Janusz Korczak- „Dom sierot” , „Nasz Dom” Naturalista dziecko ma prawo do szacunku
Platon-„Państwo” „Prawo” [teoria 3 cnót-umiarkowanie, mądrość, odwaga, sprawiedliwość] najważ. Idea- idea dobra, wych. sprawa państwa, państwo stanowe rządzone przez filo- mędrców.
Maria Monterssori- sys. wych. przedszkolnego, wych. upośledzonych, dziecko samodzielne- nauczyciel tylko nadzoruje, dzieci sprzątają..., nie może być brutalne, kara- izolacja do kąta
Jan Fryderyk Herbatr- wych. oparte na etyce[uzasadnia cel wych] i psychol.[środki do tego celu], najważ. Silny charakter kształtowany przez[ kierowanie, karność, naucz. wychowujące]
J. Locke- „Myśl o wych” dziecko ma mieć opiekę, rozwijać rozum od małego, wych. obejmuje- [zdrowie-wych. fiz.] charakter[wych. moralne] wiedza[wych. intelek.], nie na pamięć, bo nie rozwija
J.H. Pestalozzie- własne metody pedag. oparte na: -nauka od łatwych do trudnych, -zatrzymywać się gdy nie kuma, -indywidualność, -wychowawca/ wychowanek{MIŁOŚĆ}, -wych. moralnym i religijnym zajmuje się matka, -duża uwaga w nauczaniu początkowym
ARYSTOTELES- dusze[ roślinne, zwierzęce, rozumne], uczenie się[gromadzenie w umyśle, utrwalenie w pamięci, uogólnienie zdobytych infor.] kształcenie[ wych. fizyczne, moralne, intelekualne]
Stanisław Staszic- „Uwagi nad życiem Jana Zamojskiego” , program naprawy RP, szkolnictwo oddać rządowi, dostrzegał niesprawiedliwość społ., ideał wych= nowy pracowity obywatel.
Erazm z Rotterdamu- kształcenie dla kobiet, do dziecka z łagodnością bez kar, czynniki wpływające na wych: rodzina, otoczenie, szkoła. Kodeks zasad cywilizowanego człow.= ciało ,ubranie, zachowanie przy stole, ...
Szymon Marcius z Pilzna- „O szkołach czyli akademiach” , doktryna Kwintyliana, do króla o opiekę nad szkolnictwem, zaniedbania szkół miejskich kościelnych
Sebastian Petrycy z Pilzna- sprawy higieny i wych. fiz, z zabaw wyklucza gra w karty i kości, dla dziewcząt= wstydliwość panieńska, nie wychodzić...
Mikołaj Rej- „Żywot człowieka poczciwego” wych. obejmuje- skromność w ubiorze i pokarmach, religia+łacina, rozmowy lepsze od czytania, ideał rycerza- cierpliwość, ogłada, hart, oszczędność
Łukasz Górnicki- ideał dworzanina na podst. „Dworzanin polski” cechy ideału- wykształcony, doskonały mówca, gra i śpiewa, [jak rycerz- wierny, odważny...] to ideał człow. światowego, kult. i wytwornego
Bronisław Trentowski- nauka niezależna od kościoła, nauczyciel- osoba świecka, jednolity program nauczania- hist, giol..., szk. Elemen. Wykształ. trwałe, 2 typy szk.- 7-letnia, realna
L. Vives- wych. oparte na psych., ojciec psych. empiryczne, dzieci do szk. na okres próbny, każda gmina szkoła, nauczyciel na wysokim poziomie, szk. państwowa, kształcenie kobiet, sami powinni dochodzić zagadnień.
KWINTYLIAN- każdy jest zdolny do nauki, dzieci mają obfite siły umysłowe, napisał dzieło poświęcone wych., przy nauce zbiorowej więcej korzyści- jest tańsza, nauczyciel błędy
Kerschensteiner- najważ. by człow. był użyteczny (obywatel- zna prace i ja wykonuje), szk. pracy
Mysłakowski- wych zawodowe na 2 zadania [dydaktycy - (hist ojczyzny,..) -oddziaływanie personalne- dziecko uczy się uspołeczniać swe życie oraz podporządkować je do pewnych symboli, tradycji, osób
Joteyko- rzeczniczka nauki dziecku, jednostce należy zapewnić pewien stopień kultury, udostępnić nauczanie zawodowe, wyszukiwać uczniów zdolnych
Freinet- szk. nowoczesna, duża rola zainteresowań dziecka, zajęcia podejmowane spontanicznie, tech. nauczania początkującego[-opracowywanie gazetek szkolnych, drukarstwo szk., korespondencja, praca w domu, sztuka dziecięca] wych. oparte na swobodnej ekspresji słowa.
Prus i Świętochowski- nauczać naród sztuki rozumnego życia, możliwość poprawy przez „pracę organiczną” , dążenie do narodu obywatelskiego, do nauczania elemen. wiedza naukowa, nowa edukacja miała podnieść poziom życia obyczajowego, reforma szkolnictwa domowego i publicznego, Prus- szk. wieczorowe, niedzielne, element.. przez edukację chciano podnieść poziom wiedzy społeczeń.
Zarzecki- ideał robotnika-obywatela, sformułował podstawy naukowe wych. narodowego, wykształcanie patriotów
Suchodolski- w dziecku rozbudować twórczość, dbanie o rozwój duchowy, udostępnić i zdemokratyzować oświatę, szk. państwowe- 5i 8 letnie, szk. ma uczyć myślenia, nowe nauki: tech.-przemysł., społ.-admin., kult-ośwait
August Cieszkowski- idea filo. czynu, szk. dla wszystkich, wych. przez pracę, tworzenie bibliotek, czytelni, wych. fizyczne,
Eweryst Estkowski- twórca szk. ludowej, był nauczycielem, pisał do gazet, opowiadał się za szk. realną, autor podręczników, metodyka czyt i pisania
Karol Libelt- wykształ. na nauce i oświacie, praca uszlachetnia, wych. obywatelskie, naród, państwo, ojczyzna, praca u podstaw
Jan Amos Komeński- przełozył na czeski „Wielka dydaktyka”, szk. macierzyńska, element, łacińska, studia, Naturalista 15min, 45min, nauka zgodna z psychą, bez kar cielesnych, stopniować naukę, samodzielność,
Adolf Diesterweg- nauczyciel nauczycieli, szk. obowiązkowa, państwowa, świecka. Autor podręczników, postępować zgodnie z humanitaryzmem, wrażliwy na piękno przyrody, samodzielne kształcenie, nauczyciel- prawy, szczery, punktualny...
Józef Dietel- działacz, publicysta, o szk. decyduje rodzina i społ., 2 fun. szk.- wychowawcza, dyakt., szk. ma być samodzielna,
Maria Grzegorzewska- dzieci anormalne, twórczyni Polsiej szk. pedeag. Specja., stworzyła instytut pedag. spejalnej w W-awie „Osobowość Nauczyciela”
Józef Czesław Babicki- własny system wych. rodzinnego, domy dla sierot, najstarsza koleżanka pilnuje, tajemnice i sekrety- szkatułki, atmosfera domowa, rodzinna.
A. Szymcówna- szk. powszechna, główne zadanie wych. to rozbudować w jednostce samodzielność w myśleniu, wspólna praca pod opieka nauczyciela w zwalczaniu nieśmiałości
S. Karpowicz- „życie rozwija się w ścisłej zależności od środowiska” poznanie natury dziecka wpływa na jego rozwój, technika wych.- poznanie środków i sposobów służących do kształcenia dziecka, ustalenie celu wych.
Wilhelm Dilthey- tw. Wych. polega na kształceniu, kontakt z kultura
Edward Spranger- rozwój psych. polega na wrastaniu w świat duchowy, czyli w wytworzona przez ludzi kulturę.
A.M. Condorcet- udostepnić nauki wszystkim, szkoły wszędzie, wykształcenie zmniejsza poróznienia