Najczęściej występujące schorzenia i uszkodzenia układu wzrokowego, które mogą spowodować słabowzroczność

Tabela opracowana przez Dr Randalla Jose (optometrę) i Nance Baumann (instruktora terapii zajęciowej), Pennsylvania College of Optometry)

Źródło: Randall T.Jose, The Eye and Functional Vision. In: Understanding Low Vision, American Foundation for the Blind, 1983

Tłumaczenie: Antonina Adamowicz-Hummel

Tabela zmodyfikowana przez dr Marzenę Mzyk, Klinika Chorób Oczu Akademii Medycznej w Warszawie, czerwiec 2003

Schorzenie	Lokalizacja	Przyczyna	Następstwa wzrokowe	Sposób wykrycia.	Leczenie	Rokowanie
Dystrofia czopków w tym achromatopsja tj. ślepota na barwy	Siatkówka (uszkodzenie czopków)	Charakter Sporadyczny. Część przypadków dziedzicznie	Ujawnia się najczęściej między 10-30 r. ż; silny światłowstręt, oczopląs, ślepota dzienna (pogorszenie widzenia przy dobrym oświetleniu), zaburzenie widzenia baw, postępujące pogorszenie ostrości wzroku. Mroczek centralny w polu widzenia.	Przesiewowy test widzenia barw, testy elektrofizjologiczne, szczególnie ERG	Pomoce optyczne, okulary słoneczne, słabsze oświetlenie	Ostrość wzroku może pogarszać się. Oczopląs i światłowstręt słabną z wiekiem.
Bielactwo (Albinismus) - zaburzenie syntezy barwnika - melaniny. Postać oczna i oczno-skórna.	Brak barwnika w obrębie tęczówki i na dnie oka. Często + niedorozwój tarczy n. II i plamki.	Dziedziczne	Obniżona ostrość wzroku, oczopląs, światłowstręt.	Wywiad rodzinny i badanie układu wzrokowego.	Barwione lub stenopeiczne (ze sztuczną źrenicą) szkła kontaktowe, szkła z filtrem, pomoce optyczne, słabsze oświetlenie.	Nie postępuje.
Beztęczówkowość (Aniridia)	Tęczówka (niedorozwój różnego stopnia). Może towarzyszyć zaćma, pod-wichnięcie so-czewki, niedo-rozwój tarczy n.II i plamki oraz jaskra.	Dziedziczne	Obniżona ostrość wzroku, światłowstręt Oczopląs.	Kliniczne stwierdzenie braku tkanki tęczówki	Stenopeiczne (ze sztuczną źrenicą) szkła kontaktowe, okulary słoneczne, pomoce optyczne, słabsze oświetlenie.	Łagodniejszym formom towarzyszy powolny rozwój zaćmy; w cięższych formach pojawia się dodatkowo jaskra i zmętnienie rogówki.
Schorzenie	Lokalizacja	Przyczyna	Następstwa wzrokowe	Sposób wykrycia.	Leczenie	Rokowanie
Zaćma wrodzona (Cataracta congenita)	Soczewka (zmętnienie)	Dziedziczne, wro- dzone nieprawidło-wości (zespół Marfana, zespół Downa), infekcja (różyczka) lub leki przyjmowane w ciąży, silne niedo-żywienie w ciąży	Obniżona ostrość wzroku, oczopląs, zez.	Wziernikowanie i badanie w lampie szczelinowej.	Operacja możliwie najwcześniej. Nad- wzroczność korygowa-na okularami lub szkłami kontaktowymi. Pomoce optyczne i nieoptyczne.	Postacie postępujące i nie postępujące. Pooperacyjny brak akomodacji. Po operacji jednostronnej zaćmy bez wszczepu sztucznej soczewki - pooperacyj-na różnowzroczność; nadwzroczność oka zoperowanego niemoż-liwa do skorygowania okularami.
Zaćma (Cataracta) nabyta (starcza, pourazowa i inne)	Soczewka (zmętnienie)	Wiek, uraz, stan zapalny i inne.	Postępujące obniżenie ostrości.	Podobnie jak w zaćmie wrodzonej.	Operacyjne usunięcie zaćmy połączone naj-częściej z wszczepie-niem soczewki wew-nątrzgałkowej, wów-czas dodatkowo szkła okularowe do bliży.	Postępuje. Brak akomodacji po operacji. Powikłania operacyjne: zaćma wtórna, odwarstwienie siatkówki.
Retinopatia cukrzycowa z makulopatią (Retinopathia diabetica. Maculopathia diabetica.)	Siatkówka, plamka żółta	Cukrzyca (po 10-15 latach trwania choroby)	W makulopatii postępujące pogorszenie ostrości wzroku do dali i bliży. Możliwe powtarzające się wylewy krwi do ciała szklistego powodujące nagłe, znaczne pogorszenie ostrości. Postać zaawansowana - trakcyjne odwarstwienie siatkówki prowadzące do ślepoty. Przejściowe zaburzenia widzenia związane z poziomem cukru.	Badanie dna oka.	Leczenie cukrzycy (leki doustne, insulina, przestrzeganie diety) Fotokoagulacja laserowa, ew. leczenie operacyjne powikłań (jaskra, odwarstwienie siatkówki). Pomoce optyczne i nieoptyczne.	Postępuje, może doprowadzić do ślepoty
Schorzenie	Lokalizacja	Przyczyna	Następstwa wzrokowe	Sposób wykrycia.	Leczenie	Rokowanie
Wysoka krótko-wzroczność zwyrodniająca (Myopia alta degenerativa) - krótkowzroczność osiowa (wydłużenie gałki ocznej)	Siatkówka, w tym plamka żółta	Dziedziczne	Obniżona ostrość, większe ryzyko wystąpienia otworopochodnego odwarstwienia siatkówki.	Badanie okulistyczne.	Korekcja okularowa lub szkłami kontaktowymi, pomoce optyczne i nieoptyczne.	Postępuje w tempie trudnym do przewidzenia. Może doprowadzić do ślepoty w przypadku odwarstwienia siatkówki. Pogorszenie widzenia centralnego w przypadku zmian w plamce żółtej (plama Fuchsa lub zaniki siatkówkowo-naczyniówkowe)
Jaskra wrodzona (Glaucoma congenita)	Uszkodzenie nerwu wzrokowego w wyniku zwiększonego ciśnienia śródgałkowego.	Wieloczynnikowa, w tym dziedziczenie	Postępujące zmiany w polu widzenia, jeśli przed 3 r. życia - `wole oko' (rozdęta gałka).	Badanie okulistyczne (ciśnienia w gałce, tarczy nerwu wzrok. i - u starszych dzieci -pola widzenia).	Leczenie obniżające ciśnienie śródgałkowe i zapobiegające zmianom w obrębie nerwów wzrokowych - farmakologiczne lub operacyjne. Pomoce optyczne i nieoptyczne.	Postępuje. Nie leczona prowadzi do ślepoty.
Jaskra wieku dorosłego (Glaucoma)	Podobnie jak w jaskrze wrodzonej	Wieloczynnikowa.	Postępujące zmiany w polu widzenia.	Podobnie jak w jaskrze wrodzonej	Podobnie jak w jaskrze wrodzonej.	Podobnie jak w jaskrze wrodzonej
Stożek rogówki (Keratoconus) - postępujące scieńczenie środkowej części rogówki z jej stożkowatym uwypukleniem.	Rogówka	Wieloczynnikowa, ujawnia się w okresie pokwitania	Postępująca krótkowzroczność z astygmatyzmem, w miarę postępu choroby niemożliwa do skorygowania soczewkami okularowymi. W stadium zaawansowanym - zmętnienie szczytu stożka. Obniżenie ostrości, zniekształcenie obrazu.	Badanie okulistyczne	Soczewki okularowe, twarde szkła kontaktowe; w razie potrzeby przeszczep rogówki. (keratoplastyka) Pomoce optyczne i nieoptyczne	Najczęściej postępuje.
Schorzenie	Lokalizacja	Przyczyna	Następstwa wzrokowe	Sposób wykrycia.	Leczenie	Rokowanie
Barwnikowe zwyrodnienie siatkówki (Retinitis pigmentosa, Degeneratio pigmentosa retinae)	Siatkówka	Dziedziczne	Ślepota zmierzchowa, zawężone pole widzenia (ubytki w polu obwodowym). W przypadku makulopatii obniżona ostrość wzroku.	Badanie okulistyczne, w tym elektrofizjologiczne, szczególnie ERG.	Pomoce optyczne i nieoptyczne; ważne jest poradnictwo genetyczne	Postępuje, może doprowadzić do ślepoty, choć zwykle długo zachowana użyteczna ostrość wzroku.
Retinopatia wcześniacza (Retinopathia neonatorum), dawniej: Fibroplasia retrolentalis.	Siatkówka (powstanie nieprawidłowego unaczynienia)	Niska masa urodzeniowa, niski wiek urodzeniowy, tlenoterapia.	Postać zaawansowana - trakcyjne odwarstwienie siatkówki prowadzące do całkowitej ślepoty. Obniżenie ostrości wzroku.	Badanie okulistyczne - wziernikowanie	W zależności od stadium choroby -fotokoagulacja laserowa, leczenie operacyjne.. Pomoce optyczne i nieoptyczne.	W większości przypadków ulega samoistnej regresji. Niepomyślna w cięższych przypadkach, może doprowadzić do ślepoty.
Toksoplazmoza (Toxoplasmosis)	Siatkówka, szczególnie plamka	Infekcja spowodo-wana przez pasożyta Toxoplasma gondii. Postać oczna to najczęściej uaktywnienie postaci wrodzonej.	Ubytek w polu odpowiadający ubytkowi w siatkówce; obniżona ostrość, jeśli dotyczy plamki.	Wziernikowanie	Pomoce optyczne - zazwyczaj dobra reakcja na powiększenie	Nie postępuje, choć możliwa wznowa w przypadku braku odporności.
Degeneracja plamki żółtej (Degeneratio maculae) - wrodzona lub związana z wiekiem.	Plamka żółta	Nieznana, w części przypadków dziedziczna	Obniżenie ostrości wzroku, mroczek centralny, zaburzenie widzenia barw, metamorfopsja (zniekształcenia w centralnym polu widzenia)	Wziernikowanie	Laserowanie - w postaci mokrej. Pomoce optyczne i nieoptyczne.	Postępuje, ale nie doprowadza do ślepoty
Neuropatia n. II (Neuropathia n. II.)	Włókna nerwu wzrokowego	Zapalna, niedokrwienna, pourazowa, itd.	Obniżenie ostrości i zmiany w polu widzenia	Badanie okulistyczne z badaniem pola widzenia	W zależności od przyczyny. Pomoce optyczne i nieoptyczne.	W zależności od przyczyny - postacie postępujące i nie postępujące

4

---