Katedra Podstaw Pedagogiki
Prof. APS dr hab. Jarosław Gara, s. 3440
Dr Agnieszka Zamarian, p. 3438 - dyżury: I cykl - śr 16.00-17.00, pt 13.20-14.20;
II cykl - śr 11.30-12.30, pt 13.20-14.20.
e-mail: agaszewczak@interia.pl
Teoretyczne podstawy wychowania
Wymiar godzinowy: 15 ćw./stacjonarne
Forma organizacyjna: ćwiczenia (do wykładu)
Wprowadzenie - program, lektury, wymagania. Poznanie grupy. Podstawowe pojęcia i zagadnienia.
- B. Śliwerski, Wychowanie. Pojęcie - znaczenia - dylematy, w: Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty, tom 1, red. M. Dudzikowa, M. Czerepniak-Walczak, GWP, Gdańsk 2007, s. 25-76.
- Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Pedagogika 2-podręcznik akademicki, PWN, Warszawa 2003.
- B. M. Figiel, D. Jankowska,, Inny jest światem badacza. W poszukiwaniu pewności, rozumienia, wiedzy i wiary, w: Prawo głosu i różnicy a podmiotowość, red. M. Nowicka-Kozioł, Wydaw. APS, Warszawa 2002.
- M. Nowak, Teorie i koncepcje wychowania, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
- K. Ablewicz, Pedagog kultury jako badacz i uczestnik rzeczywistości kulturowej, s.5-14, w: Edukacja 3/1999.
- S. Palka, Metodologia. Badania. Praktyka pedagogiczna, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006.
- J. Górniewicz, Teoria wychowania, Toruń-Olsztyn 1996.
- Z. Kwieciński, Tropy - ślady - próby, Poznań - Olsztyn 2000.
- B. Śliwerski, Podstawowe prawidłowości pedagogiki, Warszawa 2011.
- STUDIA Z TEORII WYCHOWANIA 2010, nr. 1, red. B. Śliwerski, M. Kowalski.
- W. Okoń, Wszystko o wychowaniu, Warszawa 2009.
I. Społeczno-kulturowe „obrazy” dziecka i dzieciństwa
- Ch. Jenks, Socjologiczne konstrukty dzieciństwa, w: Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, oprac. M. J. Kehily, tłum. M. Kościelniak, Kraków 2008, s. 111-134.
- V. Walkerdine, Psychologia rozwojowa i badania dzieciństwa, w: Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, oprac. M. J. Kehily, tłum. M. Kościelniak, Kraków 2008, s. 135-150.
Literatura uzupełniająca:
- B. Śliwerski, Pedagogika dziecka. Studium pajdocentryzmu, Gdańsk 2007.
- Stulecie dziecka - blaski i cienie, red. J. Wilk, Lublin 2003.
- Dziecko jako obiekt badań pedagogicznych. Konteksty teoretyczne i empiryczne, red. M. Błędowska, J. Michlak, Łódź 2000.
- A. Miller, Zniewolone dzieciństwo. Ukryte źródła tyrani, tłum. B. Przybyłowska, Poznań 1999.
- H. Zielińska, Dzieci i dzieciństwo a badania naukowe, Acta Universitatis Nicolai Copernici, „Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1997, z. 317.
- J. Gara, „Świat życia codziennego” jako źródło wiedzy pedagogicznej, „Przegląd Pedagogiczny” 2009, nr 2.
II. Relacje i umiejętności interpersonalne w wychowaniu
- Z. Kosyrz, Stosunki interpersonalne między wychowawcą a wychowankiem, w: tenże, Osobowość wychowawcy, Warszawa 2005, rozdz. VI, s.148-186.
- E. Bochno, Nieprzypadkowe spotkania, czyli o rozmowie w wychowaniu, w: Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty, tom 3, red. M. Dudzikowa, M. Czerepniak-Walczak, GWP, Gdańsk 2007, rozdz. 4, s. 91-108.
Literatura uzupełniająca:
- T. Gadacz, Wychowanie jako spotkanie osób, w: Pedagogika dialogu. Dialog warunkiem rozwoju osobowego i społecznego, red. E. Dąbrowa, D. Jankowska, APS, Warszawa 2008.
- A. Folkierska, Dialog i wychowanie, w: Kwartalnik Pedagogiczny 1/1986.
- Pytanie ,dialog, wychowanie, red. J. Rutkowiak, PWN 1992.
- T. Gordon, Wychowanie bez porażek, PAX 1991.
- J. Gara, Pedagogiczne implikacje filozofii dialogu, WAM, Kraków 2008.
- J. Gara, Pedagogiczny model dialogicznych aktów wychowania, „Kwartalnik Pedagogiczny” 2007 nr. 1.
- J. Rutkowiak, O dialogu edukacyjnym: rusztowanie kategorialne, w: Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, T. III, ks. 2., red. S. Wołoszyn, Kielce 1998.
III. Kategoria podmiotowości i upodmiotowienia w wychowaniu
- M. Czerepniak-Walczak, Podmiot i podmiotowość, w: tenże, Pedagogika emancypacyjna. Rozwój świadomości krytyczne człowieka, Gdańsk 2006, rozdz. 8, s. 112-118.
- Cz. Wiśniewski, Kompetencje podmiotowe w wychowaniu, w: tenże, Wychowanie - studia teoriopoznawcze i aksjologiczne, Łódź 2009, rozdz. VIII, s. 108-120.
Literatura uzupełniająca:
- M. Nowicka-Kozioł, Idee podmiotowości wychowanka, w: Opieka, Wychowanie, Terapia 4/1992.
- Z. Bauman, Etyka ponowoczesna, PWN 1996.
- L. Witkowski, Podmiot jako humanistyczne wyzwanie dla pedagogiki (przeciw skrajnym podmiotowcom) w: Odmiany myślenia o edukacji, red. J. Rutkowiak, Impuls, Kraków 1995.
- M. Kofta, Orientacja podmiotowa - zarys modelu, w: Podmiotowość w doświadczeniach wychowawczych dzieci i młodzieży, red. A. Gurycka, UW Warszawa 1989.
- A. Reanut, Era jednostki. Przyczynek do historii podmiotowości, Ossolineum 2001.
- Ch. Taylor, Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, PWN 2001.
- T. Gadacz, Wychowanie jako spotkanie osób, w: Pedagogika dialogu. Dialog warunkiem rozwoju osobowego i społecznego, red. E. Dąbrowa, D. Jankowska, APS, Warszawa 2008.
- A. Folkierska, Dialog i wychowanie, w: Kwartalnik Pedagogiczny 1/1986.
- Pytanie ,dialog, wychowanie, red. J. Rutkowiak, PWN 1992.
- T. Gordon, Wychowanie bez porażek, PAX 1991.
IV. Ukryte postacie totalności i represyjności wychowania
- J. Nowotniak, Ukryty program wychowania, w: Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty, tom 3, red. M. Dudzikowa, M. Czerepniak-Walczak, GWP, Gdańsk 2007, rozdz. 8, s. 181-206.
- M. Czerepniak-Walczak, Nie myśl, bądź posłuszny - dyskurs władzy w szkole, w: Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty, tom 4, red. M. Dudzikowa, M. Czerepniak-Walczak, GWP, Gdańsk 2008, rozdz. 10, w: 263-288.
Literatura uzupełniająca:
- Z. Kwieciński, Socjopatologia edukacji, PAN 1992.
- B.Śliwerski, Jak zmieniać szkołę? Kraków 1998.
- J. Gara, Filozoficzna kategoria totalności jako heurystyka pseudopedagogiczności, „Kwartalnik Pedagogiczny” 2009 nr. 1.
- R. Łukaszewicz, Alternatywy w kształceniu: szanse i ograniczenia, w: T. Jaworska, R. Leppert, Wprowadzenie do pedagogiki, Kraków 1998.
- M. Karkowska, W.Czarnecka, Przemoc w szkole, IMPULS 1995.
- Z. Bauman, Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności, Toruń 1995.
V. Wychowanie w obliczu współczesnych zjawisk, wyzwań i dylematów
- Z. Bauman, Edukacja: wobec, wbrew i na rzecz ponowoczesności, w: Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty, tom 1, red. M. Dudzikowa, M. Czerepniak-Walczak, GWP, Gdańsk 2007, rozdz. 4, s. 139-154.
- K. Rubacha, Nowe kategorie pojęciowe współczesnej teorii wychowania, w: Pedagogika, red. Kwieciński, B. Śliwerski, Warszawa 2003, tom 2, rozdz. 4, s. 59-67.
Literatura uzupełniająca:
- Z. Bauman, Etyka ponowoczesna, PWN 1996.
- I. Wojnar, Humanistyczne intencje edukacji, Warszawa 2000.
- R. Leppert, Etyka czy moralność? Pedagogika wobec dylematów ponowoczesności, w: Pedagogika ogólna. Problemy aksjologiczne, red. T. Kukołowicz, M. Nowak, Lublin 1997.
- L. Witowski, Edukacja wobec sporów o (po)nowoczesność, Warszawa 1998.
- B. Śliwerski, Współczesna myśl pedagogiczna. Znaczenia. Klasyfikacje. Badania, Kraków 2009.
- A. Bogaj, Kształcenie ogólne. Między tradycją a ponowoczesnością, Warszawa 2000.
- T. Hejnicka-Bezwińska, Pedagogika ogólna, Warszawa 2008.
VI. Problematyka płci i równouprawnienia w wychowaniu.
- L. Kopciewicz, Grzeczne dziewczynki, niegrzeczni chłopcy - wytwarzanie różnic rodzajowych w dydaktyczno-wychowawczej pracy szkoły, w: Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty, tom 4, red. M. Dudzikowa, M. Czerepniak-Walczak, GWP, Gdańsk 2008, s. 349-392.
Literatura uzupełniająca:
- M. Chomczyńska - Rachuba, Płeć kulturowa nauczycieli. Funkcjonowanie w roli zawodowej, Impuls, Kraków 2007.
- J. Miluska, Psychologia płci jako wyzwanie dla edukacji, w: J. Brzeziński, L Witkowski, Edukacja wobec zmiany społecznej, Poznań - Toruń 1994.
- E. Gontarczyk, Wiedza o edukacji w perspektywie feministycznej, w: J. Gnitecki, S. Palka, Perspektywy i kierunki rozwoju pedagogiki, Kraków-Poznań 1999.
- Z. Melosik, Tożsamość, ciało i władza, Toruń-Poznań 1996.
- J. Podgórska, Czy jest o co palić staniki?, w: Polityka nr.32 (5.VIII.00).
- W. Eichelberger, Kobieta bez winy i wstydu, DO 1997, Zdradzony przez ojca, DO 1998.
VII. Kolokwium zaliczeniowe/ egzamin.
Wymagania: 1. Znajomość lektury obowiązkowej, obecność i aktywny udział w ćwiczeniach.
2. Zaliczenie kolokwium (na przedostatnich zajęciach).
2