Co to znaczy ? - wykaz najważniejszych zwrotów łacińskich
Ab origine - od początku
Ad acta - do akt odłożyc sprawę,sprawa być może znalazła swój koniec już tylko w archiwum
Ad deliberadnum - do rozważenia, rozważ to,abyś nie strzelił głupstwa
Ad finem - do końca
Ad hoc - specjalnie,tylko do tego,bez zamiaru ogólniejszego zastosowania, doraźnie, na chwilę, na już, na teraz
Ad kalendas Graecas - Na greckie kalendy - tych kalend Grecy nigdy nie mieli - czyli na święty nigdy.
Ad multos annos - żyj wiele lat, sto lat
Ad perpetuam rei memoriam - na wieczna rzeczy pamiątkę - napis na pamiętnikach
Ad personam -Do osoby się odnieść, w dyskusji podnieść argument tyczący się bezpośrednio rozmówcy
Ad rem - Do rzeczy wrócić, gdy rozmowa zbacza z tematu
Ad usum Delphini - na użytek Delfina - czyli młodego następcy tronu we Francji; publikacja okrojona przez cenzurę na uzytek młodzieży
Ad usum externum - doużytku zwenetrznego gł. o lekarstwach
Ad usum internum - Do użytku wewnętrznego
Advocatus diaboli - adwokat diabła, w procesach kanonizacyjnych szuka dziury w całym, stara się wynajdować wszystkie mankamenty z życia kandydata na ołtarze, obrońca złej sprawy
Ad vocem - do słowa, do tego chcę się odnieść, chcę coś dopowiedzieć
Alibi - gdzie indziej, być w innym miejscu w czasie popełnienia przestępstwa, dowód niewinności - bo mnie nie było na miejscu przestępstwa
A.D., aCn, a.m.
Antidotum - odtrutka
A posteriori - wychodząc w rozumowaniu od następnego, późniejszego, na podstawie doświadczenia, faktów, wnioskowanie ze skutków o przyczynach
Appendix - dodatek, aneks, supplement
A priori - Wychodząc w rozumowaniu od wcześniejszego, wnioskowanie z przyczyn o skutkach, wyrażam sąd np. kiedy jestem do kogoś uprzedzony
Aqua destilata - woda destylowana
Aqua vitae - woda życia, wódka
Arbiter elegantiarum - znawca mody,
Artes Liberales - sztuki wyzwolone - w średniowieczu 7 nauk świeckich stanowiących wstęp do studiów wyższych. Składały się z : trivium - gramatyka, retoryka, dialektyka i quadrivium - arytmetyka, geometria, muzyka, astronomia
Aurea mediocritas - złoty środek, umiar, nie wpadaj w krańcowość
Biblia pauperum - Biblia ubogich, czyli w obrazkach przeznaczona dla analfabetów
Bis dwa razy
Circa ( circiter) - około, mniej więcej
Condicio sine qua non - warunek bez którego nie..., warunek nieodzowny, warunek konieczny
Contra legem - wbrew prawu
Contra naturam - wbrew naturze
Corpus delicti - rzeczowy dowód przestępstwa
Cui bono ? - dla kogo to będzie korzyścią ?
Curriculum vitae ( c.v.) przebieg życia, życiorys
De facto - o wykonanej sprawie, w rzeczywistości, istotnie, rzeczywiście
De iure - na podstawie prawa, na mocy stanowiska prawnego, prawnie
D.O.M. = Deo Optimo Maximo - Bogu Najlepszemu Najwyższemu
Deus ex machina - Bóg z maszynerii ( w tragedii greckiej, gdy akcja się tak p[ogmatwała, że nie dało się jej rozwiązać po ludzku, wtedy niespodziewanie wkraczał „z maszyny teatralnej Bóg”); cudowne rozwiązanie problemu
Eo ipso - tym samym, przez to samo
Errata - poprawki; wykaz błędów
Etc. Et caetera - i pozostałe i tak dalej
Et.seq. = et sequentes - i następne zdania
Ex aequo - na równi, jednakowo
Ex cathedra - Z katedry ( podwyższonego siedzenia jako oznaki władzy, urzędu); urzędowo; w sposób przecinający dyskusję
Ex definitione - z definicji
Ex libris - spośród książek, z księgozbioru, znak biblioteczny w formie ozdobnej winiety
Explicite - bez ukrywania, jasno, wyraźnie, bez ogródek
Ex post - z tego co potem, po fakcie
Expressis verbis - wyraźnymi słowami, dokładnie, dobitnie, bez ogródek
Extra - nadzwyczajnie, dodatkowo, ponadto
Extra ordinem - poza porządkiem, ponad to
Ex voto - na mocy ślubowania, na mocy przysięgi, przyrzeczenia
Fac simile - zrób podobnie - dokładne odwzorowanie pisma czy podpisu, stąd faksymile
Gloria victis - chwała zwycięzonym; ponieważ chociaż pokonani, to jednak walczyli dzielne - tytuł pow. E. Orzeszkowej
Gratis - bezpłatnie, darmowo
Homo artifex - artysta, twórca
Homo faber - rzemieślnik
Homo politicus - człowiek o społecznym usposobieniu - polityk
Homo sapiens - człowiek myślący - termin naukowy dla oznaczenia rodzaju ludzkiego
Ib.= Ibid.=Ibidem - tamże, w tym samym miejscu
I.e.= Id est - to jest, to znaczy
Id. = Idem - ten sam autor
Imponderabilia - wartości nie dające się zważyć, rzeczy niewymierne(moralne, estetyczne)trudne do wymieniena, wyliczenia
Incognito - skrycie, pod zmyślonym nazwiskiem, nie ujawniające swojego imienia
In corpore - w pełnym składzie, wszyscy razem
Index ( nominum rerum ) - spis nazw, spis rzeczy, wykaz
In extenso - dokładnie, dosłownie w pełnym brzmieniu
In flagranti - pochwyceni w momencie popełnienia przestępstwa, na gorącym uczynku
In medias res - w środek rzeczy, w sedno sprawy, w istotę sprawy
In memoriam - na pamiątkę
In minus - na niekorzyść
In plus - na korzyść
In re - w rzeczy samej, w sprawie
In spe - w nadziei, oczekując na to , co będzie
In statu nascendi - w stanie rodzenia się, w chwili powstawania , w stanie zaczątkowym
In vino veritas - prawda w winie - człowiek nietrzeźwy mówi nichcący prawdę , której nidy nie odważyłby się powiedziec na trzeźwo
In vitro - w szkle, w szklanym naczyniu, w probówce
Ipso facto - na mocy samego faktu, przez ten fakt, przez to samo właśnie
Legenda - to, co należy przeczytać
Memento mori - pamiętaj o smierci
Memorabilia - sprawy do zapamiętania
Modus vivendi - sposób życia
Nihil novi - nic novego ( sub sole ) - nic nowego pod słońcem Ks. Ekl.I,10
Nihil obstat - Nic nie stoi na przeszkodzie - formuła cenzury kościelnej, że dzieło nie sprzeciwia się zasadom wiary i moralności
Nolens volens - chcąc, niechcąc
Nota bene ! NB - zanotuj dobrze - zwróć na to uwagę
Numerus clausus - Liczba zamknięta, ilość miejsc ograniczona
Op.cit. = opus citatum - dzieło cytowane, w cytowanym dziele
Opera omnia - dzieła wszystkie
Opera selecta - dzieła wybrane
Pars pro toto - część zamiast całości
Persona non grata - osoba niemiła, osoba niepożądana; w dyplomacji osoba, która utraciła kredyt zaufania i z danego państwa powinna wyjechać
P.m. - post meridiem
P.s. - post scriptum - po tym co zostało napisane, uzupełnienie listu
Primo voto - z pierwszego ślubu , z pierwszego małżeństwa
Quorum - których, spośród których ( brak wystarczającej części )
Requiem- odpoczynek - nazwa mszy żałobnej - od pierwszych słów
RIP = requiescat in pace
Rp. = recipe! = weź - napis na receptach
Sc. = scilicet = oczywiście, samo przez się rozumie
Sensu stricto - wścisłym tego slowa znaczeniu ( sensu largo)
Signum temporis - znak czasu
Sine ira et studio - bez gniewu i przesadnego zaangażowania, obiektywnie
Sine mora - bez zwłoki
Sit tibi terra levis - niech ci ziemia lekką będzie
Spiritus movens - Duch poruszający, sprężyna działania, inicjator
Sponte sua - z własnej woli, z własnego odruchu, spontanicznie
Status quo - stan, w którym jest; stan aktualny ( status quo ante )
Tabula rasa - wyczyszczona tablica, czysta nie zapisana - wg Locka, taka jest dusza człowieka w chwili narodzin
Terra incognita ( ignota ) - ziemia nieznana, niepoznana
Una voce - jednym głosem, jednogłośnie
Vacat - wolne miejsce
Vade mecum - chodź ze mną, nazwa podręcznika, którego często używamy, poradnik
Varia - rozmaitości
Verte! - odwróć kartkę
4