W tym samouczku przeanalizujemy "Stronę Bierną" - Das Passiv. Na początek warto sobie zrobić krótką powtórkę z języka polskiego i odpowiedzieć na pytanie czym jest strona bierna. W każdym języku istnieje tzw. strona czynna i strona bierna. Podstawowa konstrukcja zdania używana najczęściej w języku polskiej jest właśnie w stronie czynnej, oto przykład:

1) Tomek czyta książkę. 2) Mama myje Franka.

W zdaniach w stronie czynnej koncentrujemy się przedewszystkim na czynności wykonywanej przez podmiot to jest: Tomku, Mamie, oraz czytaniu i myciu. Natomiast w stronie biernej szyk zdania jest odwrócony, dotychczasowy podmiot (Tomek, Mama) przestają mieć dla nas znaczenie na pierwsze miejsce w zdaniu wędruje dotychczasowe dopełnienie stając sie aktualnym podmiotem. Interesuje nas: książka i Franek oraz czynności jakim te rzeczy są poddawane. Efektem tego w stronie biernej powyższe zdania przyjmuja następującą postać:

1) Książka jest czytana (przez Tomka). 2) Franek jest myty (przez mamę).

Fragmenty zdań w nawiasach są opcjonalne. Zauważ, że czasowniki przeszły następującą transformację: czyta -> jest czytana, myje -> jest myty. Otrzymaliśmy więc konstrukcje być + imiesłów bierny!

Należy przyznać, iż strona bierna w języku polskim nie jest stosowana w praktyce nazbyt często. W języku niemieckim podobnie zresztą jak w angielskim stronę bierną używamy znacznie częściej. Dobrze, przejdźmy więc do rzeczy i konkretów związanych z niemiecką stroną bierną.

Passiv składa się podobnie jak polska strona bierna, z dwóch części: czasownika ,, werden” (stać się)odmienionego w odpowiedniej formie oraz imiesłowu biernego Partizip II, występującego na końcu zdania. Poniżej bardziej przejżyście schemat konstrukcji zdania w stronie biernej:

Passiv = werden (stać się) + Partizip II

Oto kilka przykładów zastosowań:

Konstrukcja: Podmiot + werden + Partizip II Aktiv: Ich lese das Buch. (Czytam książkę.) Passiv: (Präsens): Das Buch wird von mir gelesen. (Książka jest przeze mnie czytana) Aktiv: Max füttert den Hund. (Max karmi psa.) Passiv: (Präsens): Der Hund wird von Max gefüttert. (Pies został przez Maxa nakarmiony)

Tabelka przedstawia odmianę czasownika pomocniczego w stronie biernej ,,werden“ (stać się)

	werden (stawać się)
ich (ja)	werde
du (ty)	wirst
er/sie/es (on, ona,ono)	wird
wir (my)	werden
ihr (wy)	werdet
Sie (państwo, pani)	werden

Stronę bierną tworzą przede wszystkim czasowniki przechodnie, takie które posiadają dopełnienie w bierniku. Przy przekształcaniu zdania na stronę bierną dopełnienie staje się podmiotem, podlega działaniu, biernik zmienia się w mianownik. Podmiot oznaczający osobę staje się dopełnieniem z przyimkiem ,,von”- po ,,von” stawiamy celownik, lub jeśli oznacza rzecz, z przyimkiem ,,durch” - po ,,durch” stawiamy biernik.

Konstrukcja: Podmiot + werden + Partizip II Aktiv: Meine Freundin probiert den neuen Hut an. (Moja koleżanka przymierzała nowy kapelusz.) Passiv: Der neue Hut wird von meiner Freundin anprobiert. (Nowy kapelusz został przez moją koleżankę przymierzony.)

Uwaga! Jeżeli podmiot występujący w zdaniu nie jest nam znany i zostaje wyrażony zaimkiem ,,man” możemy taką konstrukcje również wyrazić stroną bierną. Przy zamianie nie używamy już ,,man” tylko stosujemy zaimek ,,es”.

Konstrukcja: Podmiot + werden + Partizip II Aktiv: Man spricht viel über Polen. (Ludzie (ogólnie ktoś) dużo rozmawiają o Polsce.) Passiv: Es wird viel über Polen gesprochen. (Dużo rozmawia się o Polsce)

Teraz gdy już znamy podstawy tworzenia strony biernej w języku niemieckim przejdźmy do konstrukcji Das Passiv w rożnuch niemieckich czasach. Tabelka przedstawia tworzenie strony biernej przez poszczególne czasy z czasownikiem ,,fragen” (pytać):

	Czas teraźniejszy (Präsens)	Czas przeszły Imperfekt	Czas przeszły Perfekt	Czas zaprzeszły Plusquamperfekt
ich (ja)	werde von… gefragt	wurde von…  gefragt	bin von… gefragt worden	war von… gefragt worden
du (ty)	wirst von… gefragt	wurdest von…  gefragt	bist von… gefragt worden	warst von… gefragt worden
er/sie/es (on, ona,ono)	wird von… gefragt	wurde von…  gefragt	ist von… gefragt worden	war von… gefragt worden
wir (my)	werden von…  gefragt	wurden von… gefragt	sind von… gefragt worden	waren von… gefragt worden
ihr (wy)	werdet von… gefragt	wurdet von…  gefragt	seid von… gefragt worden	wart von…  gefragt worden
Sie (państwo, pani)	werden von… gefragt	wurden von… gefragt	sind von… gefragt worden	waren von… gefragt worden

Czas teraz przeanalizować powyższą tabelę i podać kilka konkretnych przykładów do poszczególnych przypadków.

Jak więc tworzymy stronę bierną przez poszczególne czasy?

• Czas teraźniejszy (Präsens) - stronę bierną w czasie teraźniejszym tworzymy za pomocą: podmiotu + werden + von ... + Partizip Perfekt

Das Buch wird von mir gelesen. (Książka jest przeze mnie czytana.)

• Czas przeszły Imperfekt tworzymy za pomocą: podmiotu + wurden + von ... + Partizip Perfekt

Das Buch wurde von mir gelesen. (Książka została przeze mnie przeczytana.)

• Czas przeszły Perfekt tworzymy za pomocą: podmiotu + sein + von ... + Partizip Perfekt + worden

Das Buch ist von mir gelesen worden. (Książka została przeze mnie przeczytana.)

• Czas Plusquamperfekt - stronę bierną tworzymy za pomocą:  podmiot + waren + von ... + Partizip Perfekt + worden

Das Buch war von mir gelesen worden. (Książka została przeze mnie przeczytana.)




Na koniec tego artykuły przyjrzymy się jeszcze konstrukcji strony biernej w przypadku czasowników modalnych.
Strona bierna czasowników modalnych - Czasowniki modalne nie mają same strony biernej, ale mogą występować z innym czasownikiem umieszczonym na końcu zdania w formie bezokolicznika strony biernej.

Bezokolicznik strony biernej składa się z imiesłowu czasu przeszłego Partizip II  oraz bezokolicznika ,,werden” (stać się) i jest umieszczany na końcu zdania.

Oto kilka przykładów zastosowań:

Die Kassetten müssen früher bestellt werden. (Kasety muszą być wcześniej zamówione.)  Der Film soll vom Fernsehen übertragen werden. (Film ma być transmitowany przez telewizje.)

Uwaga! Nie wszystkie czasowniki tworzą stronę bierną. Pełna stronę bierną tworzą czasowniki porzechodnie-transitive Verben, czyli te, które w stronie czynnej przyłączają dopełnienie w mianowniku-Akkusativie

Uwaga! ,, jest pisany” to nie ist geschrieben, lecz wird geschrieben, ponieważ mamy na myśli proces wykonania czynności.

Zdanie złe: Der Test ist 60 Minuten lang geschrieben. Dobrze: Der Test wird 60 Minuten lang geschrieben. (Test jest pisany 60 minut)

---