, przedawnione należności.
Rachunek zysków i strat jest częścią sprawozdania finansowego, musi spełniać określone warunki formalne: -nazwa i rodzaj ps; -rachunek zysków i strat sporządzony za okres od 1.01.00 do 31.12.00(nie musi być za okres roczny); -pokazuje strumienie przychodów i kosztów w danym okresie; -zestawienie „drabinkowe”, ”schodkowe”; -data, miejsce sporządzenia, podpisy osób odpowiedzialnych za to sprawozdanie finansowe.
Rachunek zysków i strat jest rozwinięciem wyniku finansowego prezentowanego w bilansie.
Działalność handlowa: A.przych ze sprzedaży tow, B.Wartość sprzedanych tow w cenie zakupu Wytwórcza: A.przych ze sprzedaży wyr, B.koszt wytworzenia wyr sprzedanych Usługowa: A.przych ze sprzedaży usług, B.koszt wytworzenia usług sprzedanych, C.z/s brutto ze sprzedaży(A-B), D.koszty sprzedaży, E.koszty ogólnego zarządu, F.z/s ze sprzedaży(C-D-E), G.pozost przychody operacyjne, H.pozost koszty operacyjne, I.z/s z działal operacyjnej(F+G-H), J.przych fin, K.koszty fin, L.z/s z działal gospodarczej(I+J-K), M.wynik zdarzeń nadzwyczajnych, N.z/s brutto(L+/-M), O.podatek dochodowy, P.z/s netto(N-O).
Środki pieniężne: Czeki: -obce-my przyjmujemy w formie zapłaty; -własne-jednostka wystawiła tytułem spłaty swojego zobowiązania.
Klasyfikacja rozrachunków: I.z tyt dostaw i usług: 1.z odbiorcami, 2.z dostawcami; II.publiczno-prawne: 3.z budżetami, 4.z tyt VAT, 5.z ZUS, III.z pracownikami: 6.z tyt wynagrodzeń, 7.inne roz z pracownikami, IV.8.pozostałe rozrachunki.
Materiały: Ceny rzeczywiste zakupionych materiałów są cenami płaconymi dostawcy, są to ceny zmienne.
Stałe ceny ewidencyjne to ceny przyjęte przez jednostkę do wyceny obrotu stosowane jako niezmienne w pewnym okresie czasu.
Pomiędzy wartością materiałów wycenionych w stałych cenach ewidencyjnych a ich wartością w cenach rzeczywistych powstają różnice-odchylenia od cen ewidencyjnych(mogą być: -debetowe(+)gdy stała cena ewidencyjna jest<od rzeczywistej ceny zakupu, -kredytowe(-)gdy stała cena ew jest>od rzeczywistej ceny zakupu.
Odchyleń przypadających na zapas nigdy nie księgujemy.
Jeżeli rozliczane odchylenia miały charakter kredytowy(-) to można stosować 1 z 2 zapisów: 1.zapis zwykły po stronach przeciwnych, 2.zapis stornem czerwonym czyli liczbami ujemnymi.