Wykład ósmy i dziewiąty
Podział pionowy kont - ciąg dalszy. Ustalanie wyniku finansowego na koniec roku
Konta wynikowe i zasady ich funkcjonowania
Podstawowe wielkości wynikowe
Ewidencja operacji wynikowych w działalności:
produkcyjnej,
usługowej,
handlowej.
Działalność gospodarcza wiąże się z powstawaniem kosztów i osiąganiem przychodów.
Wynik finansowy jest to różnica między przychodami a kosztami skorygowana o zyski i straty nadzwyczajne.
Wielkościami wynikowymi są zatem przychody, koszty, straty nadzwyczajne i zyski nadzwyczajne.
Konto „Wynik finansowy” jest kontem bilansowym, które jest otwierane na koniec roku obrotowego w celu ustalenia wyniku finansowego za miniony rok obrotowy.
Konto „Wynik finansowy” zostaje podzielone pionowo. W wyniku podziału powstają konta syntetyczne, na których ewidencjonowane są w ciągu roku wszystkie operacje wynikowe.
Konta wynikowe są to konta za pomocą których można ustalić wynik finansowy.
Konta wynikowe są kontami bezsaldowymi, ponieważ nie występują na nich salda początkowe, ani salda końcowe.
Konta wynikowe w nowym roku obrotowym są otwierane pierwszą operacją wynikową, natomiast na koniec roku ich obroty w całości są przenoszone na konto „Wynik finansowy”.
Konta wynikowe są kontami niebilansowymi, ponieważ nie wchodzą do bilansu zamknięcia (za wyjątkiem konta „Wynik finansowy”).
Zasady zapisów na kontach wynikowych są następujące:
otwarcie kont wynikowych następuje przez zaksięgowanie pierwszej operacji, gdyż konta te nie wykazują salda na początek i koniec okresu, ponieważ w ciągu okresu lub na jego koniec następuje całkowite ich rozliczenie,
księgowania operacji wynikowych odbywają się, jak w wypadku kont bilansowych, według zasady podwójnego zapisu,
bieżące operacje wynikowe zwiększają obroty kont kosztów i strat nadzwyczajnych po stronie Winien, a kont przychodów i zysków nadzwyczajnych - po stronie Ma,
okresowo (na koniec roku obrotowego) przenosi się obroty kont wymienionych w punkcie 3 na konto "Wynik finansowy", co pozwala ustalić wynik finansowy i jest jednoznaczne z zamknięciem kont wynikowych.
Kredytowe saldo konta "Wynik finansowy" oznacza zysk (przychody> koszty). W wypadku straty suma zapisów po stronie Wn konta "Wynik finansowy" jest większa od sumy zapisów po stronie Ma (koszty> przychody). Zapisy na koncie "Wynik finansowy" są podstawą sporządzenia sprawozdania o nazwie "Rachunek zysków i strat".
Koszty
wyrażają w pieniądzu zużyte w pewnym okresie w toku działalności gospodarczej rzeczowe składniki majątku (środki trwałe, materiały), usługi obce oraz włożoną pracę ludzką, pod warunkiem, że zaangażowane składniki przynoszą efekty w postaci wytworzonych wyrobów lub świadczonych usług.
Znowelizowana ustawa o rachunkowości definiuje koszty jako uprawdopodobnione zmniejszenie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości, występujące w postaci zmniejszenia aktywów lub zwiększenia zobowiązań i rezerw oraz powodujące zmniejszenie kapitału własnego. Przytoczona definicja odnosi się też do strat.
Straty nadzwyczajne są to skutki nie przewidzianych zdarzeń losowych (kradzież, powódź, pożar), które powodują zmniejszenie aktywów lub zwiększenie zobowiązań i nie są związane z ogólnym ryzykiem prowadzenia działalności.
W ustawie o rachunkowości przychody są zdefiniowane jako uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, których kwota jest wiarygodnie określona, a wyrażają się one w formie zwiększenia wartości aktywów albo zmniejszenia zobowiązań, dzięki czemu następuje wzrost kapitału własnego ewentualnie zmniejsza się jego niedobór. Identycznie są też definiowane zyski.
Zyski nadzwyczajne są to skutki niepowtarzalnych zdarzeń losowych, które doprowadzą do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia zobowiązań i nie są związane z ogólnym ryzykiem prowadzenia działalności (odszkodowanie za zniszczone w wyniku zdarzenia losowego składniki materialne, znalezienie skradzionego składnika materialnego).
Dla pojęcia kosztu istotne jest:
- wartościowe ujęcie,
- zużycie czynników produkcji,
- przypisanie do okresu,
- wystąpienie efektu (celowe zużycie).
Działalność jednostki gospodarczej można podzielić na działalność podstawową (statutową), pozostałą działalność operacyjną i finansową.
Przychody podstawowej działalności operacyjnej
to należne lub otrzymane kwoty z tytułu sprzedaży wyrobów gotowych, usług lub towarów. Za moment powstania przychodu ze sprzedaży uznaje się wystawienie faktury dla odbiorcy.
Do przychodów ze sprzedaży zalicza się także przychody ze sprzedaży materiałów, w tym również odpadków i opakowań.
Koszty podstawowej działalności operacyjnej
to wyrażone w pieniądzu celowe zużycie rzeczowych składników majątku, wartości niematerialnych i prawnych, powiększone o wynagrodzenia za pracę, wartość usług obcych oraz podatki i opłaty o charakterze kosztowym, ponoszone w określonym czasie w wyniku prowadzonej działalności, która wiąże się z osiągnięciem określonego celu.
Do typowych składników kosztów działalności podstawowej należą: amortyzacja, zużycie materiałów i energii, usługi obce, podatki i opłaty, wynagrodzenia, świadczenia na rzecz pracowników oraz pozostałe koszty.
Amortyzacja - odpisy amortyzacyjne środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,
Zużycie materiałów i energii - zużycie materiałów podstawowych, pomocniczych, paliw, energii cieplnej i elektrycznej,
Usługi obce - transportowe, remontowe, bankowe, doradcze, prawne, telekomunikacyjne,
Podatki i opłaty - podatek od nieruchomości, od środków transportowych, podatek akcyzowy, naliczony podatek VAT nie podlegający odliczeniu od podatku należnego,
Wynagrodzenia -z tytułu umów o pracę i innych umów (np. zleceń, o dzieło),
Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia na rzecz pracowników - składki z tytułu ubezpieczeń społecznych, odpisy na fundusz świadczeń socjalnych, dopłaty do biletów, koszty szkoleń pracowników,
Pozostałe koszty, dotyczące: kosztów podróży służbowych, kosztów reprezentacji i reklamy, kosztów ubezpieczeń majątkowych.
Podział kosztów według rodzaju został wykorzystany w porównawczym wariancie rachunku zysków i strat.
Klasyfikacja kosztów z uwagi na związek kosztów z przychodami:
koszt wytworzenia sprzedanych produktów - część kosztów poniesionych na wytworzenie produktów firmy przypadająca na produkty sprzedane,
wartość sprzedanych towarów i materiałów - wyrażona w cenach zakupu (nabycia) wartość towarów i materiałów, które zostały przez jednostkę sprzedane,
koszty okresu, czyli:
koszty sprzedaży - wynagrodzenia pracowników działu sprzedaży, opakowania, koszty transportu, załadunku i wyładunku, transportu i ubezpieczenia produktów, oraz koszty ich reklamy,
koszty zarządu - koszty zarządzania i administracji firmy, koszty ogólne dotyczące jednostki jako całości (ubezpieczenie i amortyzacja budynków, wynagrodzenia zarządu, koszty promocji i reklamy firmy).
Podział kosztów ze względu na związek kosztów z przychodami został uwzględniony w kalkulacyjnym rachunku zysków i strat.
Jeżeli przychody ze sprzedaży są wyższe od kosztów ich uzyskania, to występuje zysk ze sprzedaży. W przeciwnym razie jest strata ze sprzedaży. Dla prawidłowego ustalenia wyniku ze sprzedaży jest konieczne zapewnienie współmierności kosztów i przychodów, co oznacza, że jedne i drugie muszą dotyczyć tego samego okresu.
Oprócz przychodów ze sprzedaży, jednostka może też osiągać pozostałe przychody operacyjne, które nie są związane ze zwykłą działalnością gospodarczą, lecz powstają wskutek takich operacji jak: sprzedaż środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych, oraz zbyciem nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczanych do inwestycji, odpisanie przedawnionych lub umorzonych zobowiązań, otrzymanie kar, grzywien, darowizn, dotacji, subwencji, dopłat.
Pozostałe przychody operacyjne są zestawiane z pozostałymi kosztami operacyjnymi.
Pozostałe koszty operacyjne obejmują wartość netto sprzedanych składników majątku trwałego, koszty likwidacji środków trwałych, nakłady poniesione na sprzedawane środki trwałe w budowie, koszty utrzymywania sprzedanych nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczanych do inwestycji, przedawnione, nieściągalne lub umorzone należności, zapłacone kary, grzywny, przekazane darowizny, koszty postępowania sądowego.
Różnica między pozostałymi przychodami operacyjnymi a pozostałymi kosztami operacyjnymi może być dodatnia lub ujemna. Wynik ze sprzedaży zestawiony z tą różnicą wyraża wynik z działalności operacyjnej.
Działalność finansowa
występuje w każdym podmiocie gospodarczym. Podobnie jak w działalności podstawowej czy w pozostałej działalności operacyjnej, również w tej sferze rachunkowość wyróżnia przychody i koszty.
Przychody finansowe
wynikają z: otrzymywania dywidend z obcych akcji oraz z tytułu udziałów w innych jednostkach, z uzyskania odsetek od środków na rachunkach bankowych, ze sprzedaży papierów wartościowych, dodatnich różnic kursowych, z dyskonta przy zakupie weksli bądź czeków obcych.
Do kosztów operacji finansowych
zalicza się: odpisy aktualizujące wartość papierów wartościowych, płacone dyskonto, odsetki do zapłaty, prowizje od kredytów i pożyczek, ujemne różnice kursowe, wartość sprzedanych udziałów i papierów wartościowych.
Różnica między przychodami finansowymi a kosztami operacji finansowych wyraża wynik z operacji finansowych (dodatni = zysk, ujemny = strata). Po jego zestawieniu z wynikiem działalności operacyjnej uzyskuje się wynik brutto (zysk lub strata) z działalności gospodarczej.
W praktyce, poza zwykłą działalnością jednostki, mogą wystąpić niepowtarzalne zdarzenia losowe (kradzieże, pożary, nadużycia), zdarzenia związane zaniechaniem lub zawieszeniem jakiegoś rodzaju działalności jednostki, zmianą metod produkcji, sprzedażą zorganizowanej części jednostki, postępowaniem układowym lub naprawczym. Skutki finansowe wymienionych zdarzeń mają charakter strat albo zysków nadzwyczajnych.
W końcu okresu porównanie elementów: kosztów i strat nadzwyczajnych oraz przychodów i zysków nadzwyczajnych pozwala ustalić wynik finansowy brutto jako rezultat jednostki gospodarczej. Może on wystąpić w dwojakiej postaci:
zysku brutto, gdy kwota przychodów z działalności gospodarczej i zysków nadzwyczajnych jest wyższa od sumy kosztów działalności gospodarczej i strat nadzwyczajnych (dodatni wynik),
straty brutto, gdy jest odwrotnie niż w punkcie "a" (ujemny wynik).
Rachunkowość wykład ósmy i dziewiąty
Rok akademicki 2009/2010 System niestacjonarny
1