Kosztem alternatywnym jest ilość jednego dobra, z której trzeba zrezygnować, aby możliwe stało się wytworzenie dodatkowej jednostki drugiego dobra
Działanie prawa rosnącego kosztu względnego sprawia, że krzywa możliwości produkcyjnych jest wypukła.
Celem ekonomii jest poznawanie rzeczywistości gospodarczej, opisanie jej i wyjaśnienie przyczyn i natury zjawisk oraz procesów zachodzących w gospodarce rynkowej, w której podmiotem jest człowiek.
Wyjaśnianie zjawisk, zachowań i procesów gospodarczych - ekonomia - określana jako pozytywną.
Wydawanie sądów i formułowanie zdania o powinnościach - ekonomia - ma charakter normatywny.
Ekonomia bada występujące działania i zależności posługującc się metodami:
-obserwacja rzeczywistości
-analiza faktów
-analiza danych statystycznych
-eksperyment
Formułowanie praw ekonomii-ustalanie istotnych, stale powtarzających się związków i zależności między poszczególnymi kategoriami ekonomicznymi
Prawa ekonomiczne
działające tylko w określonych warunkach (prawo popytu i podaży - funkcjonalna zależność pomiędzy ceną a ilością)
uniwersalne (prawo malejących przychodów)
Posiadają charakter prawidłowości typu statystycznego (stochastycznego); działanie praw ekonomicznych nie ujawnia się w każdym pojedyńczym przypadku, lecz dopiero przy masowym powtarzaniu się danego rodzaju zdarzeń lub działań; Prawa ekonomiczne to prawa wielkich liczb.
Dziłają obiektywnie, tzn. Są rzeczywistą, realną cechą procesu gospodarowania, a ich istnienie i działanie nie zależy od świadomości i woli człowieka.
Model - teoretyczne uogólnienie odcinka badanej rzeczywistości, które w sposób syntetyczny i uproszczony stara się odwzorować zachodzące w nim zmiany. Świadome uproszczenie rzeczywistości. Modele tworzą ramy pozwalające zorganizować sposób myślenia o danym zagadnieniu.
Klauzula "ceteris paribus" - przy innych warunkach nie zmienionych - założenie upraszczające.
Modele ekonomiczne sklasyfikowane według przedmiotu analizy:
-mikroekonomiczne
-makroekonomiczne
Modele ekonomiczne mogą być prezentowane w różnych postaciachL
-formy opisowe
-zwięzła niesformalizowana ekspozycja słowna kluczowych cech i zależności charakteryzujących określoną rzeczywistość
-równania matematyczne
Zależności pomiędzy zmiennymi:
-zależnosći o charakterze funkcjonalnym, jenda zmienna określa inną zmienną (wielkość produkcji danego dobra zależy od liczby zatrudnionych pracowników, wielkosć popytu od ceny)
-zależnośći o charakterze definicyjnym (tzw. Tożsamości), jedną zmienną określa się w kategoriach innych zmiennych (dochód społeczeństwa obejmuje część wydatkowaną na bieżącą konsumpcję oraz część oszczędzaną)
Kategorie ekonomiczne - abstrakcyjne pojęcia wyrażające ogólne własności różnych elementów i aspektów procesu gospodarowania (pracak, pdorukcja, wymiana, pieniądz, rynek, popyt, zysk, itd.)
Teorie ekonomiczne - zwarte, połączone i powiązane w sposób logiczny prawa ekonomii - uporządkowany zbiór definicji, twierdzeń i hipotez naukowych odnoszących się do pewnego aspektu procesu gospodarowania.
Rynek - miejsce dokonywania transakcji; całokształt powiązań, które zachodza pomiędzy uczestnikami rynku, efektem których jest transakcja kupna/sprzedaży.
Ustalenie transakcji - towaru, ilości, ceny, forma płatności, czas, miejsce.
Popyt - ilość dóbr i usług, jaką konsumenci są skłonni nabyć w określonym czasie i w określonym miejscu przy różnym poziomie ceny i pozostałych warunkach stałych (ceteris paribus)
Wielkość popytu - zapotzrebowanie zgłaszane przez konsumentów w danym czasie i miejscu po danej (konkretnej) cenie.
Popyt: krzywa i prawo popytu
zmiana popytu - jest następstwem zmiany czynników pozacenowych (np. Ceny innych dóbr, dochód konsumentów), ilustrowana jest równoległym przesunięciem krzywej popytu.
Determinanty popytu
związane z rynkiem
-cena towaru:
ceny substytutów
ceny dóbr komplementarnych
przewidywania co do kształtowania się cen w przyszłości
ancypacja popytu, czyli wyprzedzanie faktycznego popytu (np. Wykupywanie towaru przed zapowiedzianą podwyżką, tak jak to miało miejsce w polsce przez 1 maja 2004 r.)
nie związane z rynkiem (pozarynkowe):
-preferencje koknsumentów
-gusty konsumentów
-upodobania i przyzwyczajenia
-moda
czynniki demograficzne:
-liczba ludności
-struktura wiekowa konsumentów
-struktura płciowa konsumentów
-stan cywilny
-poziom wykształcenia
-wyznanie
warunki geograficzne
warunki klimatyczne
pora roku
poziom zamożności
sytuacja gospodarcza
sytuacja polityczna
Podaż - ilość dóbr i usług jaką producenci skłonni są zaoferować w określonym miejscu przy różnym poziomie ceny i pozaostałych warunkach stałych.
Wielkość podaży - jest to ilość dóbr i usług, jaką producenci gotowi są zaoferować w danym czasie i miejscu po danej (konkretnej) cenie.
Zmiana podaży - jest efektem zmiany czynników (np. Ceny innych dóbr, ceny czynników produkcji, zmianą technologii), obrazowana jest równoległym przesunięciem krzywej podaży.
Determinanty podaży:
-cena danego dobra, czyli ilość pieniędzy jaką producent otrzymuje ze sprzedaży każdej jednostki tego dobra
-ceny czynników produkcji, czyli płace, opłaty za energię, czynsz, ceny urządzeń i surowców, procenty od zaciagniętych kredytów - czyli poziom kosztów produkcji
-technologia, czyli postęp techniczny
-ceny dóbr substytucyjnych i kompleentarnych
-liczba producentów na danym rynku
-cele przedsiębiorstwa
-oczekiwania dotyczące zmiany cen
-eksport oraz import
-wielkość rezerw
-czynniki przypadkowe, np. Pogoda
-czas, jakim dysponują producenci
-interwencyjna polityka państwa, dotacje, subwencje, warunki prawne
-elastyczność podaży
Prawo podaży - wzrostowi ceny towarzyszy wzrost wielkości podaży, a spadkowi ceny spadek wielkości podaży dobra (lub usługi), przy innych czynnikach stałych. Prawo podaży zakłada dodatnią zależność między ceną a wielkośdcią podaży, jeżeli nic w otoczeniu ulega zmianie.
Prawo popytu - wzrostowi ceny dobra towarzyszy spadek wielkości popytu, a spadkowi ceny dobra wzrost wielkości poytu
Paradoks giffena - dotyczy dóbr podstawowych (niezbędnych do życia, np. Chleb), na które zapotrzebowanie rośnie wraz ze wzrostem cen tych dóbr.
Paradoks veblena (efekt snoba) - dotyczy zapotrzebowania na dobra luksusowe, które rośnie wraz ze wzrostem ich cen. Konsuenci kupują dobra pomimo ich bardzo wysokiej ceny, gdyż dają one prestiż.
Efekt owczego pędu - oznacza potrzebę naśladowania innych konsuentów, ich stylu życia. Popyt na dane dobro wzrasta, ponieważ inni je konsumują.
Efekt spekulacyjny - związany jest z oczekiwaniami dotyczącymi poziomu cen w przyszłości. Jest związany z oczekiwaniami konsumentów co do możliwośći uzyskania dodatkowego dochodu w przypadku wzrostu lub spadku cen.
Równowaga rynkowa - wykres; punkt przecięcia krzywych popytu i podaży.
Nierównowaga - różnica między podażą a popytem.