Ekonomia 16.11.2008

Rachunek dochodu społecznego

Cele rachunku:

• ustalenie łącznych rozmiarów produkcji w danym punkcie czasowym

• dokonanie podziału uzyskanego dochodu pomiędzy różne cele oraz pomiędzy różnych uczestników życia społecznego

• porównanie pomiędzy krajami (budżet kraju, rozwój kraju)

• podstawa do formułowania polityki gospodarczej

(podr. „Makroekonomia” str. 9)

Jeżeli dochód społeczny liczymy zgodnie z ujęciem wydatkowym, to otrzymujemy produkt narodowy lub krajowy liczony w cenach rynkowych. Jest to miara ilościowa mówiąca nam tylko o tym ile dany kraj wytwarza -określa ona wzrost gospodarczy.

Jeśli dochód społeczny liczymy zgodnie z ujęciem przychodowym, to otrzymujemy dochód narodowy wyrażony w cenach czynników produkcji. Jest to miara zaliczana do mierników jakościowych, pokazujących zmiany siły nabywczej. Inaczej mówiąc, jest to jeden ze wskaźników dobrobytu.

Rozwój gospodarczy w dzisiejszych czasach jest generowany przez postęp techniczny. To wyjaśnia dlaczego najbogatsze społeczeństwa to gospodarki oparte na wiedzy.

Rozwojowi gospodarczemu przeważnie towarzyszy wzrost, ale wzrostowi nie musi towarzyszyć rozwój.

Pomiar efektów ekonomicznych całej gospodarki umożliwia system rachunków narodowych

(nazwa międzynarodowa - SNA)

Opublikowany po raz pierwszy w 1952r., a obecnie stosowany powszechnie na całym świecie. Twórcy tego systemu: Kuznetz i Stone z Wielkiej Brytanii otrzymali nagrodę Nobla dwa razy (1971 i 1984r)

System rachunków narodowych bazuje na założeniach pozwalających rozstrzygnąć co należy uwzględnić w danym mierniku i kto dany miernik wytwarza.

Grupy mierników makroekonomicznych:

• produkt narodowy brutto (PNB)

• produkt narodowy netto (PNN)

• produkt krajowy brutto (PKB)

• produkt krajowy netto (PKN)

• dochód narodowy (DN)

Mamy trzy metody liczenia dochodu społecznego:

Pierwsze dwa dotyczą produktu narodowego lub produktu krajowego i powinny doprowadzać do tego samego wyniku.

Trzeci sposób to w zasadzie przejście od produktu narodowego do dochodu narodowego.

Sposób pierwszy polega na zsumowaniu wartości produktów wytworzonych w różnych sektorach, gałęziach czy działach wytwórczości narodowej, tj.:

• przemysł wydobywczy

• rolnictwo

• budownictwo (jedna z najważniejszych branż w ekonomii)

• przemysł przetwórczy

• transport

• usługi publiczne

• usługi w sektorze państwowym

• handel hurtowy i detaliczny

• finanse i ubezpieczenia

tworzymy tzw. Macierze (matryce) przepływów międzynarodowych.

W tym ujęciu produkt narodowy jest pieniężnym odpowiednikiem strumienia finalnych dóbr i usług wytworzonych w danym kraju w ciągu jednego roku, które w tym okresie nie zostały poddane dalszemu przetworzeniu

(PN- wyrażony w cenach rynkowych)

Przy tym sposobie liczenia uwzględniamy tylko wartości dodatnie na poszczególnych etapach procesu produkcji określonego dobra.

(podr. str.11)

Wartość dodana - stanowi przyrost wartości dóbr w wyniku procesu produkcji, liczonej na każdym kolejnym etapie tego procesu poprzez odjęcie od całkowitej wartości dóbr wytworzonych w danym przedsiębiorstwie (cen rynkowych x wielkość produkcji) kosztów materialnych poniesionych przy produkcji związanych z zastosowaniem dóbr pośrednich .

(nie uwzględniamy pracy gospodyń domowych i usług sąsiedzkich)

(podr. str.12)

Sposób liczenia PN, PK jako sumy wydatków polega na zsumowaniu wydatków.

PN = C + I +G +Ne + Ni

C - osobiste wydatki konsumpcyjne

I - krajowe inwestycje prywatne

G - rządowe zakupy dóbr i usług

Ne - eksport netto

Ni - dochód netto z tytułu własności za granicą

PK = C + I + G + Ne

(podr.str.12, 14, 15)

Produkt krajowy (PK) -wyraża rozmiary produkcji wytworzonej wyłącznie przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem.

Produkt narodowy (PN) - określa łączną wartość pieniężną dóbr i usług wytworzoną przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia tych usług.

Osobiste wydatki konsumpcyjne dzielą się na dobra trwałego i nietrwałego użytku.

Inwestycje prywatne: *nowe (netto)

*odtworzeniowe

Inwestycje prywatne odtworzeniowe finansowane są z funduszu amortyzacji.

Inwestycje prywatne nowe (netto) finansowane są w skali kraju z funduszu akumulacji, który składa się z odpisów zysków przedsiębiorstw na zakup nocnych dóbr kapitałowych lub części dochodów osobistych ludności przeznaczonych na wydatki inwestycyjne.

Wydatki ponoszone przez przedsiębiorstwa.

Kategorie wydatków:

• na budowle i budynki

• maszyny, urządzenia, narzędzia

• przyrost zapasów produkcyjnych

• gospodarstw domowych na zakup domów i mieszkań

Produkt narodowy netto (PNN) stanowi tę część produkcji, która rzeczywiście trafia do gospodarki jako dodatkowe, z tegorocznej produkcji, zaopatrzenie gospodarstw domowych, przedsiębiorstw, rządu i eksportu, ponieważ nie uwzględnia się w nim amortyzacji. Jest to czysty i faktyczny efekt pracy obywateli danego kraju.

(podr.str.15,16)

PNB

- amortyzacja

= PNN

• podatki pośrednie (p.p) np.akcyza

+ substydia

= DN

W dochodzie narodowym uwzględniamy jedynie te dochody, które powstają w związku z wytwarzaniem produktów i usług bez publicznych płatności transferowych, które to w przypadku wydatków rządowych nazywane są państwowymi płatnościami bezzwrotnymi czyli nie wymagają odwrotnego świadczenia.

Płatności transferowe:

(nie mogą być wliczone do produktu narodowego)

• emerytury

• zasiłek dla bezrobotnych

• zasiłek z pomocy społecznej

• stypendia

• inne płatności z budżetu

(podr.str.14)

Płatności te nie wymagają odwrotnego świadczenia.

Nie uwzględnia się także prywatnych transferów rzeczowych i pieniężnych, tj. tzw. Transakcji z drugiej ręki, np.: *darowizna

*sprzedaż samochodu

Wszystkie dobra transferowe są jako dobra finalne.

Eksport netto -> eksport - import

Produkt wytworzony -produkcja na terenie danego kraju

Produkt do podziału- produkcja na terenie danego kraju +import

Mierniki sprawności gospodarki można uregulować głównymi dwoma sposobami:

• stosując ceny stałe w obliczaniu ich wielkości

• stosując miary per capita tj. wyrażając daną zmienną do jej jednej jednostki.

NA EGZAMINIE!!

• co mierzy dochód narodowy a co produkt narodowy?

• opisywać mierniki (PNB, PNN, PKB, PKN, BN)

• definicje NA PAMIĘTĆ -dochód , produkt

• co uwzględnia a co nie PN?

• różnice między PNN i PKN, PNN i PKB

---