Metoda kształcenia- wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności nauczycieli i uczniów, realizujących świadomie, w celu złożonych zmian w osobowości uczniów; systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, umożliwiający osiąganie celów; metody odpowiadają na pytanie „jak nauczać?”
Metody kształcenia zależą od:
-ucznia (wieku, zdolności, stanu wiedzy początkowej, zainteresowań, systemu reprezentacyjnego);
-od nauczyciela (wiedza, osobowość, charakter, temperament, zainteresowania, znajomość metod kształcenia, kultura pedagogiczna);
-od celów;
-od treści i charakterystycznych właściwości przedmiotu;
-od form organizacyjnych;
-od środków dydaktycznych;
Podział metod:
-oglądowe (oparte na obserwacji);
-słowne (werbalne);
-oparte na naśladownictwie (stosowane kiedyś);
Klasyfikacja metod kształcenia według Kupisiewicza:
-słowne (praktyczne, metody laboratoryjne, metody zajęć praktycznych- raczej występują one w szkołach technicznych, zawodowych);
-oglądowe (pokaz, pomiar);
-werbalne (opis, opowiadanie, pogadanka);
-gry dydaktyczne;
Metody według Okonia (do rodzajów uczenia się dodał metody):
♣ Podająca (asymilacji wiedzy)- wykład, opowiadanie, pogadanka;
♣ Waloryzacyjne:
-impresywne- sprowadzają się do organizowania uczestnictwa dzieci i młodzieży czy dorosłych w odpowiednio eksponowanych wartościach społecznych, moralnych, estetycznych, naukowych;
-ekspresyjne- polegają na stwarzaniu sytuacji, w których uczestnicy sami wytwarzają bądź odtwarzają dane wartości, wyrażając niejako siebie, a zarazem je odtwarzają (bierze udział coś wykonując);
♣ Problemowa (samodzielnego dochodzenia do wiedzy)
-mikronauczanie- twórcze uczenie się złożonych czynności praktycznych, omawianie fragmentów lekcji, czegoś, co się wiąże z pedagogiką;
♣ Praktyczne:
-metody realizacji zajęć wyrównawczych;
-metody ćwiczeniowe;
♣ Gry dydaktyczne:
-sytuacyjna- dotyczy zwykłych sytuacji, zachodzących w życiu klasowym np. komuś ukradli długopis i co z tym zrobić, szereg możliwości; metoda sytuacyjna jest nazywana także metodą przypadków- polega na bardzo dokładnym rozpatrzeniu jakiegoś przypadku, jakiejś sytuacji tam skonstruowanej, żeby była typowa dla dużej klasy zdarzeń, uczniom przedstawia się sytuację wymagającą podjęcia decyzji, doprowadza się ich do zaproponowania kilku rozmaitych projektów decyzji i omawia się konsekwencję każdej z nich;
-metoda symulacyjna (symulacja- hipotetyczne przypuszczenie)- gdybanie, interpretowanie czegoś, uczeń może wchodzić w role; w trakcie symulacji (inscenizacji) gracze mają możliwości oddziaływania na model, który w skutek ich działalności podlega zmianom;
-metoda biograficzna- związana z poznawaniem życiorysu jakiejś osoby, postaci, wyróżniamy takie czynności jak: wybór gry, przygotowanie zestawu pytań, zadań, opracowanie scenariusza gry, omówienie gry;
-burza mózgów- każdy rzuca pomysły, rozwiązania danego problemu; tego się nie ocenia (tych pomysłów), nie motywujemy autora, inaczej niż w giełdzie pomysłów; burza mózgów jest to metoda przeznaczona do samodzielnego i szybkiego wymyślania przez uczniów zbioru hipotez, przy wykorzystaniu myślenia intuicyjnego;
Nauczanie problemowe - uczniowie uzyskują nowe wiadomości i umiejętności w toku rozwiązywania problemów (teoretycznych i praktycznych). Głównącechę nauczania problemowego stanowi aktywność badawcza uczniów w określonych sytuacjach, która skłania ich do stawiania pytań,formułowania problemów i hipotez oraz ich weryfikowania. Do właściwości nauczania problemowego zalicza się następujące cechy:
nowe informacje są zdobywane przez uczniów w toku rozwiązywania teoretycznych oraz praktycznych problemów
podczas rozwiązywania problemów uczniowie pokonują wszelkie przeszkody, rozwija się ich aktywność i samodzielność
tempo nauki zależy od ucznia bądź grupy uczniów
aktywność uczniów powoduje u nich rozwój pozytywnej motywacji, przez co zmniejsza się potrzeba formalnego kontrolowania ich osiągnięć
efekty takiego nauczania są niezwykle trwałe
Etapy nauczania problemowego:
zaistnienie sytuacji problemowej
tworzenie możliwych pomysłów rozwiązań, stawianie pytań, hipotez
poszukiwanie rozwiązań
weryfikacja hipotez
NAUCZANIE PODAJĄCE |
NAUCZANIE PROBLEMOWE |
- TREŚCI NAUCZANIA SĄ PODAWANE W GOTOWEJ POSTACI - NAUCZYCIEL KONCENTRUJE SIĘ NA PROGRAMIE A NIE NA UCZNIACH |
- TREŚCI NAUCZANIA PRZEKAZYWANE SĄ PODCZAS ROZWIĄZYWANIA RÓZNYCH PROBLEMÓW O CHARAKTERZE TEORETYCZNYM I PRAKTYCZNYM |
- PODCZAS PRZEKAZU USTNEGO LUB PRZEKAZU Z PODRĘCZNIKA TWORZĄ SIĘLUKI W KONCENTRACJI, POWODUJĄCE PROBLEMY ZE ZROZUMIENIEM PRZEKAZYWANYCH TREŚCI |
- ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW WZMAGA AKTYWNOŚĆ I SAMODZIELNOŚĆ UCZNIÓW, KTÓRZY POKONUJĄ WSZYSTKIE TRUDNOŚCI NA DRODZE DO ROZWIĄZANIA |
- TEMPO NAUKI DOSTOSOWYWANE JEST TYLKO DO PEWNEJ GRUPY UCZNIÓW (ZDOLNIEJSZYCH) |
- TEMPO NAUKI ZALEŻY OD DANEGO UCZNIA BĄDŹ GRUPY UCZNIÓW, KTÓRZY WIELE CZERPIĄ Z PRACU ZESPOŁOWEJ |
- KONTROLA OSIĄGNIĘĆ WIĄŻE SIĘ CZĘŚCIOWO Z PROCESEM UCZENIA SIĘ |
- WYSOKI POZIOM AKTYWNOŚCI UCZNIÓW ROZWIJA ICH MOTYWACJĘ ORAZ ZMNIEJSZA KONIECZNOŚĆ FORMALNEGO SPRAWDZANIA ICH POSTĘPÓW W NAUCE |
- BRAK MOŻLIWOŚCI ZAPEWNIENIA WSZYSTKIM UCZNIOM SUKCESU, A NAJWIĘCEJ PROBLEMU SPRAWIA ZASTOSOWANIE ZDOBYTYCH WIADOMOŚCI W PRAKTYCE |
- EFEKTY TAKIEGO NAUCZANIA SĄ TRWAŁE, A UCZNIOWIE Z ŁATWOŚCIĄ MOGĄZASTOSOWAĆ ZDOBYTE WIADOMOŚCI W NOWYCH SYTUACJACH |
► Teoria kształcenia wielostronnego wg Okonia - lata 50
Okoń mówi, że celem kształcenia jest rozwój osobowości, a rozwijać całą osobowość, tzn. rozwijać każdą ze sfer tej osobowości.
OSOBOWOŚĆ (sfery)
Intelektualna Psychiczna Fizyczna
P - strategia problemowa (Dewey) A - strategia asocjacyjna (kojarzenie) Herbart E - strategia emocjonalna O - strategia operacyjna
Dla każdej z tych strategii jest pewna forma uczenia się (charakterystyczna odmiana):
Strategia A - uczenie się poprzez przyswajanie gotowej wiedzy
Strategia P - uczenie się poprzez samodzielne dochodzenie do wiedzy
Strategia E - uczenie się poprzez przeżywanie
Strategia O - uczenie się poprzez działanie
Na wielostronne nauczanie składa się;
-przyswajanie
-odkrywanie
-przezywanie
-działalność praktyczna
Kształcenie wielostronne to rodz. kszt., w którym uczniowie stosują pod kierunkiem nauczyciela lub samodzielnie zróżnicowane sposoby i środki obejmujące; uczenie się przez przyswajanie czerpanej z roznych źrodeł, odkrywanie nowych wiadomości przez rozwiąz. problemów , przezywanie różnorodnych wartości oraz indywidualną i zbiorową działalność praktyczna .Przedmiotem teorii kszt. wielostronnego jest złozony proces rozwoju człowieka dokonujący się pod wpływem kształcenia. Teoria kszt. wielostr. zakłada możliwości harmonijnego rozwoju osobowości człowieka przez jego własną działalność praktyczna , poznawczą i emocjonalną.
Funkcje teorii kszt. wielostronnego które uwzględniają ;
1.aktywnosc intelektualną
2.aktywn. emocjonalną
3.aktywn. praktyczną
Ad.1-poznanie świata i siebie przyswajanie wiedzy przyrodniczej i społecznej nagromadzonej przez ludzkość ludzkość samodzielne odkrywanie i rozwiązywanie problemów.
Ad.2-rozwoj motywacji i życia uczuciowego, przezywanie wartości i wytwarzanie wartości.
Ad.3-polega na osobistym udziale wychowanka w przekształcaniu rzeczywistości ,
-poznawanie wzorów przekszt. rzeczywistości ,
-rozwiązywanie nowych problemów praktyczno-technicznych.