Zaprawy murarskie

Wprowadzenie

Norma PN-EN 998-2:2004 obejmuje wymagania dotyczące zapraw murarskich produkowanych fabrycznie (do układania, łączenia i spoinowania), przeznaczonych do ścian murowanych, słupów i ścian dzia­łowych (np. w murach licowych i tynkowanych, konstrukcjach murowych przenoszących obciążenia i nie prze­noszących obciążeń, w budownictwie i inżynierii lądowej). W normie europejskiej zdefiniowano właściwości użytkowe świeżych zapraw: czas zachowania właściwości roboczych, zawartość chlorków, zawartość powietrza, gęstość i czas korekty (w odniesieniu do zapraw do cienkich spoin). W normie zdefiniowano także właściwości użytkowe stwardniałych zapraw: wy­trzymałość na ściskanie, wytrzymałość spoiny i gęstość mierzone zgodnie z odpowiednimi metodami badań określonymi w oddzielnych normach europejskich. W/w norma dotyczy zapraw murarskich z wyjątkiem zapraw przygotowywa­nych na miejscu budowy.

Podstawowe terminy i określenia dotyczące zapraw murarskich

Zaprawa murarska - mieszanka co najmniej jednego spoiwa nieorganicznego, kruszyw, wody, a czasami także dodatków i/lub domieszek, przeznaczona do układania, łączenia i spoinowania muru.

Świeża zaprawa murarska - zaprawa całkowicie wymieszana i gotowa do stosowania.

Typ zaprawy murarskiej określany w zależności od koncepcji projektowania:

1. Zaprawa murarska według projektu - zaprawa, której skład i metoda wytwarzania zostały wskazane przez producenta w celu osiągnięcia wymaga­nych właściwości (podejście ze względu na właściwości użytkowe).

2. Zaprawa murarska według przepisu - zaprawa wykonana według wcześniej określonej receptury, Której właściwości wynikają z ustalonych propor­cji składników (podejście ze względu na recepturę).

Typ zaprawy murarskiej określany w zależności od właściwości i/lub zastosowania:

1. Zaprawa murarska ogólnego przeznaczenia (G) - zaprawa murarska, dla której nie określa się szczególnych właściwości.

2. Zaprawa murarska do cienkich spoin (T) - zaprawa murarska według projektu o maksymalnym wymiarze kruszywa mniejszym lub równym określonej liczbie.

3. Lekka zaprawa murarska (L) - zaprawa murarska według projektu o ustalonej gęstości w stanie suchym poniżej założonej wartości.

Typ zaprawy murarskiej określany w zależności od sposobu wytwarzania:

1. Zaprawa murarska wytwarzana w zakładzie - zaprawa, której składniki zestawiono i wymieszano w zakładzie. Może ona być zaprawą suchą, która jest już wy­mieszana i wymaga jedynie dodania wody, lub zaprawą mokrą, która jest dostarczana w gotowej do użycia postaci.

2. Półgotowa zaprawa murarska wytwarzana w zakładzie:

• murarska wstępnie przygotowana - zaprawa, której składniki zostały w całości przygotowane w zakładzie, dostarczana na miejsce budowy, tam mieszana i kondycjonowana zgodnie ze wskazaniami producenta.

• wstępnie wymieszana zaprawa murarska wapienno-piaskowa zaprawa, której składniki zostały częściowo przygotowane i wymieszane fabrycznie, dostarczana na miejsce budowy, gdzie są dodawane dalsze składniki określone lub dostarczone przez zakład (np. cement).

1. Zaprawa murarska wytwarzana na miejscu budowy - zaprawa wytwarzana z poszczególnych składników przygotowanych i wymieszanych na miejscu budowy.

Spoiwo - materiał używany do połączenia stałych cząstek w jednolitą, spójną masę, np. cement, wapno budowlane.

Kruszywo - materiał ziarnisty, który nie bierze udziału w reakcji twardnienia zaprawy.

Domieszka - materiał dodawany w małych ilościach w celu wytworzenia specjalnych właściwości.

Dodatek - drobno rozdrobniony materiał nieorganiczny (który nie jest kruszywem ani spoiwem), który może być dodany do zaprawy w celu polepszenia poszczególnych właściwości.

Wytrzymałość spoin - przyczepność pomiędzy zaprawą do murów a elementem murowym w kierunku prostopadłym do warstwy zaprawy.

Wartość deklarowana - wartość, której osiągnięcie gwarantuje producent, biorąc pod uwagę dokładność badania i zmienność procesu.

Mur narażony na działania warunków surowych - mur lub elementy murowe, które są narażone na nasycenie wodą (spływający deszcz, działanie wód grunto­wych) w połączeniu z często występującymi cyklami zamrażania-odmrażania, spowodowanymi warunkami klimatycznymi i brakiem pokryć ochronnych.

Mur narażany na działanie warunków umiarkowanych - mur lub elementy murowe, które są narażone na działanie wilgoci i często występujących cykli zamrażania-odmrażania, z wyjątkiem konstrukcji narażonych na działanie warunków surowych.

Mur narażony na działanie warunków obojętnych - mur lub elementy murowe, które nie są narażone na działanie wilgoci i zamrażania.

Materiały

Do zapraw murarskich surowce powinny mieć właściwości zapewniające, że wyrób końcowy będzie zgodny z wymaganiami niniej­szej normy. Producent powinien przechowywać rejestry danych dotyczących sposobu ustalenia odpowiedniości materiałów.

Wymagania

1. Właściwości świeżej zaprawy:

Czas zachowania właściwości roboczych i zawartość chlorków w dostarczanej zaprawie powinny być deklarowane przez produ­centa. Zawartość powietrza pocienień również być deklarowany przez producenta. Zawartość powietrza w zaprawie do murów, w której są stosowane kruszywa porowate, może być określana alternatywnie na podstawie badania gęstości objętościowej świeżej zaprawy.

2. Proporcje składników

Proporcje składników mieszanki zapraw murarskich według przepisu, liczone objętościowo lub masowo, z uwzględnieniem wszystkich składników powinny być deklarowane przez producenta. Dodatkowo, wytrzy­małość na ściskanie powinna być deklarowana na podstawie ogólnie dostępnych dokumentów referencyjnych, ustalających zależność między proporcjami mieszanki a wytrzymałością na ściskanie.

1. Właściwości stwardniałej zaprawy:

1. Wytrzymałość na ściskanie - dla zapraw murarskich według projektu wytrzymałość na ściskanie powinna być deklarowana przez produ­centa. Producent może deklarować klasę wytrzymałości na ściskanie zgodnie z tablicą 1. Klasa wytrzymało­ści na ściskanie jest oznaczana literą „M” i następującą po niej liczbą klasy, co oznacza, że wytrzymałość na ściskanie w N/mm² jest nie mniejsza od tej liczby. Należy deklarować, czy zawartość wapna powietrznego obliczanego jako wodorotlenek wapnia Ca(OH)₂ wynosi do 50%, czy też jest większa niż 50% masy całkowitej środka wiążącego.

Tablica 1 - Klasy zaprawy

Klasa	M 1	M 2,5	M 5	M 10	M 15	M 20	M d
Wytrzymałość na ściskanie N/mm^2	1	2,5	5	10	15	20	d
d - jest wytrzymałością na ściskanie deklarowaną przez producenta większą, niż 25 N/mm^2

2. Wytrzymałość spoiny - jeżeli zaprawy murarskie według projektu są przeznaczone do stosowania w elementach podlegających wy­maganiom konstrukcyjnym, wytrzymałość spoiny zaprawy w połączeniu z elementem murowym powinna być deklarowana w postaci początkowej wytrzymałości charakterystycznej na ścinanie. Wytrzymałość spoiny zależy od zaprawy, elementu murowego, jego wilgotności i jakości wykonania.

3. Absorpcja wody - absorpcja wody zaprawy murarskiej przeznaczonej do stosowania w elementach zewnętrznych budynku i narażonych na bezpośrednie oddziaływanie warunków atmosferycznych powinna być deklarowana przez pro­ducenta.

4. Przepuszczalność pary wodnej - współczynnik przepuszczalności pary wodnej zapraw murarskich przeznaczonych do stosowania w elemen­tach zewnętrznych budynku powinien być deklarowany przez producenta.

5. Gęstość (w stanie suchym stwardniałej zaprawy) - jeżeli jest to istotne ze względu na zastosowanie zaprawy murarskiej wprowadzanej do obrotu, zakres, w któ­rym powinna zawierać się gęstość w stanie suchym stwardniałej zaprawy, powinien byt deklarowany przez producenta. Gęstość zapraw murarskich lekkich nie powinna być większa niż 1300 kg/m³.

6. Współczynnik przewodzenia ciepła - dla zapraw przeznaczonych do stosowania w elementach podlegających wymaganiom cieplnym producent powinien podać obliczeniowe wartości współczynnika przewodzenia ciepła zaprawy murarskiej. Szczególnie dotyczy to zapraw murarskich lekkich.

7. Trwałość - do czasu ustalenia metody badania w normie europejskiej, odporność na zamrażanie-odmrażanie powinna być oceniana i deklarowana na podstawie uznanych przepisów w miejscu przewidzianego stosowania zaprawy.

3. Dodatkowe wymagania dotyczące zapraw do cienkich spoin:

Frakcja kruszywa nie powinna być większa niż 2 mm a producent powinien deklarować maksymal­ny rozmiar ziarn. Czas korekty powinien być deklarowany lub dłuższy niż wartość deklarowana.

5. Reakcja na ogień - producent powinien deklarować reakcję na ogień zgodnie z klasyfikacją ogniową zapraw murarskich:

1. Zaprawy murarskie zawierające frakcję, liczoną masowo lub objętościowo, < 1,0% jednorodnie rozmieszczonych materiałów organicznych są zaliczone do klasy A1 reakcji na ogień bez konieczności badania.

2. Zaprawy murarskie zawierające frakcję, liczoną masowo lub objętościowo > 1,0% jednorodnie rozmieszczonych materiałów organicznych, powinny być deklarowane w odpowiedniej klasie reakcji na ogień.

5

---