Mikroekonomia

Dr inż. Kinga Gruziel

[e-mail]

1

Literatura :

• „Podstawy ekonomii” - Milewski R. - PWN.

• „ABC ekonomii” Zawojska A., Mossakowska E.,

Daniłowska A. Wyd.CIM

• „Mechanizm rynkowy”- Nasiłowski M. – Wyd.

Key Text.

• Ekonomia - Begg D., Fischer S., Dornbuch R.

PWE

2

Wymogi zaliczenia wykładów:

• Pozytywna ocena z ćwiczeń

• Pozytywna ocena z testu

egzaminacyjnego

3

Wykład 1

Wprowadzenie do ekonomii

• Problemy ekonomiczne
• Potrzeby i zasoby. Rzadkość zasobów
• Koszt alternatywny
• Gospodarowanie
• Ekonomia pozytywna i normatywna
• Mikroekonomia i makroekonomia
• Uczestnicy procesu gospodarowania

4

Przedmiot ekonomii

• badanie, w jaki sposób w

społeczeństwie gospodarującym
podejmowane są decyzje:

» co wytwarzać
» jak wytwarzać
» dla kogo wytwarzać

• analiza zmian w gospodarce:

– tendencje zmian

» poziomu cen
» produktu
» bezrobocia

5

Ekonomia – nauka o procesach gospodarczych,

która wykrywa i opisuje prawidłowości rządzące

tymi procesami.

Na proces gospodarowania składają się
różnorodne, wielokrotnie powtarzające się
działania podmiotów gospodarczych.

Działania te odbywają się w określonych
warunkach, podlegają różnorodnym zmianom
i w różny sposób oddziałują na otaczający
człowieka świat.

6

EKONOMIA- nauka zajmująca się

badaniem zachowań podmiotów

gospodarczych i ekonomicznych

konsekwencji tych zachowań w

zakresie sposobu wykorzystania

ograniczonych zasobów – w sferze

produkcji, podziału, wymiany i

konsumpcji.

EKONOMIA- nauka badająca relacje

jakie zachodzą w procesie

gospodarowania pomiędzy celami

środkami i alternatywnymi

możliwościami ich użycia.

7

GOSPODAROWANIE – proces w wyniku

którego

następuje

rozdysponowanie

ograniczonych

zasobów

pomiędzy

konkurencyjne cele tak aby zaspokoić
możliwie najwięcej potrzeb.

GOSPODARKA- zespól ciągle powtarzających

się ludzkich działań, w wyniku, których
powstają określone wartości handlowe,
czyli przeznaczone na sprzedaż dobra
materialne, intelektualne i usługi.

EKONOMIA-nauka badająca jak ludzie radzą

sobie z rzadkością.

8

EKONOMIA-

nauka

o

najefektywniejszej

alokacji

ograniczonych

zasobów

między

nieograniczone potrzeby w celu uzyskania

maksimum zadowolenia społeczeństwa.

 

 

RZADKOŚĆ jest podstawowym faktem życia

gospodarczego: oznacza, iż istniejące w

gospodarce zasoby są niewystarczające dla

wytworzenia

dóbr

mających

zaspokoić

istniejące

potrzeby;

dostępne

zasoby

(czynniki

produkcji)

są

ograniczone,

natomiast potrzeby ludzkie są nieograniczone

9

Pochodzenie nazwy „ekonomia”?

Pochodzi ze złożenia dwóch greckich słów:

oikos (gospodarstwo domowe) i nomos
(prawo). Oznaczała, że ekonomia jest wiedzą
o działalności w oikosie, dającą się ująć w
postaci praw naukowych.

10

Czym zajmuje się ekonomia?

Celem ekonomii jest poznanie rzeczywistości

gospodarczej, opisanie jej i wyjaśnienie

przyczyn i natury zjawisk oraz procesów

zachodzących w gospodarce rynkowej, w

których podmiotem jest człowiek

Za podstawowy problem badawczy uważa się

pytanie o sposób dokonywania wyborów

ekonomicznych przez uczestników życia

gospodarczego oraz o ich skutki w skali

gospodarki.

11

Wyjaśnianie zjawisk, zachowań i
procesów gospodarczych –
ekonomia- określana jako
pozytywną.

Wydawanie sądów i formułowanie
zdania o powinnościach – ekonomia
- ma charakter normatywny.

12

Na czym polegają sądy oceniające w

ekonomii?

Sądy oceniające w ekonomii:

a) o wartości etycznej - orzekają, że jakiś czyn,

zjawisko gospodarcze lub cały system ma

wartość dodatnią lub ujemną; są to sądy a

priori;

b) o słuszności - orzekają, czy i co konkretny

czyn spowodował i czy był w danej sytuacji

najlepszy z możliwych (a post priori);

c) o moralności - dotyczą intencji czynu i woli

zachowania się nienagannego pod względem

etycznym.

13

Ekonomia

bada

występujące

działania i zależności posługując się
metodami:

•  obserwacja rzeczywistości,

• analiza faktów,

• analiza danych statystycznych,

• eksperyment.

14

Formułowanie praw ekonomii

• ustalanie istotnych, stale

powtarzających się związków
i zależności między poszczególnymi
kategoriami ekonomicznymi.

15

• Prawa ekonomiczne:

1. działające tylko w określonych warunkach

(prawo popytu i podaży).
 2. uniwersalne (prawo malejących przychodów).

Prawa ekonomiczne:
1. posiadają charakter prawidłowości typu

statystycznego

(stochastycznego);

działanie

praw ekonomicznych nie ujawnia się w każdym

pojedynczym przypadku, lecz dopiero przy

masowym powtarzaniu się danego rodzaju

zdarzeń lub działań; Prawa ekonomiczne to

prawa wielkich liczb.

• 2. działają obiektywnie tzn. są rzeczywistą,

realną cechą procesu gospodarowania, a ich

istnienie i działanie nie zależy od świadomości i

woli człowieka.

16

• Model

-

teoretyczne

uogólnienie

odcinka badanej rzeczywistości, które w
sposób syntetyczny i uproszczony stara
się odwzorować zachodzące w nim
zmiany.

Świadome

uproszczenie

rzeczywistości. Modele tworzą ramy
pozwalające

zorganizować

sposób

myślenia o danym zagadnieniu.

• Klauzula „ceteris paribus” - przy

innych warunkach nie zmienionych -
założenie upraszczające.

17

Modele ekonomiczne sklasyfikowane według

przedmiotu analizy:  

• mikroekonomiczne
• makroekonomiczne.

Modele ekonomiczne mogą być prezentowane

w różnych postaciach:

• formy opisowe,
• zwięzła

niesformalizowana

ekspozycja

słowna

kluczowych

cech

i

zależności

charakteryzujących określoną rzeczywistość,

• równania matematyczne,
• funkcje w układzie dwumianowym,
• schematy.

18

Zależności pomiędzy zmiennymi:
• zależności o charakterze funkcjonalnym,

jedna zmienna określa inną zmienną

(wielkość produkcji danego dobra zależy

od liczby zatrudnionych pracowników,

wielkość popytu od ceny)

• zależności o charakterze definicyjnym

(tzw. tożsamości), jedną zmienną określa

się w kategoriach innych zmiennych

(dochód społeczeństwa obejmuje część

wydatkowaną na bieżącą konsumpcją

oraz część oszczędzaną).

19

Wśród zmiennych występujących w

modelach

ekonomicznych

można

wyodrębnić:

• zasoby, wartość pewnych wielkości

ekonomicznych w danym momencie

(wartość zapasów, kapitału, itp.)

• strumienie, wartość pewnych wielkości

ekonomicznych w jakimś okresie

(wydatki rodziny na produkty w ciągu

miesiąca, wpływy do budżetu państwa

z podatków w ciągu roku, itd.)

20

• Kategorie ekonomiczne – abstrakcyjne

pojęcia

wyrażające

ogólne

własności

różnych elementów i aspektów procesu

gospodarowania

(praca,

produkcja,

wymiana, pieniądz, rynek, popyt, zysk, itd.).

• Teorie ekonomiczne – zwarte, połączone i

powiązane w sposób logiczny prawa

ekonomii. - uporządkowany zbiór definicji,

twierdzeń

i

hipotez

naukowych

odnoszących się do pewnego aspektu

procesu gospodarowania,
- usiłują objaśniać i interpretować

rzeczywistość gospodarczą, eksponując to

co typowe i istotne, a pomijając to co

nietypowe i nieistotne.

21

Sposoby podawania danych:
• tablice i wykresy,
• szeregi czasowe, czyli kolejne wartości

przyjmowane

przez

daną

zmienną

w różnych momentach,

• dane przekrojowe, pokazujące wartości

jakie przyjmuje analizowana zmienna u
poszczególnych osób lub też ich grup w
określonym momencie,

• wskaźnik, który wyraża względną wartość

danej zmiennej odniesioną do jej wartości
w okresie podstawowym (bazowym),

22

Teoria ekonomiczna

Zbiór twierdzeń wyjaśniających

zjawiska i procesy ekonomiczne
ujmowane w modelu ekonomicznym.

Cechy: zgodność z obserwacjami,
niesprzeczność logiczna, płodność
poznawcza, prostota i elegancja.

23

Ważniejsze trudności myślenia

ekonomicznego.

1)

Zdarzenia gospodarcze są sprzężone zwrotnie.

2) To, co jest prawdziwe w mikroskali, nie musi
być prawdziwe w makroskali.
3) Częste uleganie złudzeniu, że w danej sytuacji
występują zależności przyczynowo-skutkowe.
4) Subiektywizm i stereotypowość badającego.
5) Mierzenie zdarzeń gospodarczych (wiele z
nich ma naturę jakościową) jest trudne, a ma
bardzo duży wpływ na wynik badań (wybór
sposobu pomiaru i miernika).

24

Wykład 2.

25

Cel gospodarczej działalności

człowieka

Naturalnym celem gospodarczej

działalności ludzi jest

zaspokajanie potrzeb.

26

Potrzeba to subiektywne odczuwanie

braku, niezaspokojenia lub pożądania

określonych warunków lub rzeczy, które

człowiek uważa za niezbędne do

utrzymania go przy życiu, umożliwienia

mu rozwoju, realizowania ról

społecznych itp.

Struktura potrzeb człowieka (wg

Maslowa):

1) biologiczne,

2) bezpieczeństwa,

3) kontaktów społecznych,

4) uznania,

5) samorealizacji.

27

Cechy potrzeb :

1. Obiektywizm
2.  Subiektywizm i indywidualizm
3. Konkurencyjność
4.Substytucyjność
5.  Nieograniczoność co do liczby
6. Ograniczoność co do pojemności
7.  Odnawialność
8.  Społeczny charakter
9. Komplementarność
10. Historycznie zmienny charakter – wraz

ze zmianą ustroju potrzeby

ulegają

modyfikacji .

28

Dobra - wszystkie środki służące

bezpośrednio lub pośrednio do
zaspokajania potrzeb ludzkich w formie
rzeczy, usługi lub stanu, nazywamy

Zaspokajanie potrzeb to inaczej

konsumpcja. Dobra konsumowane
określa się jako dobra konsumpcyjne,
wytwarza się je z dóbr produkcyjnych.

Wiele dóbr może mieć jednocześnie

charakter konsumpcyjny i produkcyjny.

29

DOBRA- materialne środki zaspokajania potrzeb

-konsumpcyjne

–

środki

służące

do

bezpośredniego zaspokajania potrzeb ludzkich,

•

-produkcyjne – środki produkcji służące do

wytwarzania dóbr, a pośrednio do zaspokajania

potrzeb.

•

a) środki trwałe – środki zużywające się

stopniowo i w zasadzie nie zmieniające swej

postaci w cyklu produkcyjnym,

•

stopień zużycia środków trwałych określany

jest poprze obliczenie stopy amortyzacji

•

b) środki obrotowe – środki zużywające się w

jednym cyklu produkcyjnym.

30

Dobra ekonomiczne (wytworzone przez

człowieka w ograniczonej ilości) mają dwie

główne cechy:

a) do ich wytworzenia trzeba użyć pracy

ludzkiej oraz innych dóbr ekonomicznych i

dóbr pierwotnych;

b) są dobrami rzadkimi (w danym czasie

mogą być wytworzone w ograniczonej ilości i

przez to tylko częściowo zaspokoić

potrzeby).

Kryterium podziału jest rzadkość i

konieczność (lub nie) wytwarzania.

31

Potrzeby i zasoby:

Rzadkość zasobów

• nieograniczoność potrzeb
• ograniczoność zasobów:

– surowców naturalnych
– kapitału rzeczowego
– zasobów ludzkich

• rzadkość zasobów - najistotniejszy

problem do rozwiązania w życiu
gospodarczym

• alternatywne użycie zasobów

32

• Kosztem alternatywnym (zaniechanych

możliwości) jest ilość jednego dobra, z
której trzeba zrezygnować, aby możliwe
stało się wytworzenie dodatkowej
jednostki drugiego

dobra

• Działanie prawa rosnącego kosztu

względnego sprawia, że krzywa
możliwości produkcyjnych jest wypukła.
Oznacza to, że poświęcając coraz więcej
jednostek jednego dobra dostajemy
coraz mniej drugiego dobra.

33

Wybór ekonomiczny

• gospodarka jest „miejscem”, w którym

odbywają się produkcja i konsumpcja

produkcja to przetwarzanie zasobów

– naturalnych
– ludzkich
– kapitałowych

na dobra i usługi zaspokajające

określone potrzeby

• wobec ograniczoności zasobów należy

dokonywać wyboru jak je wykorzystać

by wyprodukować jak największą ilość

dóbr.

34