Unia Europejska jej struktura i instytucje
Unia Europejska (oficjalny skrót w Polsce: UE) - gospodarczo-polityczny związek dwudziestu siedmiu (od 1 stycznia 2007 r.) demokratycznych krajów europejskich, będący efektem wieloletniego procesu integracji politycznej, gospodarczej i społecznej, będący zarazem największą, najprężniejszą i unikatową formą tego typu na świecie. Podstawę jej funkcjonowania stanowi Traktat Maastricht podpisany 7 lutego 1992, zwany też Traktatem o Unii Europejskiej.
Unia Europejska wyrosła z Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, powołanej na podstawie traktatu paryskiego, podpisanego w 1951 r. przez sześciu członków założycieli: Belgię, Holandię i Luksemburg (Beneluks), RFN, Francję i Włochy. EWWiS utworzono aby doprowadzić do powstania wspólnej puli produkcji węgla i stali, a także aby zapobiec wojnie gospodarczej oraz kontrolę wytwarzanej broni. Było to urzeczywistnienie planu opracowanego przez Jeana Monneta, a upowszechnionego przez francuskiego ministra spraw zagranicznych Roberta Schumana. 9 maja 1950 historia Unii Europejskiej zaczyna się właściwie, Schuman przedstawił propozycję utworzenia zorganizowanej Europy twierdząc, że jest to niezbędne do utrzymania pokojowych stosunków. Propozycja ta, znana jako Deklaracja Schumana, jest uważana za początek dzisiejszej Unii Europejskiej, która potem wybrała dzień 9 maja za Dzień Europy.
Struktura:
Unia Europejska opiera się na trzech filarach wprowadzonych traktatem z Maastricht:
Wprowadzona w Traktacie amsterdamskim Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony jako część drugiego filaru jest czasem uważana za nowy, czwarty filar UE. Wszystkie państwa wstępujące do UE zobowiązane są w pełni zaakceptować trzy filary.
Instytucje Unii:
Parlament Europejski- skład wybierany co pięć lat przez obywateli UE w celu reprezentowania ich interesów. Obecny skład zgromadzenia, wybrany w czerwcu 2004r liczy 785 członków ze wszystkich 27 krajów. Blisko jedna trzeci z nich to kobiety. . Podstawowym zadaniem parlamentu( wraz z Radą Unii Europejskiej) jest uchwalanie prawa na wniosek Komisji Europejskiej. Rada oraz Parlament są wspólnie odpowiedzialni za zatwierdzenie rocznego budżetu. Posłowie zasiadają nie według kraju, który reprezentują a przynależności do jednej z grup politycznych. Wybiera również Europejskiego Rzecznika Praw Obywateli który zajmuje się badaniem skarg obywateli dotyczących niewłaściwego zarządzania w instytucjach UE. Parlamentarzyści reprezentują różne podejście do integracji aż do jawnego euro sceptycyzmu. Główne posiedzenie odbywa się w Sztrasburgu pozostałe w Brukseli.
Rada Unii Europejskiej- Od 1993r. Rada własna uchwałą nosi nazwę Rada Unii Europejskiej. W skład Rady wchodzą ministrowie upoważnienie do zaciągania zobowiązań w imieniu rządów( z każdego państwa członkowskiego po 1) oraz urzędnicy państwowi, a także przedstawiciel KE. Skład ten nie jest stały i ulega zmianie w zależności od omawianych kwestii. I tak w przypadku spraw infrastruktury drogowej w Radzie UE zasiadają ministrowie transportu, w przypadku spraw związanych z rolnictwem ministrowie rolnictwa. Jeżeli omawiane są ważne kwestie w skład Rady wchodzą szefowie państw i rządów wszystkich państw członkowskich Istnieje możliwość, że rada obraduje w tym samym czasie w wielu gremiach, maksymalnie jednak w 15. Mimo obradowania w tak licznych gremiach decyzje podejmowane są przez Radę UE, a nie przez poszczególne rady techniczne. Ze względu na różnorodność spraw podejmowanych przez Radę UE wyobrędniono: Radę Ogólna oraz Spraw zagranicznych, a także rady techniczne: Finansów i gospodarki, Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości, Zatrudnienia, Polityki Socjalnej, Zdrowia i Konsumentów, Konkurencji, Transportu, Telekomunikacji i Energii, Rolnictwa i Rybołówstwa, Środowiska, Edukacji, Młodzieży i Kultury. Każda z poszczególnych Rad zajmuje się określonymi zagadnieniami. Jednakże największe znaczenie ma Rada ogólna zajmująca się sprawami polityki zagranicznej Państw członkowskich, rozwiązywaniem kwestii spornych wynikłych na posiedzeniach rad technicznych. Duże znaczenie posiada również Rada Finansów i gospodarki inaczej nazywania Ecofin. Zajmuje się zagadnieniami harmonizacji podatków oraz koordynacją polityki gospodarczej państw Kompetencje Rady są szerokie i różnorodne: W I filarze są to przede wszystkim W zakresie prawodawstwa Rada UE jako najwyższy organ prawodawczy wydaje wszystkie akty prawa wtórnego, motywowuje KE do podejmowania określonych działań oraz korzystania z inicjatywy ustawodawczej, ma prawo delegować własne uprawnienia na rzecz KE, ma prawo zmieniać postanowienia Traktatów założycielskich( wówczas przedstawiciele państw uzgadniają proponowane zmiany na specjalnie zwoływanych posiedzeniach), a także podejmuje decyzję w sprawie ustanowienia wzmocnionej współpracy. W zakresie ustalania i realizowania polityki wspólnotowej do zadań Rady UE należą w szczególności: sprawowanie ogólnego kierownictwa politycznego we wspólnotach, uchwalanie budżetu( wspólnie z Parlamentem. To Rada przekłada parlamentowi projekt budżetu sporządzony przez KE), zawieranie umów z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi( na rozpoczęcie negocjacji potrzeba zgoda Rady podejmowanej większością kwalifikowaną na wniosek KE) Posiada również kompetencję do zmniejszenia liczby członków KE oraz przyjmuje sporządzone zgodnie z propozycjami państw członkowskich listę członków Komitetu Ekonomicznego i Społecznego i Trybunału Obrachunkowego. W zakres kompetencji kontrolnych wchodzi inicjatywa wnoszenia skargi o stwierdzenie nieważności aktu prawa wspólnotowego, oraz skarga na bezczynność instytucji wspólnotowych, jak również prawo stwierdzenia wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia zasad na których opiera się Unia oraz stwierdzenia poważnego naruszenia tych zasad. Wówczas Rada większością kwalifikowaną może zawiesić prawa tego państwa wynikające z jego przynależności do Wspólnoty. Zazwyczaj takie ograniczenia tyczą się prawa głosu.
Komisja Europejska- jest niezależna od państw członkowskich jej głównym zadaniem jest ochrona i reprezentacja wspólnych intersów UE. Do jej podstawowych zadań należy: przygotowywanie wniosków dotyczących nowych aktów prawa europejskiego, które następnie przedkłada do zatwierdzenia Parlamentowi i Radzie. Zarządza też na co dzień wdrażaniem polityk UE i wydatkowaniem funduszy unijnych. Komisja czuwa również nad przestrzeganiem postanowień traktatów i prawa europejskiego. W uzasadnionych przypadkach może wnieść sprawę przeciwko łamiącym te prawa do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości W jej skad wchodzi po jednym przedstawicielu z państwa członkowskiego w związku z tym jest ich 27
Trybunał Sprawiedliwości-jego głównym zadaniem jest zapewnienie jednolitej wykładni prawa oraz zapewnienie stosowania prawa we wszystkich krajach członkowskich. Czuwa nad funkcjonowaniem instytucji UE zgodnie z prawem. Jego główną siedzibą jest Luksemburg w jego skład wchodzi jeden sędzia z państwa członkowskiego
Trybunał Obrachunkowy- czuwa nad funduszami UE. Czy środki finansowe są wydawane zgodnie z prawem, w sposób gospodarny i zgody z ich przeznaczeniem. Ma on również uprawnienie do kontrolowania każdej instytucji, firmy, która ma do dyspozycji środki unijne. Siedzibą jest Luksemburg.
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny- zajmuje się wszelkimi kwestiami społecznymi. Reprezentuje różne grupy np. pracowników. Jest organem doradczym aczkolwiek jego opinia jest niezbędna w przypadku decyzji dotyczących spraw socjalnych, zatrudnienia, kształcenia zawodowego.
Komitet Regionów- organ doradczy. Jego opinia ma znaczenie jeżeli skutki decyzji UE mających bezpośrednie skutki na poziomie lokalnym i regionalnym w obszarach takich jak transport, ochrona zdrowia, zatrudnienie czy edukacja.
Europejski Bank Centralny- odpowiada przede wszystkim za zarządzanie waluta szczególnie poprzez ustalanie stóp procentowych. Podstawowym zadaniem jest minimalizowanie wpływu inflacji przez zapewnienie stabilności cen. Jest niezależny w swoich decyzjach od rządów i innych instytucji
Europejski Bank Inwestycyjny- udziela pożyczek na projekty o charakterze europejskim, zwłaszcza w regionach mniej zamożnych. Finansuje on projekty infrastrukturalne takie jak sieci kolejowe i drogowe, lotniska czy programy ochrony środowiska. Udziela również kredytów na inwestycje niewielkich firm (MŚP). Bank pożycza także pieniądze krajom kandydującym i krajom rozwijającym się
Bibliografia:
red. prowadzący Beata Wawrzyńczak-Jędryka „Unia Europejska : prawo instytucjonalne i gospodarcze 2008” Warszawa 2008r.
red. Maria Magdalena Kenig-Witkowska „Prawo instytucjonalne Unii Europejskiej” Warszawa 2007r.
red. nauk. Michelle Cini “Unia Europejska : organizacja i funkcjonowanie” Warszawa 2007r.
Źródła internetowe:
Hasło Unia Europejska< www.wikipedia.pl> (5.04.2008r.)
Ibidem hasło filary UE (26.04.2008r.
Materiały z: http://europa.eu/abc/panorama/index_pl.htm (5.04.2008r.)
Materiały z <http://europa.eu/abc/panorama/index_pl.htm> (5.04.2008r.)
3