BIOLOGICZNE FUNKCJE HORMONÓW

Gruczoły:

*podwzgórze

*przysadka mózgowa

*szyszynka

*tarczyca

*nadnercza

*trzustka

*jądra, jajniki

PODWZGÓRZE

Podwzgórze wydziela hormony (czynniki) uwalniające i hamujące.

Hormon	Struktura	Funkcja
1. CRH - katykoliberyna	41aa	Stymuluje wydzielanie ACTH
2. TRH - tyreliberyna	3aa	Stymuluje wydzielanie TSH i prolaktyny
3. GHRH - somatoliberyna	44aa	Stymuluje wydzielanie hormonu wzrostu (GH)
4. GnRH - ganadoliberyna	10aa	Stymuluje wydzielanie FSH i LH
5. SS - somatostatyna	14 i 28aa	Hamuje wydzielanie hormonu wzrostu (GH)
6. PIF - czynnik hamujący uwalnianie proktyny	neutransmiter dopanina	Hamuje wydzielanie prolaktyny

PRZYSADKA MÓZGOWA

Hormony przedniego płata przysadki mózgowej

→ ACTH → stymuluje korę nadnerczy do wydzielania hormonu

→ TSH → stymuluje tarczycę do wydzielania właściwych jej hormonów

→ FSH

LH

→ GH → stymuluje kości i mięśnie (hormon wzrostu)

→ PRL (prolaktyna) → ........ gruczoły mlekowe

Hormon wzrostu może stymulować wątrobę. Wydzielanie jej maleje w stosunku do wieku.

W czasie ciąży i laktacji prolaktyna wzrasta i rośnie w trakcie ciąży. W czasie stresu, snu, ciąży i wysiłku fizycznego poziom prolaktyny wzrasta.

SZYSZYNKA

Hormon przez nią wydzielany to melatonina. Jest to mały gruczoł dokrewny. Aktywność szyszynki zmienia się w zależności od okresu trwania ciemności i światła. Jeżeli jest jasno, wydzielanie melatoniny jest wydzielane. Podczas trwania ciemności jest odwrotnie. Melatonina hamuje dojrzewanie płciowe, młodych organizmów. Prawdopodobnie bierze udział w rocznych zmianach płodności zwierząt.

HASŁO: Hormony tylnego pląta przysadki mózgowej

Jądro przykomorowe

Jądro nadwzrokowe

* Fizjologiczne działanie wazopresyny:

Nie dostarcza podaż wody lub jej nadmierna utrata

↓

Wzrost ciśnienia osmotycznego krwi

↓

Pobudzenie osmodetektorów w podwzgórzu

↓

Uwalnianie wazopresyny

↓

Transport z krwią

↓

Wzrost zwrotnego wchłaniania wody z kanalikach dalszych i zbiorczych w nerkach

↓

Zmniejszenie objętości wydalanego moczu i przywrócenia prawidłowego ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych

* Fizjologiczne działanie oksytocyny - neurohormonalny odruch wydzielania mleka

Pobudzenie brodawki sutkowej podczas ssania

↓

Aferentna impulsacja nerwowa

↓

Wydzielanie oksytocyny

↓

Transport z krwią

↓

Obkurczenie się komórek nabłonkowo-mięśniowych w gruczole mlekowym

↓

Przemieszczanie się mleka z pęcherzyków mlekowych do przewodów, wydzielanie mleka z gruczołu

↓

Oksytocyna stymuluje również wydzielanie prolaktyny, co jest istotne dla rozwoju gruczołu mlekowego i syntezy składników mleka

TARCZYCA

Waga dochodzi do około 60g. Jest to jeden z największych gruczołów. Gruczoł tarczycowy ma budowę pęcherzykową.

Budowa gruczołu tarczowego

-błona podstawna

-błona szczytowa

-kapilary

-zmagazynowane hormony (koloid)

Tarczyca wytwarza: Tyroksynę i Trijodytoninę

Wpływ TSH na komórki pęcherzykowe traczycy - pobudzenie:

-synteza DNA

-synteza RNA

-synteza białka

-utlenianiania glukozy

-namnażania i wzrostu komórek

-wychwytu jodu

-wytwarzania tyreglobuliny

-syntezy hormonów

-egzocytozy

-endocytozy

-proteolizy tyreoglobuliny

HASŁO: Synteza i wydzielanie hormonu tarczycy

PRZYTARCZYCE

Cztery małe struktury. Hormonem wydzielanym jest PARATHORMON (PTH). Główna rolą jest zwiększenie stężenia jonów wapniowych.

KALCYTONINA (CT) - działa antagonistycznie do PTH wydzielane przez komórki przypęcherzykowe tarczycy.

Mechanizm oddziaływania hormonów

CT - hamuje uwalnianie wapnia

Resorpcje wapnia

WYSPY TRZUSTKOWE

komórki typu A - uwalniają glukagon

komórki typu D - uwalniają somatostatynę

komórki typu B - uwalniają insulinę

Insulina - hormon peptydowy. Działa przez receptory na powierzchni komórki.

Efekty działania insuliny

	wątroba	Mięśnie szkieletowe	Tkanka tłuszczowa
Transport glukozy	↑	↑	↑
Synteza glikogenu	↑	↑
Glikogenoliza	↓
Glukonogeneza	↓
Fosforylaza glikogenowa		↓

Antagonistą insuliny jest glikagon. Działa przeciwnie.

Efekty działania glikagonu

	wątroba	Mięśnie szkieletowe	Tkanka tłuszczowa
Glukonogeneza	↑
Synteza glikogenu	↓

NADNERCZA

Hormony wydzielane przez nadnercza to: mineralokortykoidy, glukokortykoidy, androgeny

*Działanie mineralokortykoidów - aldosteron

Efekty działania glikortykoidów

Mięśnie Wątroba Tkanka

↑ rozpad białka ↑ odkładanie glikogenu ↓ wrażliwość na insulinę

↓ synteza białka ↑ glukoneogeneza ↓ wykorzystanie glukozy

↓ wykorzystanie glukozy ↑ aktywność enzymów lipoliza

↓ wrażliwość na insulinę ↑ ekspresja enzymów

Rdzeń nadnerczy - adrenalina, noradrenalina - są to hormony stresowe

JĄDRA

Funkcje:

-wytwarzanie komórek rozrodczych

-wytwarzanie hormonów płciowych

Wydzielanie testosteronu przez komórki LEYOIGA. Trafia do kanalików nasiennych.

Efekty działania androgenów:

-pobudzanie i podtrzymywanie spermatogenezy

-pobudzanie funkcji mięsni gruczołów płciowych dodatkowych

-wykształcenie drugorzędowych cech płciowych męskich

-owłosienie, niski głos

-wpływ na behawior i zachowania agresywne

-działanie anaboliczne

Efekty działania estrogenów:

-stymulacja rozwoju błony śluzowej macicy, wzmaganie kurczliwości mięśniówki dróg rodnych

-przygotowanie błony śluzowej ,macicy na działanie progesteronu

-pobudzanie wzrostu gruczołu mlekowego

-wykształcenie cenie drugorzędowych cech płciowych żeńskich

-regulacja wydzielania gonadotropi przysadkowych

-umiarkowane działanie anaboliczne

Efekty działania progesteronów:

-przygotowanie macicy do implantacji zarodka

-utrzymanie ciąży

-pobudzanie rozwoju gruczołu mlekowego z jednoczesnym hormonem wytwarzania mleka

-regulacja wydzielania gonadotropi przysadkowych

-umiarkowane działanie kataboliczne

Ćwiczenie 5

5

stymulują jądra i jajniki

syntetyzują hormony tylnego płata przysadki (?)

---