DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA

WARUNKIEM POWODZENIA

W NAUCE

Podjęcie przez dziecko obowiązku szkolnego wiąże się z początkiem nowego, bardzo ważnego etapu w życiu. Przechodząc z wieku przedszkolnego w wiek wczesnoszkolny ulega zmianie podstawowa forma działalności dziecka. Dotąd była to zabawa. Teraz będzie nauka. Osiągnięcia w nauce będą podstawowym kryterium oceny dziecka. Jednak, aby dziecko mogło sprostać wymaganiom szkolnym i w pełni się rozwijać musi osiągnąć dojrzałość szkolną.

Dojrzałość szkolna to taki poziom rozwoju fizycznego, umysłowego, społeczno-emocjonalnego, który czyni dziecko wrażliwym i podatnym na systematyczne nauczanie i wychowywanie w klasie I szkoły podstawowej.

Dziecko, które kończąc klasę „0” posiada odpowiednią dojrzałość potrafi:

- czytać, liczyć

- ma wystarczający poziom rozwoju analizy i syntezy wzrokowej, słuchowej, myślenia logicznego, matematycznego

- ma dobrą koncentrację uwagi

- jest zainteresowane pracą i jej efektami

- odporne na niepowodzenia, wytrwałe przy dłuższym wysiłku

- ma wystarczający zasób słownictwa

- umiejętnie wypowiada się na określony temat

- poprawnie artykułuje głoski

- rozumie polecenia

- ma dobre tempo pracy, dobrą sprawność manualną i koordynację wzrokowo- ruchową

- ma odpowiedni rozwój społeczny, fizyczny i emocjonalny.

Każdy z tych czynników jest niezmiernie ważny. Zaburzenie którejś z tych funkcji, brak wystarczającej w tym zakresie dojrzałości powinno skłonić rodziców i nauczycieli do zastanowienia się. Ewentualne wczesne wykrycie nieprawidłowości rozwoju pozwoli na skuteczne podejmowanie działań pedagogicznych, psychologicznych ukierunkowanych na usprawnienie określonych funkcji. W rezultacie będzie możliwość uchronienia dziecka przed trudnościami szkolnymi, które często wywołują niechęć do nauki i obowiązków szkolnych.

Dojrzałość szkolną należy badać przed podjęciem przez dziecko nauki w szkole. Nauczyciele w porozumieniu z poradnią wychowawczo - zawodową starają się poznać, czy dziecko osiągnęło gotowość do podjęcia nauki szkolnej. W przypadku jej braku starają się przekonać rodziców do odroczenia od obowiązku szkolnego w danym roku. Ostateczną decyzję o odroczeniu lub podjęciu obowiązku szkolnego podejmują rodzice. Niestety dość często tak się dzieje, że mimo rad nauczycieli i poradni rodzice posyłają do I klasy dziecko, które jeszcze nie osiągnęło dojrzałości szkolnej. Start szkolny tego dziecka jest utrudniony, nie poddaje się wpływom nauczyciela ,staje się niechętne, nie zainteresowane zadaniami, bierne. Często pracuje ono znacznie dłużej przy lekcjach osiągając mierne efekty. Rodzice mają nadzieję, że przy zdwojonym wysiłku dziecka i całego domu, pokonają trudności. Często jednak doznają niepowodzeń. Oczekują wówczas pomocy szkoły i poradni. Nawet najbardziej fachowa i intensywna pomoc udzielona dziecku nie da jednak pożądanego efektu w krótkim czasie. Znacznie lepiej jest odroczyć obowiązek szkolny.

Badanie dojrzałości szkolnej nie jest obowiązkowe dla dzieci rozpoczynających naukę w 7 roku życia. Natomiast obowiązkowe jest przeprowadzenie takiego badania, gdy dziecko zamierzamy posłać do szkoły wcześniej lub, gdy stwierdzamy, że dziecko powinno mieć odroczony obowiązek szkolny.

Dojrzałość szkolna badana jest za pomocą testów. Testy są dostosowane do możliwości dzieci. Przeprowadza się je w miłej atmosferze. Często dzieci odbierają je jak zwykłą zabawę.

Dla przykładu:

- odwzoruj

- wskaż podobieństwa i różnice (obserwacja porównawcza) obu obrazków zamieszczonych poniżej.

Podana lista pytań ułatwi kierunek obserwacji dziecka, podczas której należy zwrócić uwagę na następujące umiejętności.

1. Czy lubi rysować ? Czy prawidłowo obchodzi się z przyborami do rysowania ?

2. Czy potrafi sortować klocki wg barwy, kształtu, wielkości ?

3. Czy potrafi znaleźć kilka różnic w dwu przedmiotach lub obrazkach pozornie identycznych ?

4. Czy potrafi kojarzyć przedmioty lub obrazki „pasujące do siebie”, np. piłka i siatka, krowa i mleko, jabłko i drzewo ?

5. Czy potrafi dobierać do wzoru:

a) takie same obrazki,

b) takie same litery,

c) takie same słowa ?

6. Czy potrafi zróżnicować dźwięki podobne, np. Tomek - domek ?

7. Czy potrafi wyróżnić dźwięk na początku i na końcu wyrazu ?

8. Czy potrafi rozwiązywać zagadki:

a) proste, np. jest biała, piszemy nią na tablicy” ?

b) trudne, np. „co to za nasiona - sieje się je wiosną, a potem z nich piękne grzechotki wyrosną” ?

9. Czy potrafi samo zawiązać sznurowadło i zapiąć guzik ?

10 Czy potrafi wysłuchać 4 - 5 poleceń, a następnie zastosować się do nich ?

11. Czy potrafi posprzątać po sobie ?

12. Czy zawsze kończy rozpoczętą pracę ?

13. Jaka jest trwałość uwagi:

a) gdy słuch opowiadań lub muzyki,

b) gdy bawi się zabawkami konstrukcyjnymi,

c) gdy bierze udział w czynności grupowej ?

14.Czy podczas wykonywania zadania łatwo rozpraszają je przypadkowe bodźce, np. szelest papieru podczas słuchania opowiadania ?

15. Czy jest bardzo ruchliwe, czy jest zamknięte w sobie, czy jest „odludkiem” ?

16. Czy odróżnia lewą stronę swego ciała od prawej ? Czy nie określa ich odwrotnie ?

17. Czy występują echolalia, tj. powtarzanie słów poprzednio usłyszanych, np. zadanego pytania ?

18. Czy w opowiadaniu posługuje się pojedynczymi słowami, kilkuwyrazowymi zwrotami, czy pełnym zdaniem ?

19. Czy wyraża się prawidłowo pod względem gramatycznym, czy nie ma trudności ze znajdowaniem właściwych słów ?

20. Rysunek postaci ludzkiej jest:

1. postać jest kompletna,

2. części ciała są proporcjonalne do całości,

3. części ciała są rozmieszczone właściwie

21. Czy potrafi rozwiązać szyfrogram:

5

▲	▲	☺	☼	♥
k	k	o	e	t
▲	☺	♥	☼	▲

W oparciu o:

„Psychologię rozwojową dziecka” - Żebrowskiej i artykuły Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej

Opracowała Lucyna Gajewska - nauczyciel Przedszkola Samorządowego Nr 19

w Piotrkowie Trybunalskim

---