5. Akcje
Akcja - papier wartościowy oznaczający prawo jej posiadacza do współwłasności firmy, która ja wyemitowała.
W większości krajów europejskich (w tym w Polsce) akcje muszą mieć określoną wartość nominalną, czyli równą (jednakową) w stosunku do innych część kapitału zakładowego spółki. Wartość nominalna może być ustalana przez akcjonariuszy podczas zakładania spółki, lub tez wynikać z podzielenia wartości majątku spółki przez ustalona liczbę emitowanych akcji. W Polsce wartość nominalna nie może być niższa niż 1gr.
Wartość nominalna może zwiększeniu (poprzez przesunięcie części kapitału zapasowego do zakładowego) i zmniejszeniu (poprzez split, czyli podział każdej akcji na kilka części, które są tańsze i sprzyjają poprawie obrotów).
Możliwa jest także operacja odwrotna do podziału akcji (reverse split). Operacje takie przeprowadzane są głównie na rozwiniętych rynkach w celu zmniejszenia kosztów transakcyjnych obrotu akcjami.
Cena rynkowa - wartość rzeczywista akcji, która może się zmieniac zgodnie z prawem poptu i podaży. Może bć większa lub mniejsza od wartości nominalnej i emisyjnej
Cena emisyjna - cena, po jakiej akcja została sprzedana akcjonariuszom na rynku pierwotnym. Musi być większa lub równa wartości nominalnej. Różnica ze sprzedaży akcji po cenia wyższej od wartości emisyjnej zasila kapitał zapasowy spółki
Akcje mogę wstępować w formie:
Materialnej (fizyczny dokument)
Zdematerializowanej (zapis w pamięci komputera)
Można je podzielić na:
Imienne (mogą być opłacone tylko w części przed pobraniem (minimum 25%), a następne wpłaty muszą być zgodne z terminarzem ustalonym w statucie)
Na okaziciela (muszą być opłacone w całości przed pobraniem)
Drugim podziałem jest podział ze względu na uprawnienia właściciela:
Zwyczajne
Uprzywilejowane
Operacją przeciwną do emisji akcji jest umorzenie akcji. Spółki odkupują wtedy swoje akcje od akcjonariuszy i zmniejszają tym samym swój kapitał zakładowy. Warto jednak dodać, że odkupiona akcje nie musi zostać umorzona, może zostać zachowana i w późniejszym okresie sprzedana.
Z akcji zwyczajnych wynikają dwie grupy praw:
Korporacyjne (prawo do uczestnictwa w spółce akcyjnej, prawo do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu, bierne prawo wyborcze i prawo mniejszości)
Majątkowe (prawo do udziału w zysku rocznym, prawo poboru akcji nowych emisji, prawo do części wartości majątku w przypadku likwidacji spółki)
Akcje uprzywilejowane (preferowane) różnią się od zwyczajnych tym, że z ich posiadaniem związane są dodatkowe uprawnienia. W Polsce uprzywilejowanie akcji może dotyczyć: wysokości dywidendy, liczby głosów na jedną akcję, prawa akcjonariusza do przypadającego na jedną akcję majątku spółki w przypadku likwidacji. Kodeks spółek w niektórych przypadkach reguluje akcje uprzywilejowane:
Nie więcej niż 2 głosy na akcję
Akcje uprzywilejowane muszą być imienne
Uprzywilejowanie co do głosu nie może być stosowane w spółkach publicznych
Zwiększenie dywidendy nie może być większe niż 50%
Akcje nieme nie mają ograniczeń względem dywidendy
Akcje złote - są to akcje o specjalnym charakterze uprzywilejowania. Z posiadaniem zazwyczaj łączą się szczególne uprawnienia decyzyjne podczas walnych zgromadzeń.
W Polsce kodeks spółek handlowych rozróżnia jeszcze:
Akcje pieniężne (mają pokrycie w gotówce)
Akcje niepieniężne (mają pokrycie rzeczowe)
Akcje użytkowe - mogą je otrzymywać akcjonariusze w zamian za akcje umorzone; nie określa się dla nich wartości nominalnej; zawierają one pojedyncze prawa częściowe przysługujące zwykłym akcjom (prawo do udziału w zysku, prawo do udziału w majątku, prawo do poboru nowych akcji)
Imienne akcje winkulowane - nie uczestniczą w obrocie giełdowym; mogą być zbywalne jedynie na moc decyzji zarządu spółki; emitują je firmy, którym zalezy na stałym gronie akcjonariuszy - jest to przydatne w przypadku spółki rodzinnej, albo gdy przedsiębiorstwo nie chce dopuścić do ewentualnej infiltracji obcego kapitału
Akcje nieme (bez prawa głosu) - emitowane szczególnie przez małe spółki, które obawiają się przejęcia nad nimi kontroli przez konkurencję
Akcje groszowe - sprzedawane po bardzo niskiej cenie