19.02.2013

NAUCZANIE Z METODYKĄ

-konsultacje s.416 środa 9.30-11.30 [e-mail]

- sensy i bezsensy nauczania wczesnoszkolnego

- zła edukacja jest gorsza niż żadna - nie prawda , że wszystko zależy od nauczyciela, są rzeczy, które zależą od nauczyciela, ale nie wszystko , nauczyciel jest uzależniony od systemu, nie zawsze można zrobić to co chce nauczyciel , nauczyciel jest pewna ofiarą systemu, system go urabia i obciąża go doświadczeniami z jego biografii

- klimat polskiej szkoły jest wiktoriański

- wejście Polski w sferę testów ogólnokrajowych i międzynarodowych spowodowało , że legł mit polskiej świetnej szkoły; mitologia była tworzona poprzez jakieś wybiórcze elementy , mogliśmy pieścić nasze ego mówiąc, że jesteśmy świetni i erudycyjni.

- testy międzynarodowe jakimi jest objęta Polska :

PISA - dotyczy 14- latków , 3 miejsce od końca, Polska zataiła te wyniki , nie było o nich mowy

PIRLS , TIMMS - mówi się , że Polska jest w środku , ale nie porównuje się to do krajów europejskich

Najczęściej na i miejscu jest Finlandia

Polscy uczniowie dobrze rozwiązują zadania standardowe, gorzej problemowe .

Polacy dobrze rozwiązują zadania problemowe tam gdzie jeszcze nie było ich w szkole, gdzie dzieci same muszą do nich dochodzić

Nasze wyniki w ciągu 10 lat się poprawiły:

• Prof. Kwieciński - mówi , że nic się nie poprawiło , bo uczniowie mogą nie przyjść do szkoły w dzień egzaminu,

• Lekką poprawę przyniosła akcja cała Polska czyta dzieciom

• W Polsce nastąpił ogromny wzrost korepetycji , dobry rodzic też powinien być korepetytorem , powinni przyjmować rolę nauczyciela

Czy jeżeli poprawa nastąpiła jest to efekt szkolnictwa czy rodziców. W Polsce wyniki ciągną uczniowie z rodzin bogatszych , z wykształconymi rodzicami , z dużych aglomeracji . Dzieci z peryferii mają małe szanse na jakiś awans , źródło wykluczeń kulturowych.

Nie da się w Polsce przeprowadzić żadnej indywidualizacji ponieważ jest podstawa programowa, program mówi o tym czego mamy nauczyć . Z badań Murawskiej wynika , że 90 % dzieci umie czytać przed pójściem do szkoły , mimo to nie wolno pominąć wprowadzenia liter. Szkoła udaje , że naucza ponieważ wprowadza treści , które większość dzieci już umie.

Dzieci koncentrują się na rzeczach jakościowych i nie mają odwracalności myślenia. Program jest tak skonstruowany, że nauczyciel ma tak nauczać jak by wszyscy byli na jednym poziomie. Szkoła nie do końca spełnia swoje zadania , widać to w testach.

W klasach początkowych nie dzieje się nic dobrego , wiele rzeczy dzieje się niezgodnie z prawem . ( ciężkość tornistrów). W krajach zachodnich dzieci uczą się decydować o sobie, uczą się do kogo należy wiedza, przebywać z rówieśnikiem , szanować go . W Polskiej szkole dzieci uczą się , że ich kompetencje i wiedza są jest zbędna społecznie, penalizowana. ( Kto ci pozwalał czytać ! Podanie wyników jest bagatelizowane ) Żadne zasady spoza szkoły nie działają w szkole. Dla dziecka świat jest prosty, wchodząc do szkoły dla dziecka wszystko wydaje się irracjonalne; dziecka dostrzega , że świat jest schizofreniczny : świat normalny i świat szkolny. Kompetencje instrumentalne dziecka są uznawane za nieistniejące. Wiedza psycho - społeczna dzieci - bardzo ważna jest relacja z innym człowiekiem i rozumienie siebie i innego. Szkoła neguje doświadczenia dzieci w tym zakresie. Obszary negowania :

- nauczyciel z góry zadając pytanie : co myślicie chce , aby uczniowie wstrzelili się w to co on myśli , z góry odp. jest założona; uczymy dzieci , że mają się zastanawiać nad tym czego chcą usłyszeć nauczyciele, podlizywanie się, mówienie tak jak on oczekuje tego , a nie to co naprawdę myślą, jak uważają

- wszystkie treści są moralizatorsko- dogmatyczne - jaki świat powinien być, a nie jaki jest. Ludzie nie uczą się tego jak to jest między ludźmi , dzieci nie dowiadują się o rzeczywistości społecznej

-stereo typizacja - stereotypowa rodzina czytankowa, mama ,tata 2 dzieci ; mama bardziej powiązana z domem , bez zainteresowań; tata pracuje; dzieci są przedstawiane jak stare maleńkie,

- zmasowana kontrola - dziecko jest kontrolowane pod każdym względem , kontroluje się absolutnie wszystko , bez przerwy otrzymuje informacje zwrotne o tym jak ma funkcjonować ; kontrola jest bezceremonialna

Koncepcja Pola - niczego nie interpretujemy w oderwaniu od całości ; jak patrzymy na dzieci to myślmy o tym jak to będzie kiedy to przeniesiemy w inne pole

05.03.2013

Należy wyprowadzać relacje z rodzicami , by byli sprzymierzeńcami.

Rodzice czasami mogą bać się innowacyjności.

W edukacji polonistycznej możemy wyróżnić 3 obszary : pisanie, czytanie, mówienie.

Problem z nauką czytania w polskiej szkole jest coraz mniejszy. Głównie jest to zasługa rodziców, mediów, dzięki rozgłosowi, kampanii czytaj dzieciom itp.

Analfabetyzm pierwotny - nigdy się nie nauczył czytać

Analfabetyzm wtórny- nauczył się ale zapomniał

Analfabetyzm funkcjonalny - dziecko dekoduje znaki na dźwięki, ale nie wie co czyta- czytanie bez zrozumienia, mózg wyłączył funkcję rozumienia tekstu.

Z badań wynika że około 5% absolwentów uniwersytetu jest analfabetami funkcjonalnymi.

Jak uczyć dzieci czytać , żeby czytały ze zrozumieniem?

W Polsce jest lingwistyczne podejście do czytania- polega na tym , że główny nacisk( Poznańska, Elkonin) - polega na dekodowaniu grafemu na fonem ( litera - dźwięk); fabuła przeszkadza dzieciom czytać ; zwraca się uwagę na płynność czytania, tempo.

CZYTANIE:

Russell, Brzezińska

Dzisiaj na całym świecie jest pojęcia psychologiczne do czytania:

- aspekt techniczny - jak dziecko czyta ?

- aspekt semantyczny - dosłowne rozumienie tekstu - co dziecko czyta?

- aspekt krytyczno- twórczy - po co dziecko czyta?

Zdaniem brzezińskiej dziecko , które potrafi pierwsze 2 aspekty, ale nie 3 , to dziecko , które nie umie czytać .

W polskiej metodyce mówi się , że przyjmuje się psychologiczne podejście do czytania, ale tylko na takiej deklaracji się kończy.

Szkoła nie tylko przeciwdziała analfabetyzmowi funkcjonalnemu, ale wytwarza go .

Błędy :

- nacisk na aspekt techniczny- zwracanie uwagi na błędny szyk wyrazów, złe końcówki , dzieci uczą się tekstu na pamięć , co prowadzi do tego , że umysł zaczyna mechanicznie podchodzić do tekstu

- wprowadzane poprawne czytanie tekstu przez nauczyciela -

• wystarczy nie czytać dzieciom wzorowo tekstu, tylko poprosić żeby same przeczytały,

• wprowadzenie w klasie czasu czytania, dzieci korzystają z biblioteczki klasowej , każdy czyta na swoim poziomie

- eksponuje się aspekt „co” i do niego komponuje się pytania do tekstu np. jakiego koloru była nić , którą…; takie myślenie o tekście odbiera temu tekstowi sens poza semantyczny;

Rodzaje zadań do tego : tworzenie planu do czytanki, rozsypanki zadaniowe, ilustracje do podtytułu- prowadzi to do pozbawienia fabułę punktu krytycznego

Spytanie, który punkt jest najważniejszy - sens semantyczny rozwija się sam, uruchamia się dyskusja, realizacja aspektu krytyczno- twórczego.

- nie zdążamy realizować ostatniego podpunktu ; jeśli go zdążymy zrealizować to w Polsce ma on specyficzną cechę :nie do przyjęcia element krytyczne ; wizja dziecka w Polsce jest taka, że dziecko nie ma być krytyczne wobec czegokolwiek. W metodyce nawet jak ten aspekt jest realizowany to tylko poprzez aspekt twórczy np. wymyśl inne zakończenie tekstu .

- błąd dotyczący wszystkich aspektów razem - traktowanie aspektów jako poziomów, najpierw pierwszy, drugi, a na końcu trzeci; to nie są poziomy

BARIERY :

- stereotypizacja tekstów - czarno- białe teksty, możemy spytać czy rzeczywiście jest tak jak mówi czytanka

- nie umiemy zadawać pytań problemowych - czy kopciuszek był kobietą sukcesu? co w tej baśni mogło wydarzyć się naprawę? Opisz jeden dzień z życia zapałki?

JAK NAMAWIAĆ DZIECI DO CZYTANIA :

- namawiać rodzciców do czytania dzieciom np. cała polska czyta dzieciom

- czytanie książki przez nauczyciela , po to by dziecko dowiedziało się co tam jest ; nie ma to być wzorowe czytanie; dziecko uczy się, że przewraca się kolejne strony, pokazywać dziecku kierunek czytania, dziecko uczy się techniki czytania dużo wcześniej niż liter

TECHNIKA DOMANA:

- dziecko uczy się szybciej lub wolniej; najgorszy wiek do nauki czytania to 7 lat, dzieci uczą się najszybciej czytać około 11 miesiąca

CO MOŻNA WPROWADZIĆ ?

- na rozpoczęcie dnia czytam dzieciom - książka musi być dobrze dobrana, teksty, które mówią dla dzieci , coś trudniejsze technicznie , ale co im odpowiada poznawczo

- biblioteczka w klasie - jest czytanie samodzielne, dzieci same wybierają książki

- przekonanie rodziców, że są ogromne różnice w kompetencjach czytania - wprowadzenie zwyczaju- dzieci raz w tyg. mają do przeczytania jedną książeczkę; przekonanie rodziców, żeby dziecko czytało co chce , kiedy chce

- nie należy przywiązywać się do błędów technicznych ;

- głośne czytanie nie do końca sprzyja, jak umie się czytać to głośne czytanie pogarsza rozumienie tekstu, małe dzieci mają same decydować jak chcą czytać ( na głos, ruszając ustami)

- różnorodność tekstów - literackie , popularnonaukowe,

JAK SPRAWDZAMY POSTĘPY W CZYTANIU ? - prosić dziecko o przeczytanie paru linijek , chwalimy je i zaznaczamy na skali jego poziom czytania, spotykamy się z dzieckiem indywidualnie

CO ZROBIĆ Z DZIEĆMI , KTÓRE W OGÓLE NIE ZNAJĄ LITER:

- błędy : nacisk na głoskę , pogadanka wstępna przed wprowadzeniem litery

-możemy z tymi dziećmi usiąść z boku, podczas , gdy inne dzieci będą czytały

BOTTOM UP- od liter do tekstu; nie ma up -bottom- od rozbudowanego tekstu do liter; żadna z metod nie powinna być ekskluzywna.

Wielka Brytania - 2 formaty książek dla dzieci, które umożliwiają czytanie na poziomie technicznym

PISANIE - powinno być jednocześnie wprowadzane z czytaniem; kiedy piszę mam możliwość wyrażania siebie, ogromne znaczenie ekspresyjno- twórcze.

Podejście lingwistyczny - formalna poprawność pisania - kształt liter, łączenia wyrazowe, poprawność ortografii

Podejście psychologiczne :

Aspekt techniczny

Aspekt formalny (semantyczny w czytaniu)- dzieci uczone są form podawczych (, opis rzeczowy, opowiadanie, list, zaproszenie; na zachodzie dużo więcej i inaczej realizowane); powinniśmy urealnić formy dla dzieci , rozszerzyć je np. podanie; szukamy form bliższych emocjonalności dziecka np. opisz porzuconego misia pluszowego; co będzie dla dzieci ekscytujące.

Aspekt pragmatyczny - pisać coś , co nie jest związane z emocjami. Pisać coś , co inni mogą przeczytać i coś z tego mają . Dzieci mogą wytwarzać pisanie, kiedy jeszcze nie potrafi pisać. Pisz tak jak potrafisz i pisz tak jak chcesz napisać .

Kładziemy nacisk na ornamenty- łączenie międzywyrazowe; dziecko nie wie co jest cechą konstytutywną litery. Polska metodyka nie rozróżnia pisma i pisania = pismo - litery; musi być czytelne, ale może być tak wyeksponowane ,żeby ludzie przestali pisać . Uczeń woli nie używać słowa, które byłoby trafne bo nie potrafi go napisać ładnie; tępi się błędy ortograficzne , a one nie są najważniejsze.

Błędy :

- nadwaloryzacja aspektu technicznego

- redukcja mowy zależnej do niezależnej

- przepisywanie nie uczy pisania

- nie wprowadzanie dialogów - mowy żywej

- moralizatorskie korekty , niepotrzebny dydaktyzm , formalny styl

Zadania:

- napiszcie opowiadanie, które wszystkich rozśmieszy / przerazi

- pewnego dnia wstałeś i przestało świecić słońce ..

KONSTRUKCJA OPOWIADANIA:

-nakreślenie kontekstu przestrzennego , czasowego i demograficznego : kiedy , gdzie , kto ?

- zawiązanie akcji - coś się dzieje

- reakcja myśli i działanie głównego bohatera - co czuje , co myśli , co robi ?

-skutek działania- co się wtedy dzieje

-myśli i uczucia głównego bohatera

Lepiej nie narzucić treści , a narzucić strukturę. Pisanie służy temu, by wyrażać uczucia i porządkować myśli. Dzieciom trzeba dać jakieś narzędzia żeby mogły je wykorzystać do przyszłej pracy .

Jak ćwiczyć pismo ?

- jest czas na naukę pisma - karty pracy z ortografią, kształtem liter, ale kiedy zajmujemy się PISANIEM to mają to pisać jak chcą i co chcą .

- wskazać palcem błąd ortograficzny , ale delikatnie

- dawać czas na ćwiczenie pisma

Skupienie na wyniku : uczniowie mają ćwiczyć pisanie , po to , aby osiągnąć określony wynik ; uczeń wie co i jak ma pisać

Innym podejściem jest kładzenie nacisku na proces pisania : pierwsze próby pisania , pisanie na brudno ,poprawianie; uczeń wie co ma pisać , natomiast pracuje nad tym , jak to ma być napisane , wypracowuje sobie własną koncepcję

Swobodne pisanie - Freiniet - ważne wytwarzanie tekstu , a nie efekt końcowy

Wiązanie pisania z myśleniem - kim jestem; pisanie jest zaproszeniem do tego , żeby pisać i w trakcie pisania rozwiązywać jakiś problem , nie chodzi o to , żeby skupić się na 1 wariancie

W polskiej szkole nauczyciel nie wie , jakimi strategiami posługują się jego uczniowie .

Pisanie powinno być procesem , a nie wynikiem

Główne błędy :

- punkt poprawności - poprawne pisanie nie musi być dobrym pisaniem , zwracamy uwagę na to czy jest to poprawne ,

- kolektywność tekstu - uczniowie powinni pisać teksty indywidualne , jak najmniej wspólnego przepisywania tekstu z tablicy

- odtwórczość - podawanie dzieciom rozpoczęcie, zakończenie , zakres treści , co powinno zawierać ; trzeba dać dziecku więcej swobody, ogólnikowość wskazań,

12.03.2013

- u dzieci mówienie zanika bo ciągle się je poprawia , a ono zaczyna zastanawiać się jak mówić, a nie co mówić

- kult poprawności jest tak silny , że nie potrafią go podważyć nawet racjonalne dane

- praca w grupie musi dotyczyć zagadnień problemowych

- relacja między językiem pisanym , a mówionym - w metodyce transmisyjnej istniał prymat języka pisanego nad mówionym , nauczyciele zwracają uwagę głównie na to jak uczniowie piszą, zostaje mało czasu na mówienie , wydaje się to nieważne ; w szkole dokłada się starań, żeby uczeń mówił tak jak się pisze( poznańska - to pomoże uczniom lepiej mówić )

- błędnym zaleceniem jest : powiedz to pełnym zdaniem- zaburza to komunikację , brzmi w sposób nienaturalny , wypowiedź nienaturalna dla języka polskiego , błąd hiperpoprawności

- mowa żywa jest bardziej niestaranna, kolokwialna,

- ważniejszy język jest język mówiony - pojawia się wcześniej , nie jest możliwe funkcjonowanie w społeczeństwie bez języka mówionego , każdy z nas więcej mówi niż pisze .

Jeckula - są to 2 odrębne języki ( mówiony i pisany) i trzeba się ich oddzielnie uczyć

PODEJŚCIE DO MÓWIENIE :

- instrumentalne - redukcyjne - wyrażenie zredukowanej myśli , która ma być odp. na pyt nauczyciela., krótko ,bez emocji uczeń relacjonuje

-komunikacyjno - osobotwórcze - ludzie komunikują się i tworzą swoją osobowość , mówienie dla uczenia się - mowa eksploracyjna ( głośne myślenie ), jest najczęściej rozwijana w małych grupach, jest mową niestaranna, pełną neologizmów, niedokończonych słów, bardzo żywo konstruowana

- mowa eksploracyjna nie przyjęła się w Polsce bo : jest niestaranna, uczeń powinien zamykać wypowiedź w obrębie zdania , nie ma miejsca na mówienie dla odkrywania ; 2 przyczyna : przeświadczenie , że człowiek uczy się tedy , gdy coś mu się powie; nie jesteśmy w stanie zrozumieć tego , że ludzki umysł wytwarza sam znaczenia

- mowa eksploracyjna jest łatwa do wprowadzenia na lekcji , problem tylko polega na konstruowaniu problemu

- nie wtrącamy się i nie poprawiamy błędów uczniów

FISHER :

- wprowadzamy korektę dyskretną

- poprawiamy jak najpóźniej

BERNSTEIN - szkoła narzuca natychmiast kod rozwinięty przez co dzieci z kodem ograniczonym przestają mówić ; szkołą wyklucza pewien sposób mówienia o świecie i rozumienia go

Człowiek oswaja świat w swoim języku ( jeśli chodzi o dzieci języku macierzystym)

Bruner - przestrzega przed wprowadzeniem pojęć przed zrozumieniem zagadnienia

- następuje wydziedziczanie dzieci z ich języka macierzystego , narzucając inny język

DYSKUSJA - rodzaj mowy eksploracyjnej , pierwsze elementy związane z uzasadnieniem pojawiają się już w 6 r.ż. ,

FILOZOFOWANIE DZIECIĘCE -

Składnia dziecięca - nie jest poprawne w składni dorosłego człowieka, ale jest poprawna pod względem rozwojowym

CO ROBIĆ ŻEBY SZKOŁA ZACZĘŁA MÓWIĆ

- czasami wystarczy powstrzymać się od poprawiania

- pielęgnujemy dziecięce pytania

- zachęcamy dzieci do rozmowy , mówienia

- uczymy się filozofowania z dziećmi

- jak najczęściej wykonujemy pracę w małych zespołach

- uczymy się stawiać problemy

19.03.2013

- szkoła amputuje część mózgu w szkole

- po pół roku w szkole część dzieci ma przyrosty ujemne

- Bruner - zaczynamy od intuicji potem pojawia nam się pojęcie

- matematyka konstruktywistyczna - Mirosław Dąbrowski, Alina Kalinowska

- funkcjonalny analfabetyzm matematyczny : umiemy przeliczać , ale nie rozumiemy relacji między liczbami

- Dąbrowski - metoda prób i korekt , używa pojęcia spryt matematyczny , metodyka zabija myślenie

Są 2 podejścia do nauczania matematyki :

a) rachunkowe - chodzi o sprawne liczenie ; jest to podejście zorientowane na wynik

b) chodzi o wyposażenie uczniów w rozumienie relacji między liczbami ; podejście zorientowane na proces , na myślenie

- wynik - efekt naszej aktywności poznawczej, zastosowanie strategii , którą znamy, po śladzie nauczyciela

- proces - wymyślanie sposobu działania ; proces jest wtedy kiedy uruchamia się myślenie matematyczne , jest to wymyślanie strategii działania , w poszukiwaniu śladu , błędy matematyczne są bez znaczenia

- rozwijanie myślenia matematycznego uczniów

ZASADY , KTÓRE MOŻEMY STOSOWAĆ , ŻEBY UCZNIOWIE BYLI MNIEJ NARAŻENIE NA AMPUTACJE MÓZGU :

- dopuszczenie mowy w języku potocznym

- prośba o wykonanie zadań w swoim zeszycie , po swojemu

- jak najczęstsze podanie kart pracy, gdzie zadania są wymieszane tematycznie np. mnożenia, odejmowanie, dodawanie, dzielenie

- dawanie jak najwięcej zadań problemowych

- jeżeli jeden raz ukarzemy ucznia za błąd możemy go wykreślić z matematyki ; uczniowie mają prawo do błędu , błąd może mieć ogromną moc diagnostyczną;

ZJAWISKO INERCJI MENTALNEJ ( BEZWŁAD) - polega na tym ,że stosujemy pewne strategie działań , nawet jak kontekst się zmieni i nie mają one zastosowania np. rzęsa zarasta staw w ciągu 16 dni , codziennie podwajając obszar swojego występowania. W ciągu ilu dni rzęsa zarośnie połowę stawu

26.03.2013

9.04 - zaliczenie

1. Integracja:

• zniesienie podziału na przedmioty w Polsce, zachodnie akceptowały sztuczne szkoły, uczniowie tam mają się zajmować czym co je ekscytuje poznawczo, mają to robić metodami aktywnymi w grupie, rezygnacja a z nauczyciela, z podziału na podręczniki, bycia tylko w szkole,

• w latach 90 Polska otworzyła się na pomocowe programy europejskie,

• UK świadoma że naucza za pomocą progresywizmu,

• Polska edukacja od centralizacji zdecentralizacji, nauczyciel może nauczać w dowolnej metodyce,

• UK nauczyciele sami decydowali czego uczą się uczniowie, w zależności od tego jakie mają potrzeby i możliwości,

• 1988 r. wprowadzenie testów

• UK skrajna centralizacja,

• Tematy zblokowane doprowadziły do obniżenia osiągnięciów matematyki,

• matematyka trudno integruje się z naukami fabularnymi,

• postęp z matematyki nie polega na wiązaniu matmy z konretem, a odchodzeniu konkretu z matematyką,

• UK wycofała się z bloków matematycznych,

• podejście zorganizowane na dziecko- szkoła się integruje z dzieckiem Wielka Brytania,

2. Polska:

• nigdy nie zostały sprecyzowane założenia metodyczne, pedagogiczne, które mówiły co to jest integracja z czym należy pracować,

• mówiono o integracji jako nauczaniem całościowym / holistycznym,

• program typu integracyjnego vs program typu kolekcja Bersteina,

• dziecięce postrzeganie całościowe, nazywa się myśleniem synkretycznym i oznacza syntezę pierwotne, dziecko nie jest w stanie dokonać analizy, małe dzieci koncentrują się na ostrych cechach, barwach, dźwiękach,

• synkretyzm oznacza percepcję dziecięcą, a nie koncepcję umysłową, mniej myślenie a bardziej percepcja,

• człowiek żyje w pewnych doświadczeniach, potem zdobywa nowe - kolekcja, integracja rozmycie linii swoich doświadczeń i pójścia do szkoły,

• w Polsce program typu kolekcja,

• przekonanie, że im dłużej ucze się tego samego jest lepiej,

• integracja w Polsce to asocjacja,

• w szkole omawianie tematu, chociaż można się nayuczyć tylko przy badaniu.

3. Przyczyny:

• słowo integracja sugeruje nam że niesie ze sobą coś dobrego,

• myślenie o dzieciach, że są głupie, wprowadzono teorię że dziecko ma możliwości,

• w Polsce myślenie że uczeń coś bada jest nie realalne,

• integracja stworzyła szansę na zarabianie przez wydawnictwa

3. Zmiana:

• odejście od asocjacji,

• odejście od infantylizacji,

• nie myśleć co mi się kojarzy z blokami tematycznymi, tylko zagłębiać się w temat, nauczać ich czegoś nowego,

4. Integracja treści:

Przykład: rodzina:

• historia → władza rodzicielska,

• biologia → różne formy opiekowania się potomstwem,

• socjologia → modele rodziny,

• psychologia → uczucia w rodzinie,

• ekonomia → budżet rodziny,

• antropologia → rodzina w innych kulturach,

• trzeba upraszczać te zagadnienia,

• wybierać tylko jeden wątek,

5. Integracja wiedzy:

• żeby wiedza była zintegrowana potrzeba metod aktywnych,

• ważny element aktywności uczniów, można to robić nawet w szkole tradycyjnej

---