Status metodologiczny nauk o polityce i stosunkach międzynarodowych.
Polityka
Krauz-Mozer, Szostak: Nauka o polityce jest częścią nauk społecznych. Poglądy na pojęcie polityki:
Etatystyczne(jako sfera oddziaływań między państwami i organizacjami dot. celów i środków działalności władzy państwowej)
Kratologiczne(nawiązują do walki o władzę, do jej funkcjonowania; stosunki polit. są związane z interesami grup społecznych, uwikłane w sprzeczność ich interesów a więc wpływają na integrację całego społ.)
Systemowe(wiążące politykę z podziałem dóbr i wartości w społeczeństwie)
Nauka o polityce nie może obejmować tylko uskutecznionej wiedzy naukowej, zamkniętej przez badania empiryczne, a więc takiej, gdzie twierdzenia są sprawdzone przez konfrontację z rzeczywistością.
Krauz-Mozer: Granice stosowalności wiedzy naukowej jeśli ujmując politykę jako działalność, często wysuwa się roszczenia by twierdzenia wiedzy naukowej były podstawą, która zawsze znajdzie zastosowanie w praktyce działań.
[Jednak rzeczywistość się zmienia, więc techniki działań politycznych też muszą ulegać zmianie - przykładem może być sposób wygrywania wyborów w Polsce w latach 1990-2005.]
Pomiędzy wiedzą naukową a praktyczną istnieje dystynkcja!
Modele relacji między naukami społecznymi a polityką:
Technokratyczny(idee Francisa Bacona, Claude Henri de Saint-Simona; założenie o obiketynym postępie społecznym, racjonalności ludzkich działań, które zapomina o różnicach potrzeb obywateli, sprzeczności między nimi, skupiając się na prawdzie obiektywnej, która w praktyce nie istnieje)
Decyzjonistyczny(idee Hobbesa, utrwalone przez Webera; polityczne działanie nie może być do końca racjonalnie uzasadnione, istnieje więc taki obszar praktyki politycznej, gdzie działania są podporządkowane aktom woli politycznej, nie wiedzy racjonalnej. Model ten stawia więc na różnorodność celów i potrzeb, gdzie działania polityczne są od nich uzależnione. Wybór metod i środków należy do polityków. Wiedza naukowa daje jedynie wachlarz możliwości.
Marsh, Stoker: Dyscyplina politologiczna cechuje się pluralizmem metod i podejść, ale nie powinny one istnieć w izolacji, lecz wzajemnie na siebie oddziaływać.
Sposoby uprawiania dyscypliny politologicznej:
1). Podejście behawioralne, które odeszło od formalnej analizy instytucji i konstytucji na rzecz zainteresowanie funkcjonowaniem polityki w praktyce, stąd jej analiza obejmuje szersze aspekty(powracające wzory zachowań politycznych).
2). Teoria racjonalnego wyboru, którą cechuje formalność i matematyczna ścisłość(a więc propaguje stosowanie aksjomatów i metod, wywodzących się pierwotnie z ekonomii).
3). Analiza instytucjonalna, uwzględniająca czynniki społeczne. Wg. niej relacje społeczne są w dużej mierze strukturyzowane przez instytucje.
4). Analiza feministyczna, wzywa do uwzględnienia kobiet w polityce oraz kwestionuje podst. rozróżnienia polityki na sferę prywatną i publiczną, uważając, że często to, co wydaje się prywatne, jest głęboko polityczne.
5). Podejście interpretacjonistyczne, chcą przedstawiać rzeczywistość tak, jak interpretują go ludzie(myśl, praktyka), bo nie ma realnych podstaw, które można po prostu opisać. Kluczem do zrozumienia polityki jest jej różnorodność jej idei i przekonań, które należy interpretować.
6). Analiza marksistowska, z perspektywą ekonomii politycznej.
Przedmiot badań politologii kwestia natury rzeczywistości politycznej:
1). Zespół instytucji(formalne funkcjonowanie na płaszczyźnie rządowej)
2). Proces społeczny(polityka rządów, nierówny podział władzy w społeczeństwie, walka o władzę, wpływ władzy na gospodarkę(w sensie tworzenia i dystrybucji dóbr))
Metody uprawiania polityki ogólnie można podzielić na jakościowe(obserwacje, wywiady) oraz ilościowe(zbieranie danych, statystyki).
SM
Jackson, Sorensen: Współczesna dyscyplina SM zajmuje się nie tylko badaniem stosunków między suwerennymi państwami(a więc kategorią wojny i pokoju), ale także szerokim zakresem powiązań gospodarczych, kulturalnych, problemami takimi jak rozwój terroryzmu, prawa człowieka czy dewastacja środowiska.
Tradycje teoretyczne dyscypliny SM:
Liberalizm
Realizm
Szkoła społeczności międzynarodowej
MEP(międzynarodowa ekonomia polityczna)
Z.J.Pietraś: teoria o sm, jako teoretyczna część nauki o sm. Nauka ta to świadoma, społeczna działalność ludzi, której celem jest możliwie obiektywne i adekwatne poznanie rzeczywistości, a następnie kształtowanie jej zgodnie z potrzebami człowieka.
Na dyscyplinę tę składają się: przedmiot badań, teorie naukowe(budowane w oparciu o twierdzenia i hipotezy, przy pomocy systemu kategorii), metody i techniki badawcze, system organizacyjny.
Nauka o sm a nauka o polityce ta pierwsza bada więzi zew., ta druga wewnątrzsystemowe. Wg. niektórych SM jest oddzielną dyscyplinoą naukową w ramach nauk politycznych, wg. innych nie.
Mingst: Fundamentalne pytania SM: jak scharakteryzować naturę ludzką? Jakie są relacje między jednostką a społeczeństwem? Jakie są relacje między społeczeństwami? Jakie są cechy charakt. państwa, jaka powinna być jego rola? Jakie powinny być normy społeczności międzynarodowej? Jaka jej struktura mogłaby przyczynić się do osiągnięcia ładu?
Czaputowicz: Za początek SM jako dyscypliny naukowej uznaje się powołanie w 1919 r. katedry studiów polityki międzynarodowej na University College of Wales w Aberystwyth. Następne katedry powstawały na Uniwersytecie Oksfordzkim i uniwersytetach amerykańskich.
Cechy dyscypliny:
- grupa naukowców zajmujących się jednym obszarem badawczym
- zgoda co do przedmiotu studiów i zadawanych pytań
- odrębność od innych dyscyplin przez jej historię i stosowane teorie
Teorie SM:
Realizm, postrzeganie mechanizmów i zasad rządzących stosunkami, konflikt i polityka siły
Liberalizm(pluralizm, racjonalizm), współpraca, współzależność, instytucje międzynar.
Globalizm(rewolucjonizm, socjalizm, marksizm, strukturalizm) relacje dominacji i zależność.