BUDŻET JAKO PODSTAWA ZARZĄDZANIA JEDNOSTKĄ SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
Struktura gospodarki budżetowej w państwie jest podobna do systemu organizacyjnego organów władzy i administracji publicznej. Każdy organ władzy publicznej na szczeblu centralnym, regionalnym i lokalnym posiada swój własny budżet. Dzisiejszy polski system budżetowy obejmuje dwa zasadnicze budżety:
budżet państwa
budżet jednostek samorządu terytorialnego, a więc gmin, powiatów i województw samorządowych
Tak więc można powiedzieć, że te budżety stanowią podstawę gospodarki finansowej.
Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest:
wyodrębniony z całości publicznej gospodarki finansów samoistnym zdecentralizowanym zasobem środków pieniężnych zgromadzonym z zasady w sposób bezwolny i wykorzystywany na realizację zadań danej jednostki samorządu terytorialnego.
Jest uchwalony w formie uchwały budowany na rok budżetowy.
rocznym planem finansowym - zestawieniem liczbowym określającym dochody i wydatki oraz przychody i rozchody tej jednostki, deficyt lub nadwyżkę budżetową danej jednostki samorządu terytorialnego na przyszły rok budżetowy - zgodnie z przepisem, tzw. ustaw ustrojowych i ustaw o finansach publicznych budżetu jednostki samorządu terytorialnego są rocznymi obligatoryjnymi samorządowymi planami finansowymi, zatwierdzanymi w formie uchwały budżetowej jednostki - obejmują dochody i wydatki oraz przychody i rozchody tejże jednostki, a także przychody i wydatki zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych, środków specjalnych, jak również funduszy celowych tych jednostek - w stosunku do poprzednio obowiązującego prawa budżetowego ustawa o finansach publicznych rozszerza zakres budżetu o przychody i rozchody jednostek samorządu terytorialnego oraz przychody i wydatki tych jednostek powiązanych z budżetem metodą netto.
Uchwała budżetowa określa też wielkość nadwyżki finansowej i jej ewentualne przeznaczenie lub deficytu budżetowego oraz źródła jego sfinansowania. Uchwała budżetowa może określić, obok limitów, wydatków na okres roku budżetowego, limity wydatków na wieloletnie programy inwestycyjne.
aktem prawnym, poprzez który organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego upodobniają działanie organów samorządowych w zakresie gospodarki budżetowej, z punktu widzenia prawa jest instytucją prawną - aktem normatywnym prawa miejscowego, zawierającym normy powszechnie obowiązujące na danym terenie.
Z formalno-prawnego punktu widzenia budżet jednostki samorządu
Terytorialnego stanowi załącznik do uchwały budżetowej.
Odrębnymi załącznikami są ponadto:
wykaz dotacji z budżetu państwa
plan zadań zleconych
limity wydatków na tworzenie inwestycji
zadania wynikające z kontaktów wojewódzkich zawartych pomiędzy Radą Ministrów a samorządem wojewódzkim
wykaz inwestycji realizowanych w danym roku budżetowym
przychodów i wydatków jednostek pozabudżetowych
Proces tworzenia budżetu jednostek samorządu terytorialnego jest zrewolucjonizowany. Po stronie wydatków i rozchodów budżet jest zbiorem upoważnień a zarazem granicą wydatków na określone cele i środki działania.
Działalność budżetowa jednostek samorządu terytorialnego prowadzona może być w drodze metod i form organizacyjno-prawnych właściwych jednostkom państwowym. Przepisy regulujące dotyczą sektora publicznego gospodarki finansowej, jak i samorządowej. Katalog tych form ma charakter zamknięty, są to jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze, środki specjalne oraz fundusze celowe, których podstawowe zasady funkcjonowania określa ustawa o funduszach celowych.
Gospodarka budżetowa objęta w całości planem budżetowym, zwana metodą budżetowaną brutto realizowana jest przez samorządowe jednostki budżetowe.
Jednostki budżetowe - są samorządowymi jednostkami organizacyjnymi, których dochody i wydatki są planem budżetowym w pełnej wysokości. Następuje pełne uzależnienie procesu dokonywań wydatków od procesu gromadzenia dochodów. Dochody samorządowych jednostek budżetowych są dochodami danej jednostki samorządu terytorialnego, a wydatki wydatkami tego budżetu.
Jednostki budżetowe nie posiadają osobowości prawnej. Oznacza to, że kierownictwo samorządowej jednostki podejmują działania w imieniu samorządu terytorialnego - gminy, powiatu lub województwa samorządowego.
Ustawa o finansach publicznych nakłada na jednostki budżetowe obowiązek opracowania planów finansowych i przestrzegania limitów kwot ujętych w planie. Wyjątek stanowi urząd jednostki samorządu terytorialnego, będący jednostką budżetową, w którego planie ujmuje się wydatki związane z funkcjonowaniem organu stanowiącego, czyli rady gminy, powiatu lub sejmiku województwa, jak i wszystkie wydatki budżetowe nie ujęte w planach finansowych innych jednostek budżetowych.
Wyjątek od form finansowania brutto jednostek budżetowych jest funkcjonowanie w jej ramach, środków specjalnych i gospodarstw pomocniczych.
Środki specjalne - jednostki budżetowe są nie wyodrębnione z budżetu, gromadzone na specjalnym rachunku bankowym, określone prawem rodziałem dochodów budżetowych z tytułu prowadzania działalności ubocznej lub podstawowej. Przeznaczone na pokrycie własnych wydatków bez obowiązku odprowadzenia do budżetu celem powołania środków specjalnych jest pobudzenie zainteresowania jednostki budżetowej do tworzenia zwiększonych środków finansowych - w praktyce najczęściej powiększa to wydatek na wynagrodzenia w formie premii, nagród, prowizji, np.
Gospodarstwo pomocnicze - jest to wyodrębnione z jednostek budżetowych pod względem organizacyjnym, finansowym części jej podstawy, działania lub działalność uboczna pokrywa koszty swojej działalności z uzyskiwanych przychodów, może także otrzymać z budżetu dotacje przedmiotowe, połowę osiągniętego zysku gospodarstwo pomocnicze musi odprowadzać do budżetu. Gospodarstwo pomocnicze tworzy kierownik jednostki budżetowej po uzyskaniu zgody właściwego ministra albo władz gminy powiatu czy samorządu wojewódzkiego. Jednakże jednostki te są w praktyce często dokonane w całości albo w części.
Samorządowe zakłady budżetowe - są samodzielne jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego, które prowadzą działalność o charakterze wierzytelności publicznej na zasadach odpłatności, pokrywając swoje wydatki z własnych przychodów. Źródłem finansowania ich działalności mogą być również - formy dotacji budżetowej, przy czym ich łączenia, wysokość nie może przekroczyć połowy wydatków zakładu budżetowego.
Nadwyżki środków obrotowych, obliczone na koniec roku obrotowego, zostają przelewane do właściwego budżetu danej jednostki samorządu terytorialnego.
Zakłady budżetowe tworzą, łączą i likwidują organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego. Mogą nimi zostać: teatry, domy wczasowe, żłobki, przedszkola, kolumny transportu sanitarnego, itp.
Zakłady budżetowe, które nie posiadają osobowości prawnej reprezentowane są przez gminy, powiaty lub województwo samorządowe.
Samorząd terytorialny wykonuje różne zadania publiczne. Zakres tych zadań przedstawiony został przez Adama Smitha w XVIII w., który je do trzech podstawowych twierdzeń działalności publicznej:
obrony narodowej
wymiaru sprawiedliwości
prac publicznych - ten rodzaj zadań powinien być ponoszony z opłat użytkowników dóbr lokalnych, finansowanych przez lokalną administrację, która ma istotną rolę w procesie rozdziału tych dóbr. Współcześnie kryterium wyodrębnienia zadań samorządu terytorialnego jest zamiar pobudzenia inicjatywy społeczności lokalnych do pełnego zaspokojenia potrzeb o wymiarze lokalnym.
Samorząd terytorialny powinien w świetle art.16.ust.2 oraz 166 ust. 1 Konstytucji RP, realizować istotną część zadań publicznych.
Rozdzielenie zadań i środków finansowych między samorząd terytorialny i państwo oraz pomiędzy poszczególne samorządy jest dokonywane w drodze ustaw.
Gmina wykonuje wszystkie zadania niezastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego - art.164.ust.3.
Konstytucja oraz art.6 ustawy o samorządzie gminnym - do gmin należy, wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.
Podmiot wykonuje zadania o charakterze ponadgminnym do zakresu działań województwa samorządowego należy zaś określenie strategii i prowadzenie polityki rozwoju województwa oraz realizacja zadań o charakterze regionalnym.
Jednostki terytorialne muszą posiadać zdolność do samodzielnego wykonywania należących do nich zadań publicznych.
Według art.166 Konstytucji RP zwolnienia publiczne, mające na celu zaspokojenie potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne. Ustawa może zlecić tym jednostkom wykonanie innych zadań publicznych w formie zadań zleconych.
Odpowiednio do podziału na zadania własne i zlecone oraz wykonywane w drodze współdziałania z innymi jednostkami samorządowymi systematyzowane są wydatki budżetowe jednostek samorządowych, w ustawie o finansach publicznych.
Są to wydatki na zadania:
własne, mające charakter obowiązkowy
zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecone jednostkom samorządu terytorialnego ustawami
realizowane wspólnie z innymi jednostkami samorządu terytorialnego
zadania przyjęte do realizacji w drodze umowy lub porozumienia
na pomoc rzeczową lub finansową dla innych jednostek
Podział wydatków budżetów samorządu terytorialnego dokonywany jest według form finansowanych w rozporządzeniu przyjętym dla budżetu państwa na wydatki bieżące i majątkowe oraz wydatki związane z obsługą długu jednostki samorządu terytorialnego. Mówi o tym art. 69. ustawy o finansach publicznych.
Różnica między dochodami a wydatkami budżetu jednostki samorządu terytorialnego stanowi odpowiednio nadwyżkę budżetu jednostki samorządu terytorialnego lub deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
Deficyt budżetu jednostki samorządu terytorialnego może być pokryty przychodami pochodzącymi z:
sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego,
pożyczek,
kredytów zaciągniętych w bankach krajowych,
prywatyzacji majątku jednostki samorządu terytorialnego,
nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego z lat ubiegłych.
Suma kwot przypadająca do spłaty w danym roku budżetowym rat kredytów,
pożyczek oraz potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych przez jednostkę samorządu terytorialnego potrąceń wraz z należnymi odsetkami nie może przekroczyć 15 % planowanych na dany rok budżetowy dochodów w jednostkach samorządu terytorialnego.
Natomiast łączna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego nie może przekroczyć 60 % dochodów tej jednostki w tym roku budżetowym.
W budżecie jednostki samorządu terytorialnego mogą być tworzone rezerwy celowe i rezerwy ogólne. Rezerwy celowe są tworzone na wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie może być dokonany w okresie opracowywania budżetu.
Suma rezerw celowych nie może przekroczyć 5 % wydatków budżetu, natomiast rezerwa ogólna nie może być wyższa niż 1 % wydatków budżetowych.
Rezerwami tymi dysponuje zarząd jednostki samorządu terytorialnego.
Jednostki samorządu terytorialnego dokonują wydatków bezpośrednio z budżetu danej jednostki w formie dotacji przedmiotowych dla zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych, które są kalkulowane - naliczone według stawek jednostkowych.
Kwota i zakres dotacji określa uchwała budżetowa, natomiast stawkę dotacji przedmiotowej ustala organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. Z budżetu jednostki samorządu terytorialnego mogą być udzielone dotacje wyłącznie imienne określonym podmiotom publicznym i tylko na cele publiczne, związane z realizacją zadań określonego stopnia samorządu terytorialnego.
Wydatki budżetów jednostek samorządu terytorialnego obejmują także działy finansowane z budżetu poszczególnych jednostek. Wybór tych kierowników oraz form ich finansowania w danym roku budżetowym dokonywany jest samodzielnie, według uznania odpowiednich organów jednostek samorządu terytorialnego, ale zawsze w granicach prawa, np. wydatki budżetów gmin dotyczące przede wszystkim takich działań jak:
oświata i wychowanie,
gospodarka komunalna,
gospodarka administracyjna,
gospodarka samorządowa,
opieka społeczna.
Procedura samorządowa to ogół działań mających na celu sprawne tworzenie i
Realizację budżetu. Określają ją prawnie wyznaczone reguły, które stosują publicznie przy realizacji danego zadania.
Podstawowe zasady określane są wspólnie dla jednostek sektora rządowego, jak i samorządowego.
Procedura budżetowa obejmuje następujące elementy:
opracowanie projektu budżetu,
uchwalenie budżetu,
wykonanie budżetu,
rachunkowość, sprawozdawczość i kontrola budżetu.
W poszczególnych elementach biorą udział jednostki samorządu terytorialnego
na zasadzie przemienności upoważnień.
Organy władzy samorządowej (organ stanowiący) - rady gmin, powiatów i województw samorządowych w etapie uchwalenia jak również w etapie kontroli.
Organy wykonawcze - zarządzające (zarząd jednostek samorządu terytorialnego) w etapie planowania i wykonania budżetu.
Podstawową zasadą obowiązującą w procesie tworzenia budżetu jest zasada odrębności uprawnień budżetowych państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz samodzielność poszczególnych ogniw samorządowych - gmin, powiatów czy sejmików samorządowych, reprezentowanych przez podmiot sektora finansowego publicznych w pracach budżetowych tych jednostek. Każdy z podmiotów tego sektora reprezentuje dane ognisko samorządowe, samodzielnie tworzy i zarządza odrębnym budżetem. Zasady opracowywania i uruchamiania budżetów a od 1999 r. także ich wykonania, określone są w ustawie o finansach publicznych, odrębnie dla budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Wspólnie dla wszystkich budżetów publicznych określone są zasady odpowiedzialności.
Ad. 1) Opracowanie projektu budżetu jest procesem złożonym i ciągłym, wymagającym dokonywania fachowych analiz i obliczeń.
Przygotowanie projektu uchwały budżetowej wraz z objaśnieniami, a także z ewentualnymi zmianami tej uchwały, należy do zarządu jednostki samorządu terytorialnego.
Zarząd opracowuje informacje o stanie mienia komunalnego, zawierającą dane dotyczące przysługujących jednostce samorządu terytorialnego praw własności oraz innych praw majątkowych, dane o dochodach uzyskanych z tytułu wykonania tych prac oraz o zadłużeniach mających wpływ na stan tego mienia.
Projekt uchwały budżetowej wraz z odpowiednimi objaśnieniami jego pozycji oraz wymagalnymi materiałami informującymi są przedstawiane organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego i regionalnej izbie obrachunkowej w celu zaopiekowania w terminie do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy. W przypadku wydania przez izbę negatywnej opinii nie wstrzymuje procedury uchwalenia budżetu, jednakże zarząd zobowiązany jest przedstawić ją radnym. Ponadto zarząd przekazuje podległym jednostkom w terminie 7 dni od dnia przekazania projektu, uchwały organowi stanowiącemu informacje niezbędne do opracowania projektów planów finansowych. Jednostka ta ma termin na opracowanie tego planu jednakże 30 dni od dnia otrzymania danych ale nie później niż do 22 grudnia.
W przypadku gdy dochody i wydatki państwa określa ustawa o prowizorium budżetowym, to organ stanowiący jednostek samorządu terytorialnego może wniosek zarządu uchwalić prowizorium budżetowe jednostki na okres objęty prowizorium budżetowym państwa.
Ad. 2) Uchwałę budżetową organ stanowiący uchwala przed rozpoczęciem roku budżetowego, a w szczególnie uzasadnionych okolicznościach nie później niż do 31 marca roku budżetowego.
Bez zgody zarządu jednostki samorządu terytorialnego organ stanowiący nie może wprowadzić w projekcie uchwały zmian powodujących zmniejszenie dochodów lub zwiększenie wydatków i jednocześnie zwiększenie deficytu budżetu jednostek samorządu terytorialnego.
W przypadku nie uchwalenia uchwały budżetowej w terminie regionalna izba obrachunkowa do 30 kwietnia roku budżetowego ustala budżet jednostek samorządu terytorialnego w zakresie realizowanych zadań własnych oraz zadań zleconych.
Uchwała budżetowa jednostki samorządu terytorialnego określa:
przewidywane dochody według ważniejszych źródeł i klasyfikacji jednostek samorządu terytorialnego,
wydatki budżetu jednostek samorządu terytorialnego w podziale na działy i rozdziały klasyfikacji wydatków z wyodrębnieniem:
wydatków bieżących, tj. wynagrodzeń i ich pochodnych, dotacji, wydatków na obsługę długu jednostek samorządu terytorialnego, wydatków z tytułu należnych potrąceń i gwarancji
wydatków majątkowych
źródeł pokrycia deficytów lub przeznaczenia nadwyżki
wydatki na finansowanie wieloletnich programów inwestycyjnych
plany przychodów i wydatków zakładów budżetowych jednostek gospodarstw pomocniczych itp.
plany przychodów i wydatków funduszy celowych
dotacji
zakres i kwoty dotacji przedmiotowych, itp.
Uchwała budżetowa jednostki samorządu terytorialnego może zawierać:
upoważnienie dla zarządu jednostek samorządu terytorialnego do zaciągania kredytów i pożyczek oraz emisji papierów wartościowych na pokrycie deficytu budżetowego występującego w ciągu roku
upoważnienie do dokonywania zmian w budżecie w zakresie przekazywania niektórych uprawnień
inne postanowienia dotyczące wykonania budżetu .
W uchwale budżetowej gminy określa się także dochody z tytułu wyodrębnienia zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych i wydatki na realizację zadań z zakresu problemów alkoholowych.
Uchwała budżetowa gminy może określić także wydatki jednostek pomocniczych gminnych, jak również uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu gmin.
Ad. 3) W wykonaniu budżetu jednostki samorządu terytorialnego bierze udział także zarząd. Sprawuje on nadzór nad realizacją uchwały budżetowej oraz wypełnia przypisane obowiązki. W ciągu 7 dni od dnia podjęcia uchwały zarząd przedkłada ją regionalnej izbie obrachunkowej. W terminie 21 dni od dnia uchwalenia uchwały zarząd opracowuje układ wykonawczy budżetu, przekazuje również informację danej jednostce o ewentualnych kwotach dochodów i wydatków tych jednostek oraz o wysokości dotacji i wpłaty do budżetu. Opracowuje plan finansowy zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostce samorządu terytorialnego.
Zarząd ma także istotne uprawnienia w zakresie wykonywania uchwały budżetowej, odpowiada za prawidłowe wykonanie.
Dotyczą one: zaciągania zobowiązań finansowych, dokonywania wydatków, emitowania papierów wartościowych, dysponowanie rezerwą, jak i dokonywanie innych zmian w trakcie wykonywania budżetu.
Wykonywanie budżetu polega na powiększeniu i jednoczesnym wydatkowaniu środków finansowych na cele publiczne. Samorządowe dochody budżetowe pobierane są głównie za pośrednictwem urzędów skarbowych oraz urzędów gminy.
Dokonywanie wydatków odbywa się w formie jednoczesnego lub sukcesywnego przekazania określonych w budżecie kwot na rachunki bieżące jednostek realizujących zadanie finansowe z budżetu danej jednostki samorządu terytorialnego.
W trakcie wykonywania budżetu obowiązują zasady gospodarki finansowej. Ich realizacja łączy się z negatywnymi skutkami finansowymi dla danej jednostki, w szczególności z odpowiedzialnością wykonawców.
Według ustawy:
dochody powinny być pobierane terminowo i prawidłowo
wydatki dokonywane mają być w sposób oszczędny i celnie
zlecenie zadań powinno być dokonane na podstawie najlepszej oferty
dotacje budżetowe wykorzystywane nieprawidłowo lub pobierane nadmiernie powinny być zwrócone do budżetu państwa wraz z należnymi odsetkami.
Nowym obowiązkiem organów budżetu państwa i samorządu jest realizowanie
Zadań na podstawie harmonogramu czasowego, który narzucony został przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego. Celem tych harmonogramów ma być zaostrzenie wykonania wydatków i dochodów budżetowych. Ustawa nie określa zasad budowy takich harmonogramów.
W trakcie wykonywania budżetu mogą zmienić się warunki gospodarcze, społeczne i polityczne, powodujące zmniejszenie lub zwiększenie dochodów lub wydatków mogą ukazać się nowe zadania wymagające finansowania.
Mogą również pojawić się błędy w planowaniu, tworzące konieczność zastosowania korekty.
W związku z koniecznością weryfikacji w ciągu roku budżetowego uchwały budżetowej zachodzi potrzeba stworzenia możliwości elastycznego, samodzielnego działania organu wykonawczego w celu dokonywania zmian już uchwalonego budżetu, jego przemian w trakcie wykonywania.
Zmiany w trakcie jego wykonywania powodują odchylenia realizowane od uchwalonego planu budżetowego, są na ogół traktowane jako formy wyjątkowe.
Uzasadnienie dochodu wyższego nie zaplanowano w budżecie i nie stanowi z punktu prawa zmiany, ale niższy dochód może powodować zmiany po stronie wydatków.
Procedury zmian dotyczą więc wydatków budżetowych. Uprawnienie do dokonywania zmian przysługuje zarządom.
Zmiany te dokonywane są analogicznie jak dla budżetu państwa w formie:
blokowania wydatków,
gospodarowania rezerwami,
przeniesienia wydatków.
Zmiany wydatków budżetowych w trakcie wykonywania budżetu dokonywane są przez organy wykonawcze. Prowadzą do naruszenia znaczenia uchwalonego budżetu i zmniejszenia roli organów stanowiących.
Wykonanie budżetu jednostki samorządu terytorialnego, podobnie jak budżetu państwa, polegające na dysponowaniu środkami finansowymi, jest oddzielone od kasowej obsługi tego budżetu. Obsługa polega na prowadzeniu rachunków bankowych, przyjmowaniu dochodów i innych środków publicznych, przekazywanych na rzecz jednostki samorządu terytorialnego oraz na dokonywaniu wypłat.
Wyboru banku dokonuje organ stanowiący danej jednostki samorządu terytorialnego, w trybie określonym w ustawie z 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych.
Zasady wykonywania obsługi bankowej określa umowa zawarta między zarządem tej jednostki a bankiem. Organ stanowiący może upoważnić zarząd do lokowania wolnych środków budżetowych na rachunkach w innych bankach.
Zarząd przedstawia organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego i regionalnej izbie obrachunkowej informacje o przebiegu wykonania budżetu za I półrocze w terminie do 31 sierpnia. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego rozpatruje sprawozdanie z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego w terminie do 30 kwietnia roku następnego po roku sprawozdawczym i podejmuje uchwałę w sprawie udzielenia absolutorium organowi wykonawczemu.
Ad. 4) Wykonywanie budżetu jednostki samorządu terytorialnego podlega kontroli rady gminy, powiatu oraz województw samorządowych i regionalnej izbie obrachunkowej.
Czynności mające miejsce w trakcie wykonywania budżetu są ewidencjonowane w rachunkowości budżetowej. Stanowią one podstawę sporządzania sprawozdań z wykonania budżetu oraz planów finansowych danej jednostki.
Sprawozdania budżetowe opracowywane są na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z 2 marca 2000 r. w sprawie zasad i terminów sporządzenia sprawozdawczości budżetowej jednostek samorządu terytorialnego.
Jednostki samorządu terytorialnego mają obowiązek sporządzania i przekazywania sprawozdań kwartalnych:
o dochodach budżetowych
o wydatkach budżetowych
o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych oraz gwarancji i sprawozdań
sprawozdań półrocznych i rocznych z wykonania podstawowych dochodów podatkowych.
Jednostki budżetowe są zobowiązane wykazać dane w sprawozdaniu w sposób narastający od początku roku do końca okresu sprawozdawczego, oraz do opracowywania sprawozdania jednostkowego na podstawie ksiąg rachunkowych, zarząd zaś do sporządzenia sprawozdania zbiorczego.
Sprawozdania kontrolne, półroczne i roczne powinny być sporządzone przez regionalne izby obrachunkowe na odpowiednich formularzach i w postaci plików.
Sprawozdanie z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego przekazuje się Ministrowi Finansów, który ma podstawę do sporządzenia sprawozdania wcześniejszego z wykonania ustawy budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa.
Zbiorcze roczne sprawozdanie z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego sporządza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego.
Innym sposobem odpowiedzialności mające na celu wykonanie budżetu samorządu jest odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny budżetowej.
Dyscyplina budżetowa to obowiązek przestrzegania przez jej dysponentów wszystkich przepisów prawnych i zasad gospodarczych.
Katalog naruszeń związany jest z odpowiedzialnością wszystkich pracowników samorządowych.
Na podstawie sprawozdania budżetowego wykonanie budżetu jednostek samorządu terytorialnego podlega kontroli ich organów stanowiących. Komisja rewizyjna opiniuje wykonanie budżetu przez zarząd i występuje do organu stanowiącego w sprawie udzielenia lub nie udzielenia absolutorium. Absolutorium to akt aprobaty gospodarki finansowej.
Literatura do pracy:
Lesław Patrzałek: Finanse jednostek samorządowych
Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu
Wrocław: 1999
Andrzej Komar: Finanse publiczne w gospodarce rynkowej
Oficyna Wydawnicza BRANTA
Bydgoszcz: 1996
Elżbieta Chojna - Duch: Polskie prawo finansowe
Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis
Warszawa: 2002
Zbigniew Leoński: Samorząd terytorialny RP część 4
Wydawnictwo C.H. BECH 2002
Prawo co dnia 28 grudnia 19978 Ustawa o finansach publicznych z dnia 26 listopada
1998 r.
Z. Niewiadomski: Ustrój samorządu terytorialnego i administracji rządowej po reformie, zbiór aktów prawnych z wprowadzeniem i komentarzem
Warszawa: 1998
Serwis internetowy Kancelarii Sejmu: http;//www.sejm.gov.pl - zestaw aktualnych aktów prawnych, druki sejmowe, itd.
[art. 15 ust. 2 Konstytucji RP]
[art. 111 ust. 1]
[por. rozdział II, pkt 4]
[DZ. U. Nr. 16 poz. 209]