Pantofelek (Paramecium) jest "protistem zwierzęcym" (dawniej pierwotniakiem) należącym do typu orzęsków (Ciliata) z podgromady równorzęsych.
Budowa
Pantofelek ma wykrócone ciało o charakterystycznym kształcie (stąd nazwa), osiąga długość od 0,05 mm do 0,3 mm pokryte rzędami rzęsek; wyposażony w tzw. trichocysty - specyficzne struktury wyrzucane na zewnątrz w przypadku podrażnienia komórki. Rzęski pokrywające ciało służą mu do poruszania się i zdobywania pokarmu. Posiada dwa jądra komórkowe - mikronukleus i makronukleus.
Odżywianie
Pantofelek pobiera pokarm przez cytostom, położony w zagłębieniu zwanym perystomem, znajdującym się z boku ciała i otoczonym długimi rzęskami służącymi do pobierania pokarmu i plywania w wodzie. Pokarm wchłonięty przez cytostom tworzy przemieszczające się w cytoplazmie wodniczki pokarmowe, zaś po zakończeniu trawienia niestrawione resztki są wydalane na zewnątrz komórki przez cytopyge. Jest drapieżnikiem, odżywia się bakteriami.
Wydalanie
Pantofelek posiada dwie, umieszczone w biegunach komórki, wodniczki tętniące, które kurcząc się wydalają na zewnątrz nadmiar wody (osmoregulacja).
Rozmnażanie
Rozmnaża się bezpłciowo przez poprzeczny podział komórki. W procesie tym makronukleus dzieli się przez amitozę, a mikronukleus przez mitozę. Pantofelki przeprowadzają również proces płciowy (koniugację) w celu rekombinacji materiału genetycznego. Koniugacja nie jest metodą rozmnażania, ponieważ w jej wyniku nie powstają nowe osobniki.
Występowanie
Pantofelek jest powszechnie spotykany w niewielkich zbiornikach słodkowodnych. Pospolity we wszystkich słodkowodnych zbiornikach wodnych na całej Kuli Ziemskiej. Występuje w strefie przybrzeżnej i otwartej toni wodnej.
Ciekawostki
Pantofelek należy do najdokładniej zbadanych orzęsków; częsty materiał laboratoryjny; w listopadzie 2006 roku międzynarodowe konsorcjum naukowców ustaliło sekwencję genomu p. składającego się z 39 642 genów (człowiek posiada tylko ok. 30 tys. genów); pierwotne p. posiadały o połowę mniej genów - wg. naukowców zwiększenie ich liczby w toku ewolucji stanowi potwierdzenie tezy, że duplikacja materiału genetycznego jest jedną z sił napędowych ewolucji (większa ilość genów umożliwia rozwinięcie pewnych pożądanych cech i dostarcza przewagi ewolucyjnej); geny p. zajmują aż 80% DNA (u człowieka tylko 3 %).
Systematyka:
