EDUKACJA SENIORÓW W POLSCE

`Edukacja seniorów w aspekcie teorii kompetencyjnej' J.Halicki

Zarys historyczny

Można wyróżnić 3 okresy:

1. Czas jednostkowych sił społecznych.

• skupienie pracy oświatowej wokół wybitnych jednostek

Czas działań grupowych.

• koncentracja wokół instytucji powoływanych do innych zadań

• Czas pełnej instytucjonalizacji.

• przejęcie zadań oświatowych przez powołane do tego celu specjalne instytucje w niepodległym państwie w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, w ramach której utworzono Wydział Oświaty Pozaszkolnej. Zad:walka z analfabetyzmem, opracowanie programów oświatowych dla dorosłych.

Podmioty organizujące edukację

Oświata dorosłych była możliwa w zasadzie tylko w ramach oświaty pozaszkolnej. W latach powojennych szkoły dla dorosłych przemianowano na szkoły dla pracujących. Kierunki kształcenia były nastawione na istniejące miejsca pracy. Placówkami przeznaczonymi dla wszystkich bez względu na wiek, miejsce zamieszkania i ukończoną szkołę były uniwersytety powszechne. Najsilniejszy wpływ wywierały na środowiska wiejskie i małomiasteczkowe.

W wiejskich uniw. powszechnych stykały się trzy pokolenia. Przedział wieku 16-80lat. Istniały również takie zaspokajające specjalne potrzeby, np. dla osób nieczynnych zawodowo czy w podeszłym wieku, przebywających w zakładach zamkniętych. Wśród tematów poruszanych podczas zajęć znajdował się problem czasu wolnego, na co wskazywała obecność osób w trzecim wieku. Uniwersytet powszechny wg przeprowadzanych badań, stanowił dla słuchaczy formę kształcącej rozrywki oraz pełnił funkcję opiekuńczo-kompensacyjną. Bowiem z analizy programów placówek wynika że istniała specjalna oferta skierowana do osób starszych. W jej zakresie omawiano sytuację społeczną seniorów, możliwości rozwojowe człowieka dorosłego, problemy zdrowotne. Założenia programowe nie zawsze były realizowane. Często korzystano ze standardowych i gotowych cyklów wykładów z zakresu medycyny, podróży, wychowania i zdrowego żywienia.

W 1973 Wielkopolski Uniwersytet Powszechny TWP zaproponował zajęcia w ramach Studium III Wieku. Istniejące w Poznaniu dwie placówki tego typu utrzymywały się z pomocy finansowej spółdzielni mieszkaniowej. Studiowało tam od 50 do 250 osób w wieku emerytalnym. Zajęcia odbywały się 3 razy w tygodniu. Składały się z wykładów, pogadanek, gimnastyki, zajęć z zakresu rekreacji ruchowej, zwiedzania najbliższych okolic, wycieczek krajowych oraz wspólnych wczasów.

Uniwersytety trzeciego wieku są najbardziej znanymi instytucjami zajmującymi się edukacją osób starszych. Pierwszy UCW powstał w 1975 w Warszawie przy Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego. Jego założone cele były następujące:


włączenie osób starszych do systemu kształcenia ustawicznego


aktywizację intelektualną, psychiczną i fizyczną słuchaczy !!!


prowadzenie obserwacji i badań naukowych


opracowanie metod dalszej edukacji osób starszych i wdrażanie profilaktyki gerontologicznej !!!

Chodzi tu o poprawę jakości życia ludzi starszych, przez systematyczne pogłębianie wiedzy i stwarzanie warunków dobrego starzenia się. Aktywizacja psychofizyczna i intelektualna oraz nowe więzi społeczne służyć mają szerzeniu profilaktyki gerontologicznej. Oraz:

- upowszechnianie inicjatyw edukacyjnych,

- aktywizacja intelektualna, psychiczna, społeczna i fizyczna osób starszych,

- poszerzanie wiedzy i umiejętności seniorów,

- ułatwianie kontaktów z instytucjami takimi jak służba zdrowia, ośrodki kultury, ośrodkami rehabilitacyjnymi i innymi,

- angażowanie słuchaczy w aktywność na rzecz otaczającego ich środowiska,

- podtrzymywanie więzi społecznych i komunikacji międzyludzkiej wśród seniorów.

Taki model uniwersytetu (wzór francuski), ma zapewnić akademicki poziom kształcenia i kładzie duży nacisk na zajęcia dydaktyczne.

Intensywny rozwój UTW przypadł na lata 1975-1979 (powstały UTW we Wrocławiu, Opolu, Szczecinie, Poznaniu, Gdańsku, Łodzi). Po kilkuletniej przerwie, po roku 1982, zaczęły znów powstawać nowe tego typu instytucje. Po 1989 roku nastąpił dalszy rozwój UTW w wyniku zmian systemowych, jak również rosnącej populacji ludzi starszych w kraju. W ostatnich kilku latach nastąpiło przyspieszenie w rozwoju ruchu UTW w Polsce.

Polska była trzecim krajem na świecie (za Francja i Belgią), w którym rozwinął się ruch UTW . Nasz pierwszy UTW zaczął funkcjonować równocześnie z pierwszym UTW w Szwajcarii, we Włoszech i Kanadzie już w roku 1975. W 1975 r. Centrum Kształcenia Podyplomowego w Warszawie rozpoczęło szkolenie w zakresie gerontologii - klinicznej, eksperymentalnej i społecznej.

Obecnie w Polsce działa blisko 140 Uniwersytetów Trzeciego Wieku, które łącznie zrzeszają 25 tysięcy słuchaczy. Na stronie internetowej poświęconej uniwersytetom trzeciego wieku możemy zapoznać się z ich działalnością. http://www.utw.pl/

W Polsce powstają trzy typy Uniwersytetów Trzeciego Wieku:

- działające w strukturach/będące pod patronatem wyższej uczelni, kierowane najczęściej przez pełnomocnika rektora danej uczelni,

- powołane przez stowarzyszenia prowadzące działalność popularnonaukową,

- inne, działające przy domach kultury, bibliotekach, domach dziennego pobytu, ośrodkach pomocy społecznej itp.

UTW oferują różne rodzaje zajęć:

wykłady, seminaria, konwersatoria

lektoraty języków obcych

sekcje lub koła zainteresowań

kluby i zespoły tematyczne

warsztaty artystyczne

zajęcia ruchowe, rekreacyjne, rehabilitacyjne

imprezy kulturalne, turystyczne i okolicznościowe

kursy, szkolenia, poradnictwo

w niektórych uniwersytetach wprowadzono zajęcia wakacyjne: wyjazdy, wczasy, rekreacja seniorów podczas lata.




Podsumowanie

Zasadnicze zadania UTW

- dążenie do utrzymania indywidualnego dobrostanu psychofizycznego seniora

- osiągnięcie należytej i godnej pozycji człowieka starszego w społeczeństwie

Drogą do realizacji tych zadań jest edukacja, która może spełniać wiele funkcji:

- ćwiczyć umysł dla podtrzymania ogólnej sprawności organizmu

- integrować środowisko osób starszych ze sobą, jak również z innymi pokoleniami

- przeciwdziałać osamotnieniu

- przekazywać, upowszechniać i aktualizować wiedzę

- zapobiegać marginalizacji i wykluczaniu ludzi starszych

Słuchacze

- uczestniczą na zasadzie dobrowolności

- przeważają kobiety

- mają wykształcenie formalne na średnim lub wyższym poziomie

- określani jako studenci UTW

- stanowią swoistą elitę osób starszych, dla których ważny jest indywidualny rozwój poprzez edukacje, mimo osiągniętego wieku

- reprezentowani przez Samorządy Słuchaczy

Jeżeli chodzi o wymagania formalne, głównie wiek, wykształcenie kandydatów , czy też kryteria naboru, to jest to zależne od poszczególnych ośrodków i modeli ich funkcjonowania. Zróżnicowanie kryteriów naboru uwarunkowane jest możliwościami finansowymi oraz charakterem danego uniwersytetu . Praktykuje się rozmowy kwalifikacyjne, biorąc także pod uwagę osobiste aspiracje i zainteresowania poszczególnych kandydatów, ich aktywność , chęć działania na rzecz palcówki i oczekiwania względem niej. Wiek osób przyjmowanych jest zróżnicowany , zazwyczaj powyżej 40 lat. Wymagane wykształcenie jest również zróżnicowane - niektóre uniwersytety przyjmują osoby bez ograniczeń, inne ograniczenia te stosują.

REFERAT ZAJECIA 6

3

---