Anatomia (z gr. anatome, od ana-temnein → rozcinać) - dział biologii, nauka zajmująca się badaniem makroskopowej budowy i kształtuciała żywych organizmów. Termin pochodzi od greckiego słowa anatemein - rozcinać, rozczłonkowywać - gdyż na tym właśnie polegała najstarsza metoda badania.
Anatomia człowieka (antropotomia) (anthropos- człowiek) - nauka o budowie narządów i układów ciała człowieka, wchodzi w skład morfologii i posługuje się metodami na poziomie makroskopowym (np. obserwacji żywych organizmów i badań sekcyjnych zwłok). Jest to anatomia opisowa, zwana też anatomią klasyczną. Zajmuje się ona badaniem i opisaniem narządów, które spełniają wspólną funkcję, oraz poszczególnych części ustroju.
Ściśle związane z anatomią są:
Obecnie anatomia ściśle wiąże się z fizjologią, poświęcając dużo uwagi funkcji i działaniu poszczególnych narządów. Jest to anatomia czynnościowa. Anatomia i fizjologia stanowią podstawę medycyny, gdyż nie można skutecznie udzielić pomocy w chorobie nie znając dokładnie budowy i czynności organizmu zdrowego.
Inne działy anatomii to:
Anatomia opisowa, zwaną dawniej normalną, obecnie wyróżniamy:
Anatomia mikroskopowa - w odróżnieniu od klasycznej anatomii, posługującej się okiem nieuzbrojonym, ten dział posługuje się mikroskopem świetlnym - histologia, lub elektronowym - cytologia, w związku z czym zajmuje się badaniem mikroskopowej struktury poszczególnych narządów. Narządy zbudowane są z tkanek, te zaś z niezwykle drobnych elementów - komórek.
Anatomia topograficzna (po grecku topos znaczy "położenie", "miejsce", graphe - "opis") - zajmuje się położeniem poszczególnych narządów w ustroju i wzajemnym ułożeniem ich względem siebie. Doskonała znajomość anatomii topograficznej ma szczególnie duże znaczenie praktyczne dla chirurgii. Z tego względu nazywana jest również anatomią chirurgiczną.
Anatomia plastyczna - ma na celu badanie kształtów zewnętrznych i wzajemnych proporcji poszczególnych części ciała oraz w ogóle zdobywaniem wiadomości potrzebnych dla artystów plastyków.
Anatomia funkcjonalna
Nowoczesne techniki rezonansu magnetyczny i USG umożliwiają obrazowanie bez szkodliwego wpływu promieniowania rentgenowskiego na organizm.
W opisie anatomicznym używamy podwójnego nazewnictwa. Polskie nazwy i ich łacińskie odpowiedniki znajdują się w Nomina anatomica iTerminologia anatomica. Obecnie dąży się do wyeliminowania nazw własnych (głównie nazwisk) z nazw, lecz w naukach klinicznych nadal się je powszechnie stosuje.
Narząd ruchu, układ ruchu (łac. motorium) [1] - część organizmu odpowiadająca za utrzymanie postawy i wykonywanie ruchów.
Ze względu na budowę i właściwości narząd ruchu człowieka dzielimy na:
połączeń międzykostnych:
W nieco szerszym znaczeniu, to również znajdujące się w nich receptory, oraz część układu nerwowego, sterująca jego czynnością.
Ogólnie można powiedzieć, że wymienione układy tworzą w ciele człowieka skomplikowany system dźwigni, dzięki któremu możemy:
zmieniać położenie całego ciała (wykonywać ruchy lokomocyjne)
zmieniać ułożenie części ciała względem siebie, na przykład zgiąć rękę lub nachylić głowę
utrzymać odpowiednią postawę ciała, co ma dla nas szczególne znaczenie, ponieważ jesteśmy istotami dwunożnymi
znacznie osłabiać skutki działania rożnego rodzaju przeciążeń, na przykład w trakcie wykonywania gwałtownych ruchów
Nauka o anatomii prawidłowej człowieka opisuje systematycznie poszczególne elementy anatomiczne. Organizm człowieka stanowi anatomiczną i funkcjonalną całość, jednak w celu usystematyzowania anatomii został podzielony na pewne partie. Przy szczegółowym opisywaniu narządu ruchu rozpatrujemy więc kończynę górną, kończynę dolną, tułów, głowę.