KONCEPCJA ZARZĄDZANIA WIEDZĄ I KAPITAŁEM INTELEKTUALNYM
Wioletta Kucharska
Katarzyna Judkowiak
Pojęcia zarządzania wiedzą
Cechy wiedzy wg organizacji OECD
Kapitał intelektualny
Podsumowanie
1. POJĘCIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ
Definiując wiedzę możemy posłużyć się często używaną piramidą, w której wiedza znajduje się na samej górze tuż nad informacjami, a te z kolei umiejscowiono ponad danymi. Dane są podstawą do tworzenia informacji, które zinterpretowane i zastosowane w odpowiednim kontekście stają się wiedzą niezbędną do podejmowania decyzji.
W latach 80. XX wieku zaczęła się rozpowszechniać koncepcja zarządcza traktująca wiedzę jako punkt wyjścia przy analizie funkcjonowania organizacji. Pojawiły się koncepcje firm jako przechowalni wiedzy, czy firmy jako zbioru procesów transferu wiedzy. Wiedza zatem jest ogółem wiadomości i umiejętności wykorzystywanych przez jednostki do rozwiązywania problemów.Obejmuje ona zarówno elementy teoretyczne, jak i praktyczne.Podstawą wiedzy są informacje i dane. Wiedza oraz umiejętności są dla przedsiębiorstw istotnymi elementami niezbędnymi do zwiększenia swojej atrakcyjności i bycia bardziej konkurencyjnym na rynkach.
Przedsiębiorstwa powinny dysponować aktualnymi informacjami i świeżą wiedzą, dzięki czemu będą bardziej konkurencyjne. Jednakże samo posiadanie wiedzy i informacji nie jest wystarczające dla przedsiębiorstw muszą one także umieć odpowiednio wykorzystywać swoją wiedzę po to aby zapewnić sobie pozycję i mieć siłę przetrwania w tak niepewnych czasach.
Zarządzanie wiedzą to zintegrowany zestaw działań, którego celem jest odpowiednie kształtowanie zasobów wiedzy, które nie mogą być przypadkowe, muszą być połączone z konkretnym celem.
Zarządzanie wiedzą powinno skupiać się zarówno na wiedzy ogólnej jak i na jej elementach składowych, dlatego odpowiednim podejściem do wiedzy jest podejście obejmujące wszystkie jej poziomy tzn. wiedzę indywidualną i zbiorową pracowników.
2. CECHY WIEDZY WG ORGANIZACJI OECD:
Wiedza know-what (wiedzieć co) wiedza ta odnosi się do faktów np. jaka jest wysokość stóp procentowych w Polsce? Takie informacje jesteśmy w stanie łatwo przechowywać i przesyłać za pomocą danych i bitów.
Wiedza know-why (wiedzieć dlaczego) jest to wiedza przyczynowo-skutkowa dotycząca praw natury, człowieka i społeczeństwa. Dostęp do niej przyspiesza postęp techniczny obniża możliwość popełnienia błędów przy dokonywaniu eksperymentów. Ta wiedza jest najczęściej produktem rynkowym i jest trudna do przechowywania.
Wiedza know-how (wiedzieć jak) odnosi się ona do umiejętności ludzi i zespołów np. jak wyprodukować olej silnikowy. Przejawia się ona w kompetencjach pravowników a także w procesach organizacyjnych np. w procesie tworzenia nowego produktu, nowej wiedzy przez naukowców lub przez pracowników zespołów badawczych. Znalezienie złożonego rozwiązania dla problemów wymaga intuicji i umiejętności rozpoznania prawidłowości opartych na doświadczeniu.
Wiedza know-who (wiedzieć kto) to wiedza o ludziach którzy mają odpowiednią wiedzę: know-what, know-why, know-how a także dotyczy ona współpracy i komunikacji ze specjalistami z zewnątrz. Z punktu widzenia ekonomicznego jest to bardzo istotny rodzaj wiedzy ponieważ można go wykorzystać do realizacji celów przedsiębiorstwa.
Ze względu na występowanie wiedzy możemy rozróżnić:
zarządzanie wiedzą na poziomie międzyorganizacyjnym służy do zinterpretowania szans i zagrożenia jakie niesie za sobą funkcjonowanie organizacji
zarządzanie wiedzą na pozimie przedsiębiorstwa jest to skoncentrowanie wiedzy wszystkich pracowników połączona z wiedzą skodyfikowaną w dokumentach, bazach danych, procedurach i sposobach działania. Jest to główny czynnik rozwoju przedsiębiorstwa i odnoszenia sukcesów.
Zarządzanie na poziomie jednostki to wiedza posiadana przez pracowników, która jest podstawą wiedzy przedsiębiorstwa.
Cechami wspólnymi w zarządzaniu wiedzą jest postrzeganie jej jako proces prowadzący do identyfikowania, gromadzenia i wykorzystywania wiedzy. Zarządzanie wiedzą jest nastawione na osiąganie celów np. podnoszenie konkurencyjności a także stymulowanie (poprzez motywowanie) pracowników do dzielenia się wiedzą oraz tworzenia odpowiedniego środowiska. Zarządzanie wiedzą powinno mieć charakter hybrydowy to znaczy powinno łączyć ludzi i technologię.
Wykorzystanie wiedzy poprzez:
czytelność dokumentów - punkty, wykresy, tabele, prezentacje graficzne,
zarządzanie przestrzenią biurową - zadaniowa, a nie hierarchiczna,
infrastruktura przyjazna dla użytkownika - dostępność wiedzy,
W przyzwyczajaniu pracowników do wykorzystywania nowej wiedzy ważną rolę odgrywają menadżerowie którzy poprzez różnego rodzaju bodźce powinni motywować pracowników np. premie, szkolenia.
Wiedza, która nie jest wykorzystywana w praktyce jest bezużyteczna....
Zarządzanie wiedzą jest młodą dziedziną która poszukuje metod, technik, modeli i narzędzi które mają wspomagać organizacje w dążeniu do bycia bardziej konkurencyjnymi.
Cechą inteligentnego przedsiębiorstwa jest wykorzystanie doświadczenia do kreowania nowej wiedzy i sterowania nabytymi umiejętnościami.
Wiedza wywodząca się z doświadczenia powstaje dzięki kontaktom wewnątrz firmy oraz kontaktom zewnętrznym np. z dostawcami, klientami, miejscową społecznością . Aktualizowanie doświadczenia pozwala dostrzec nowe koncepcje przedsiębiorstwa a także sprawia, że zdobywanie nowej wiedzy wpływa na otwartość, myślenie systemowe, kreatywność, skuteczność i zdolność uczenia się, dzięki czemu zaciera się granica pomiędzy przełożonymi a podwładnymi co korzystnie wpływa na przekazywanie wiedzy przez obydwie strony i sprawniejsze funkcjonowanie przedsiębiorstwa.
4. KAPITAŁ INTELEKTUALNY
Kapitał intelektualny to posiadana wiedza, odpowiednie doświadczenie, technologia organizacyjna, dobre stosunki z klientami oraz wszelkie umiejętności, które pozwalają firmie osiągnąć przewagę konkurencyjną na rynku.
Kapitał intelektualny może być także traktowany jako język myślenia i zbiór technik działania odnoszących się do nośników przyszłych wyników przedsiębiorstwa.
Kapitał intelektualny możemy podzielić na:
1. Kapitał ludzki, którego elementami składowymi są:
wiedza know-how,
wykształcenie,
kwalifikacje zawodowe
wiedza związana z wykonywaną pracą,
predyspozycje zawodowe i psychometryczne,
przedsiębiorczość, zapał, innowacyjność, zdolność.
2. Kapitał klientów, zwany też kapitałem relacji, składający się z:
klientów
znaku firmowego
lojalności klientów
nazwy firmy
kanałów dystrybucji
współpracy z innymi firmami
umów koncesjonowanych
korzystnych kontraktów
umów franchisingowych
3. Kapitał organizacyjny, zwany też kapitałem strukturalnym dzieli się na:
a) własność intelektualną:
patenty
prawa autorskie
prawa do wzorów
tajemnica handlowa
znak handlowy
wyróżniające usługi
b) aktywa infrastrukturalne:
filozofia zarządzania
kultura organizacyjna
procesy zarządzania
systemy powiązań i informacyjne
relacje fnansowe.
Kapitał intelektualny tworzy wartość przedsiębiorstwa decyduje o jego strategicznym i operacyjnym działaniu i jest głównym sprawcą tworzenia wizji przedsiębiorstwa, która powinna być planowana na kilkanaście lat do przodu
PODSUMOWANIE
Kluczowymi działaniami w zarządzaniu wiedzą są:
ustalenie celów zarządzania wiedzą- założenia, plany i konkretne zadania wpływające na procesy zarządzania wiedzą,
lokalizowanie wiedzy- uzyskanie przejrzystości w zakresie wiedzy zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz organizacji,
pozyskiwanie wiedzy przy wykorzystaniu źródeł zewnętrznych,
rozwijanie wiedzy wewnątrz organizacji
dzielenie się wiedzą i jej rozpowszechnianie- wiedza indywidualna zostaje przekształcona w zasób służący całej organizacji,
wykorzystywanie wiedzy w celu wytworzenia wartości dla organizacji,
zachowywanie wiedzy- selekcja, przechowywanie i aktualizowanie wiedzy dla potrzeb organizacji,
ocena wiedzy, stopnia realizacji celówzarządzania wiedzą.
Realizacja koncepcji zarządzania wiedzą jest procesem niezwykle złożonym i wymaga stworzenia kompleksowego systemu obejmującego całą firmę.
Wymaga zintegrowanego działania na różnych obszarach np.zarządzania zasobami ludzkimi, kulturowymi, informatycznymi.
Wraz z rozwojem koncepcji zarządzania wiedzą będą doskonalone narządzie wspierające ten proces w obszarze kodyfikowania , pozyskiwania, tworzenia, dzielenia się, wykorzystywania oraz oceny wiedzy.
Bibliografia:
M. Czerska, A. Szpitter "Koncepcje zarządzania"
K. Zimniewicz "Zarządzanie wiedzą jako moda"
K. Zimniewicz "Współczesne koncepcje i metody zarządzania"
Dr hab prof.nadzw.UŁ B.Kaczmarek
"Kapitał intelektualny (wiedza) a kreowanie wizji przedsiębiorstwa"
M.Czerska, A.Szpitter : "Koncepcje zarządzania" Warszawa 2010 OECD Organization for Economic Co-operation and Development- Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju. Str.327-328
M.Wojnarowska "Koncepcje zarządzania" str. 330
K.Zimniewicz "Współczesne koncepcje i metody zarządzania" str.79-80
Dr hab prof.nadzw.UŁ B.Kaczmarek "Kapitał intelektualny (wiedza) a kreowanie wizji przedsiębiorstwa"
M.Czerska, A.Szpitter "Koncepcje zarządzania"