Teoria przekładu 31.05.2010r.

1. Komunikacja (ewolucja)

1. Statystyczna sytuacja (odbiorca - nadawca / kodowanie - odkodowanie)

2. Manifestacja stosunków społecznych, zachowań ludzkich, w których jednostki komunikując się, oddziałują na siebie za pomocą różnych środków znaczących, wśród których język jest jednym z wielu

[ w media często przekłada się obraz, a nie język - jak nam się kojarzy z przekładem]

2. Komunikacja masowa:

1. Internet, radio, tv, prasa

2. Brak interaktywności (ograniczona) - kiedyś jedna osoba mówiła, a druga może się wbić w interakcję

3. Trudność w określeniu odbiorcy - jest anonimowy

4. Charakter powtórzeniowy - na okrągło to samo jest męczone

5. Często postrzegana negatywnie, bo oskarżana o manipulację

6. Obraz

3. Obrazy : typologia

1. Wykresy, grafiki, mapy (wizualizacja wiedzy)

2. Rysunki (generalizacja) - język symboli

3. Fotografia („podobna” do rzeczywistości, konkretna) - w prasie i reklamie

4. Obraz - jest znakiem, który wymaga znajomości kodu kulturowego

1. Używane są z tekstem w celach komunikacyjnych TRUIZM (w mediach masowych)

2. W tłumaczeniu audiowizualnym przedmiotem operacji jest tekst, ale obraz uczestniczy w konstruowaniu sensu i musi być brany pod uwagę podczas przekładu

5. Film

1. Najbardziej realistyczna reprodukcja rzeczywistości (?)

2. Używa wielu elementów znaczących (słowo mówione, słowo pisane, różne formy obrazów - które uczestniczą w sensie, dźwięk, podkład muzyczny, narrator)

3. Sieć powiązań jest skomplikowana, a sens jest wypadkową relacji

6. Relacje obraz-tekst

1. Substytucji (ekwiwalencja formy): to samo jest wyrażone dwukrotnie

2. Relacja komplementarności (tekst i obraz uzupełniają się)

3. Interpretacji (obrazy ilustrują fragment tekstu)

4. Paralelizmu: obraz i tekst wyrażają komunikaty samodzielne

5. Sprzeczności - bardzo lubiana w post-modernistycznym kinie, gł. w komediach

RODZAJE TŁUMACZEŃ

1. Przekład intersemiotyczny:

1. R. Jakobson: interlingwalny (reformacja, synonimia), inbtralingwalny (właściwy), intersemiotyczny (transmutacja). Sens w p. audiowizualnym jest wypadkową współistnienia obrazów i tekstów

2. Jakobson: transmutacja - wyraz znaków językowych niejęzykowymi (np. tekst - teatr)

2. Tłumaczenie obrazów na język

1. Pojęcia:

1. Rysunek ( / generalizacja) - może być więcej desygnatów niż jeden

2. Fotografia, film ( / konkretny obiekt)

2. Predykaty (fragmentaryczny przekaz / serie obrazów)

3. Komunikaty (piktogramy i ikony)

1. PIKTOGRAM - schematyczny rysunek realistyczny lub symboliczny; komunikat zakodowany w systemie wizualnym

1. Komunikują informacje, dyrektywy, ostrzeżenia, nakazy, instrukcje

2. Zdeterminowane dyskursem

3. Podlegają zasadom diachronii

4. Tłumaczenie tych obrazów na komunikaty językowe jest kwestią umowy społecznej, zdeterminowaną kulturowo i historycznie

5. Tłumacz musi posiadać ogromną wiedzę tzw. wiedzą encyklopedyczną

2. IKONA - schematyczne obrazki w programach komputerowych oznaczające pewną czynność

3. Wizja przekładu (audiowizualnego)

1. Kompleks semiologiczny wyjściowy - kompleks semiologiczny docelowy

TECHNIKI

1. Uściślenie terminu

1. Przekład filmowy/telewizyjny

2. = przekład audiowizualny

3. = przekład na potrzeby ekranu (ang. Screen translation)

4. JĘZYK stanowi TYLKO JEDEN z elementów komunikatu

2. Typologia:

1. Pisemny (podpisy - subtitling) - tekst dla niesłyszących, libretto oper

2. Ustny

1. dubbing (synchronizacja)

2. voice over / lektor (komentarz, narracja, symultanka)

3. Preferencje

1. Małe kraje - podpisy

2. Francja, Niemcy, Hiszpania, Włochy - dubbing

3. Kraje europy środkowej - voice over

4. Dubbing:

1. Nagranie informacji o programie/filmie

2. Weryfikacja filmu z listą dialogową

3. Czas wypowiedzi i naniesienie go na zweryfikowaną listę dialogową

4. Przybliżone tłumaczenie (roboczy przekład)

5. Adaptacja przekładu (intonacja, mimika, samogłoski itp.) - tu się zaczyna właściwy przekład

6. Dobór aktorów

7. Nagranie i miksowanie

8. Dopuszczenie do dystrybucji

5. Przekład w dubbingu

1. Adaptacja

2. Synchronizacja wypowiedzi i głosek

3. Mało/dużo zbliżeń na usta

4. Techniki: redukcja o jedną lub dwie sylaby w stosunku do oryginału lub dodawanie łączników (rytm)

1. Np. synchronizacja głosek (Bye! - Siema!)

6. Wady i trudności dubbingu

1. Synchronizacja zmusza do manipulacji i redukcji

2. Zmiana interpretacji - zmiana charakterystyki

3. Zmiana języka podważa realizm filmu wpisanego w konkretny kontekst kulturowy

7. Subtitling:

1. Szybkość czytania jest mniejsza od percepcji obrazów (150-180 słów na minutę)

2. Zmusza do redukcji lub kondensacji (przeformułowania)

3. Znika 30-40% oryginalnego tekstu

4. Ograniczenia techniczne:

1. Przestrzeń na podpisy (2 linie, w każdej 32-40 znaków)

2. Czas (1,5 - 6 sek.)

3. Sekwencja (1/4 sekundy przed konwersacją, nigdy po zakończeniu sceny)

4. Strona graficzna (interpunkcja, zapis form tekstowych z obrazów, język obcy, myśli, list)

5. Wady:

1. Obniżenie wartości

2. Kierunek czytania > kierunek oglądania

3. Czytanie przeszkadza, bo skupiamy się na teście, nie obrazach

4. Tracenie treści

8. Voice over i narracja:

1. Ignorowane przez teoretyków

2. Dialogi czy ten sam głos > pauzy > skróty i kondensacje

3. Np. zwroty grzecznościowe, tytuły, powtórzenia o charakterze ekspresywnym

4. Narracja: „monolog” (National Geographic, Animal Planet)

5. Wady:

1. Głos lektora na głosie aktorów rozprasza

2. Lektor realizuje głosy damskie, męski itp. - nierealność, nieczytelność

3. Monotonia głosu - brak interpretacji

4. Skróty - manipulacja

9. Redukcja redundancji:

1. Tłumacz usuwa elementy uznane przez niego za redundantne (nadmierne informacje naturalne w komunikacji)

2. Pytanie - odpowiedź - fuzja

3. Powtórzenia

4. Przebudowa zdania (hierarchia informacji)

5. ELIPSA (opuszczenie uwarunkowane kontekstem)

6. Zabiegi te są rekompensowane informacjami płynącymi z ekranu

10. Audio deskrypcja - technika narracji pozwalająca osobom niewidzącym na odbiór treści wizualnych poprzez dodatkowy opis

1. Inscenizacja, kostiumy, światło, barwy

2. NIE interpretacja

3. Są prowadzone kursy z tłumaczenia audiowizualnego

11. Komercjalizacja:

1. Wraz z pojawieniem się filmów animowanych przetłumaczonych przez Bartosza Wierzbiętę - tłumacz audiowizualny

12. Podsumowanie:

1. Specyfika: tekst, obraz, dźwięk i relacje między nimi

2. Rodzaje: dubbing, subtitling, voice over

3. Inne problemy przekładu (komizm, Intertekstualność, kultura)

4. Redukcje i kondensacje

---