GRANICZNE KONTROLE SANITARNE

PIS

• instytucja powołana w celu ochrony zdrowia przed wpływem szkodliwych i uciążliwych czynników, a w szczególności w celu zapobiegania powstawaniu chorób zakaźnych i zawodowych

• higiena środowiska, radiacyjna, wypoczynku i rekreacji, higiena pracy w zakładach pracy, procesów nauczania i wychowania, warunki zdrowotne żywności i żywienia

• warunki higieniczno-sanitarne, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielanie świadczenia zdrowotne

struktura organizacyjna PIS

* w związku z przystąpieniem do UE oraz dostosowaniem norm krajowych do prawa unijnego dokonano zmian w ustawie o PIS

• 1.01.2002 - ustawa z dnia 24.08.2001 o zmianie ustawy o Inspekcji Sanitarnej, usunęła przepisy o umiejscowieniu organów Inspekcji Sanitarnej w zespołowej administracji rządowej stopnia wojewódzkiego, w związku z powyższym organem Inspekcji Sanitarnej na szczeblu wojewódzkim przestał być wojewoda

• zadania PIS zostały poszerzone o zadania związane z odnową granic, zostało to zrealizowane poprzez dokonanie zmiany w organizacji PIS, polegającej na wprowadzeniu do struktury 1.01.2003 nowego organu - państwowych GrIS

państwowy GrIS

• powoływany przez państwowego WIS

• zastępca państwowego GrIS powołuje i odwołuje państwowy WIS na wniosek państwowego GrIS

skład komisji kwalifikacyjnej

• GIS lub wskazany przez niego zastępca GIS, jako przewodniczący komisji

• dyrektor generalny Głównego Inspektoratu Sanitarnego

• wojewoda

• dyrektor komórki organizacyjnej sprawującej obsługę prawną w GISie lub osoba wskazana przez GIS spośród pracowników GISu

Wojskowa Inspekcja Sanitarna - jej organy wykonują zadania PIS

• na terenie jednostek organizacyjnych określonych w ust. 1 oraz w rejonach zakwaterowania przejściowego jednostek wojskowych

• w stosunku do żołnierzy w służbie czynnej oraz pracowników wojska zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych określonych w ust. 1

• w stosunku do żołnierzy wojsk obcych i ich personelu cywilnego, przebywających na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej

graniczne kontrole sanitarne

• obejmują żywność pochodzenia nie zwierzęcego oraz materiały lub wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością, przywożone z państw nie będących członkami UE oraz z państw nie będących członkami EFTA - stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym

• graniczne kontrole sanitarne są przeprowadzane przez:

• 1 państwowych granicznych inspektorów sanitarnych - na przejściach granicznych

• państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych właściwych ze względu na miejsce przeznaczenia towarów, siedzibę importera albo odbiorcy towarów, zgodnie z danymi wskazanymi we wniosku o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej lub określonymi w dokumentach przewozowych

graniczne kontrole sanitarne polegają na

• ocenie jakości zdrowotnej środków spożywczych, dozwolonych substancji dodatkowych, innych składników żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością

• ocenie przydatności do produkcji przywożonych z zagranicy wywożonych za granicę substancji pomagających w przetwarzaniu

w przypadku konieczności wykonania specjalistycznych badań laboratoryjnych lub w innych szczególnie uzasadnionych przypadkach żywność oraz materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością mogą zostać, za zgodą organu celnego, objęte procedurą tranzytu zgodnie z przepisami prawa celnego

• składowania w miejscu i na warunkach określonych przez państwowego GrIS do czasu uzyskania wyników badań pobranych próbek

• skierowania do miejsca przeznaczenia w celu przeprowadzenia kontroli jakości zdrowotnej przez właściwy organ PISu

• osoba odpowiedzialna za przewóz lub wywóz towarów, jest obowiązana powiadomić właściwego IS nie później niż 48h przed planowanym przywozem lub wywozem towarów, w przypadku środków spożywczych nietrwałych mikrobiologicznie nie później niż na 24h, składając odpowiedni wniosek

• w wyniku przeprowadzonej kontroli właściwy organ PIS wydaje świadectwo stwierdzające spełnienie przez towary objęte graniczną kontrolą sanitarną wymagań zdrowotnych

• świadectwo jakości zdrowotnej artykułów

• świadectwo przydatności do produkcji substancji pomagających w przetwarzaniu

• w przypadku towarów celnych przeznaczonych do wolnych obszarów celnych lub składów wolnocłowych albo do innych państw członkowskich UE, graniczna kontrola sanitarna może być ograniczona do kontroli dokumentów i oględzin towaru, jeżeli jakość zdrowotna towaru stwierdzona na tej podstawie nie budzi zastrzeżeń, a osoba odpowiedzialna za towar wraz ze zgłoszeniem towaru, deklaruje, że spełnia wymagania w zakresie jakości zdrowotnej określone w ustawie z 11.05.2001 o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia

współpraca organów PIS z organami celnymi obejmuje

• informowanie o towarach, które nie zostały objęte graniczną kontrolą sanitarną (jeżeli organ celny obejmujący towary procedurą dopuszczenia do obrotu stwierdzi, że towary nie zostały objęte graniczną kontrolą sanitarną, jest on obowiązany niezwłocznie powiadomić właściwego IS lub państwowego PIS o nie poddaniu towaru granicznej kontroli sanitarnej, przekazując kopię powiadomienia osobie odpowiedzialnej za towar)

• informowanie o towarach, które nie spełniają obowiązujących wymagań (jeżeli państwowy graniczny IS lub państwowy PIS w trakcie przeprowadzania granicznej kontroli sanitarnej towarów stwierdzi, że towar nie spełnia obowiązujących wymagań określonych w przepisach UE lub przepisach krajowych, organ ten wypisuje adnotację o treści „towar niezgodny z wymaganiami prawa żywnościowego”

• uzgadnianie postępowania dotyczącego podejmowania tymczasowych środków ochronnych w nagłych przypadkach

• wymianę informacji i dokumentów odnoszących się do towarów objętych granicznymi kontrolami sanitarnymi

• szkolenia i wymianę doświadczeń z zakresu objętego współpracą obydwu organów

• wzajemne udzielanie pomocy w zakresie prawidłowej identyfikacji towarów, a także informowanie o nieprawidłowościach stwierdzonych w związku z kontrolą celną lub graniczną kontrolą sanitarną przy wprowadzaniu na obszar celny Wspólnoty Europejskiej i przemieszczaniu przez obszar celny Wspólnoty Europejskiej towarów podlegających granicznej kontroli sanitarnej

przejścia graniczne

1. północno-wschodni i wschodni odcinek granicy państwowej

• z Federacją Rosyjską - Bezledy, Gołdap, Gronowo (drogowe) i Braniewo (kolejowe)

• z Republiką Białorusi - Bobrowniki, Kukuryki (drogowe), Kuźnica i Terespol (drogowe, kolejowe)

• z Ukrainą - Dorohusk, Hrebenne, Korczowa, Medyka (drogowe, kolejowe), Hrubieszów i Przemyśl (kolejowe)

• północny (morski) odcinek granicy państwowej - porty morskie Gdańsk, Gdynia, Kołobrzeg, Szczecin, Świnoujście

• przejścia graniczne lotnicze - porty lotnicze: Gdańsk (Rębiechowo), Poznań (Ławica), Katowice (Pyrzowice), Rzeszów (Jasionka), Warszawa (Okęcie), Kraków (Balice), Szczecin (Goleniów), Wrocław (Starachowice)

stacje sanitarno-epidemiologiczne

- wykaz stacji określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z 9.09.2002. w sprawie organizacji i sposobu działania stacji s-e (dolnośląskie - Jelenia Góra, mazowieckie - Warszawa, lubelskie - Koroszczyn, Hrebenne, Dorobusk, podlaskie - Suwałki, wielkopolskie - Przemyśl, pomorskie - Gdynia, warmińsko-mazurskie - Elbląg, zachodniopomorskie - Świnoujście, Szczecin

towary podlegające granicznej kontroli sanitarnej: ziemniaki, pomidory, warzywa cebulowe, kapusta, kalafior, korzenie jadalne, warzywa strączkowe (poza grochem), warzywa zakonserwowane, warzywa suszone, orzechy, cytrusy, jabłka, gruszki, pigwy, owoce i orzechy zakonserwowane, kawa (także bez kofeiny) i herbata także aromatyzowana), przyprawy, zboża i produkty zbożowe, tłuszcze i oleje roślinne, grzyby, soki owocowe, wody mineralne, piwo, wino, wódka, związki chemiczne (głównie te wykorzystywane do materiałów mających kontakt z żywnością, dodatki do żywności, suplementy diety - witaminy), artykuły gospodarstwa domowego, wyroby papierowe, ceramiczne i szklane, urządzenia mleczarskie

bezpieczeństwo żywności - ogół warunków, które muszą być spełnione, dotyczących działań, które muszą być podejmowane na wszystkich etapach produkcji obrotu żywnością oraz

• stosowanych substancji dodatkowych i aromatów

• poziomów substancji zanieczyszczających

• pozostałości pestycydów

• warunków napromieniowania żywności

• cech organoleptycznych

* produkty nie spełniające wymagań prawa żywnościowego nie mogą być oznakowane i wprowadzane do obrotu na terytorium RP jako żywność, są to środki niebezpieczne

GRANICZNA KONTROLA SANITARNA OBEJMUJE

1) kontrolę dokumentacji zgłoszonej partii towaru

• określającej identyfikację i wielkość partii oraz pochodzenie towaru, a w szczególności nazwę i skład surowcowy, a także nazwę producenta i jego adres

• substancje dodatkowe, aromaty i rozpuszczalniki mogą być stosowane w żywności, jeżeliprzy dozwolonym poziomie, nie stanowią zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka

• ich stosowanie jest uzasadnione technologicznie, a cel ich stosowania nie może być osiągnięty w inny sposób, praktycznie możliwy z punktu widzenia technologicznego i ekonomicznego

• ich użycie nie wprowadza konsumenta w błąd.

• przedstawionej w oryginale deklaracji, sporządzonej w języku polskim lub angielskim, potwierdzającej, że towar spełnia wymagania jakości zdrowotnej i jest przeznaczony do spożycia przez ludzi lub do stosowania do produkcji żywności, wystawionej przez producenta

• zawierającej deklarację producenta dotyczącą:

• zanieczyszczeń chemicznych

• zanieczyszczeń mikrobiologicznych oraz innych biologicznych

• poziomu pozostałości po napromienianiu żywności promieniowaniem jonizującym - środki spożywcze mogą być poddawane napromieniowaniu promieniem jonizującym wyłącznie w celu

• zmniejszenia liczby przypadków chorób spowodowanych spożyciem żywności przez niszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych

• zapobiegania psuciu się żywności przez opóźnienie lub powstrzymanie procesów rozkładu i przez niszczenie mikroorganizmów odpowiedzialnych za te procesy

• przedłużenia okresu przydatności do spożycia przez hamowanie naturalnych procesów biologicznych związanych z dojrzewaniem lub kiełkowaniem

• usunięcia organizmów szkodliwych dla zdrowia roślin lub dla żywności pochodzenia roślinnego

• skażeń promieniotwórczych - w przypadku uzasadnionego podejrzenia

• zawierającej deklarację producenta, popartą wynikami badań i informującą, czy dany środek spożywczy, dozwolona substancja dodatkowa lub inny składnik żywności pochodzą z genetycznej modyfikacji

2) ustalenie, czy w czasie transportu nie wystąpiły okoliczności mające wpływ na jakość zdrowotną towaru przywożonego z zagranicy

3) dokonanie oględzin partii towaru, a w przypadku konieczności przeprowadzenia badań laboratoryjnych, pobranie próbek do badań laboratoryjnych

• ocena stanu opakowań jednostkowych i transportowych towaru

• oznakowanie partii kodami i innymi znakami identyfikacyjnymi na opakowaniach

• ocena organoleptyczna

• ocena w kierunku zanieczyszczeń biologicznych i innych zanieczyszczeń

4) przeprowadzenie badań laboratoryjnych, które obejmują badania mikrobiologiczne, biologiczne i fizykochemiczne, w zależności od rodzaju towaru, jego pochodzenia i przeznaczenia

• wykonują je akredytowane

• laboratoria PIS

• laboratoria referencyjne - laboratorium odwoławcze uprawnione przez ministra właściwego do spraw zdrowia, na podstawie przepisów o systemie oceny zgodności i akredytacji, stosujące, w zakresie oceny jakości zdrowotnej żywności, wiarygodne metody badań potwierdzone w systemie badań międzylaboratoryjnych

• badania laboratoryjne w zależności od rodzaju towaru, jego pochodzenia i przeznaczenia, przeprowadza się w kierunku:

• zanieczyszczeń mikrobiologicznych (drobnoustrojami chorobotwórczymi i pozostałymi)

• zanieczyszczeń chemicznych (zawartość metali szkodliwych dla zdrowia, substancji dodatkowych, pestycydów, mykotoksyn, azotanów i azotynów)

• jakości organoleptycznej

• zanieczyszczeń biologicznych (w tym szkodników i ich pozostałości) i innych zanieczyszczeń (mineralne, organiczne, ferromagnetyczne, ciała obce)

• obecności organizmów genetycznie zmodyfikowanych oraz identyfikacji modyfikacji genetycznej

• poziomu skażeń promieniotwórczych

• poziomu pozostałości po napromienianiu żywności promieniowaniem jonizującym

• składu środka spożywczego, a w szczególności zgodności z deklaracją producenta

• innych parametrów jakości zdrowotnej

• migracji globalnej i migracji specyficznej określonych w przepisach o materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywnością

5) ustalenie, czy materiały lub wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością spełniają wymagania określone w przepisach o materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywnością

GMO - organizm inny niż organizm człowieka, w którym materiał genetyczny został zmieniony w sposó niezachordzący w warunkach naturalnych wskutek krzyżowania lub naturalnej rekombinacji

* modyfikacje, jakim podlegają organizmy można podzielić na trzy grupy

• zmieniona zostaje aktywność genów naturalnie występujących w danym organizmie (produkcja pomidorów Flavr Savr)

• do organizmu wprowadzone zostają dodatkowe kopie jego własnych genów (truskawki o zwiększonej słodkości, kawa o większy aromacie)

• wprowadzany gen pochodzi z organizmu innego gatunku - organizmy transgeniczne

Organem administracji rządowej właściwym do spraw GMO jest minister ds. środowiska, wprowadzenie do obrotu na terytorium RP produktów GMO wymaga zezwolenia ministra, wydawanego na wniosek zainteresowanego użytkownika GMO, wniosek ten powinien zawierać

• informacje o użytkowniku GMO, w tym jego nazwę i siedzibę lub imię, nazwisko i adres

• informacje o produkcie GMO (opis produktu, instrukcje lub zalecenia dotyczące przechowywanie i użytkowania, informacje o GMO zawartym w produkcie, w tym charakterystykę GMO, charakterystykę biorców lub organizmów rodzicielskich, z których otrzymano GMO)

• informacje o zalecanych środkach ostrożności związanych z bezpiecznym używanie produktu GMO i o ewentualnych zagrożeniach dla zdrowia ludzi lub środowiska mogących wystąpić w konsekwencji niezgodnego z przeznaczeniem produktu GMO, możliwe szkodliwe oddziaływanie GMO

• chorobotwórczy wpływ GMO na ludzi

• chorobotwórczy wpływ GMO na rośliny i zwierzęta

• niepożądane efekty wynikające z niemożności leczenia chorób lub prowadzenia skutecznej profilaktyki

• niepożądane efekty wynikające z przedostania się GMO do środowiska i rozprzestrzeniania się w nim

• zdolność naturalnego przenoszenia zawartego materiału genetycznego do innych organizmów

• informacje dotyczące opakowania i oznakowania produktu GMO,

• informacje o uzyskanych przez dany produkt GMO zezwoleniach na wprowadzanie do obrotu na terenie innych krajów, oraz o ewentualnych odmowach uzyskania takich zezwoleń

do wniosku o wydanie zezwolenia należy dołączyć

• dokumentację potwierdzającą, że GMO, z których składa się produkt lub zawarte w produkcie, były uprzednio użyte w procesie zamkniętym albo uwolnione do środowiska zgodnie z odpowiednimi przepisami

• dokumentację potwierdzającą, iż w rezultacie zamkniętego użycia lub uwalniania do środowiska GMO nie wystąpiły zagrożenia dla zdrowia ludzi lub środowiska

• dokumentację oceny zagrożeń

• zezwolenie na wprowadzenie produktu GMO do obrotu wydawane jest na czas określony, nie dłuższy niż 10 lat

oznakowanie produktu GMO

- nazwa produktu i nazwy zawartych w nim GMO

- imię i nazwisko lub nazwę producenta lub importera oraz adres

- przewidywany obszar stosowania produktu GMO: przemysł, rolnictwo, leśnictwo, powszechne użytkowanie przez konsumentów lub inne specjalistyczne zastosowanie

- zastosowanie produktu GMO i dokładne warunki użytkowania wraz z informacją, w uzasadnionych przypadkach, o rodzaju środowiska, dla którego produkt jest odpowiedni

- szczególne wymagania dotyczące magazynowania i transportu, jeżeli zostały określone w zezwoleniu
- informacje o różnicy wartości użytkowej, między produktem GMO a jego tradycyjnym odpowiednikiem

- środki, jakie powinny być podjęte w przypadku niezamierzonego uwolnienia GMO, niezgodnego z wymaganiami dotyczącymi wprowadzenia produktu GMO do obrotu, jeżeli zostały określone w zezwoleniu

- numer zezwolenia

wywóz za granicę i tranzyt przez terytorium RP produktów GMO wymaga zezwolenia ministra, które może być udzielone, jeżeli

- spełnione są wymagania bezpieczeństwa

- właściwe organy państwa, dla których dany produkt GMO jest przeznaczony oraz państwa, przez których terytoria produkt GMO będzie przewożony, wyrażają zgodę na jego przyjęcie oraz tranzyt

* zezwolenia na wywóz za granicę i tranzyt produktu GMO wydaje się na czas określony, nie dłuższy niż 5 lat

wniosek o wydanie zezwolenia na wywóz za granicę produktów GMO (poza spełnieniem wymagań) powinien zawierać wskazanie

- trasy wywozu i rodzaju środka transportu,

- nazwy i siedziby lub imienia i nazwiska oraz adresu podmiotu odbierającego produkt GMO oraz sposobu jego wykorzystania

we wniosku na tranzyt produktów sprawdzane są następujące elementy:

- informacje o ilości produktu GMO określone w sztukach lub kilogramach

- wskazanie trasy tranzytu i rodzaju środka transportu

- wskazanie nazwy i siedziby lub imienia i nazwiska oraz adresu podmiotu odbierającego produkt GMO

- potwierdzenie zgody właściwych organów państwa, dla którego dany produkt GMO jest przeznaczony - na jego przyjęcie

- potwierdzenie zgody państw, przez których terytorium produkt GMO będzie przewożony - na jego tranzyt

Wyroby z tworzyw sztucznych przeznaczone do kontaktu z żywnością

* tworzywa sztuczne - organiczne związki wielkocząsteczkowe otrzymane w wyniku polimeryzacji, polikondensacji, poliaddycji lub innych podobnych procesów z cząsteczek o małej masie cząsteczkowej lub poprzez chemiczną przemianę naturalnych makrocząsteczek

* w produkcji materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych wykorzystywane są także substancje dodatkowe, które mogą przedostawać się do żywności

* migracja globalna - łączna masa wszystkich substancji przenikających z materiału do wyrobu, w określonych warunkach badania, do żywności lub płynu modelowego imitującego daną żywność

* migracja specyficzna - masa określonej substancji przenikającej z materiału lub wyrobu, w określonych warunkach badania, do żywności lub płynu modelowego imitującego daną żywność

* sprawdzanie zgodności z limitami migracji specyficznej nie jest obowiązkowe, jeżeli

- oznaczona migracja globalna z materiału lub wyrobu wskazuje, że limity migracji specyficznej poszczególnych substancji nie zostaną przekroczone

- możliwe jest ustalenie, że migracja nie przekroczy ustalonego limitu migracji specyficznej przy założeniu migracji całej pozostałości substancji obecnej w materiale lub wyrobie

- substancje dodatkowe, w przypadku których wymagane jest sprawdzenie migracji specyficznej to azotan baru, benzofenol, chlorek manganu, formaldehyd, azotan (III) sodu, siarczan (VI) baru

* monomery i inne substancje wyjściowe, które mogą być stosowane w produkcji tworzyw sztucznych mających kontakt z żywnością: octan winylu, acetylen, kw. tłuszczowe, albumina, krezole, celuloza, metakrylany, styren, etylen

* substancje dodatkowe, które mogą być stosowane w produkcji materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych mających kontakt z żywnością: kw. octowy, kw. alginowy, amoniak, wosk pszczeli, kamfora, sole kw. węglowego, węgiel aktywny, jodek miedzi, ziemia okrzemkowa dolomit, siarka, grafit

* wyroby przeznaczone do kontaktów z żywnością wykonane z innych tworzyw niż tworzywa sztuczne

a) folie z regenerowanej celulozy - materiał w postaci cienkiego arkusza, otrzymany z oczyszczonej celulozy uzyskanej z drewna lub bawełny, pierwotnych, uprzednio nie przetwarzanych

* wykaz substancji, których stosowanie jest dozwolone w procesie produkcji nie powlekanych folii z regenerowanej celulozy

- zmiękczacze - nie więcej niż 27% łącznej zawartości tych substancji w folii z regenerowanej celulozy

- inne substancje dodatkowe - łączna zawartość nie więcej niż 1%

- grupa II - łączna zawartość substancji z tej grupy nie może przekraczać 1mg/m3 nie powlekanej folii z regenerowanej celulozy

- grupa III - środki zwiększające przyczepność powłoki, łączna zawartość substancji nie może przekraczać 1mg/dm3 folii nie powlekanej

- grupa IV - łączna zawartość wszystkich substancji tej grupy nie może przekraczać 0,01mg/dm3 nie powlekanej folii

b) wyroby ceramiczne - wyroby wytwarzane z mieszaniny materiałów nieorganicznych, zawierających głównie glinkę lub krzemiany

* wyrób ceramiczny spełnia wymagania jeżeli

- średnia oznaczonych ilości ołowiu lub kadmu uwolnionych z co najmniej trzech innych wyrobów ceramicznych o takim samym kształcie, wymiarach, emalii i zdobieniach, nie przekroczyła limitów

- żaden wynik nie przekroczył limitów w więcej niż 50%

* importer wprowadzający na terytorium RP wyroby ceramiczne udostępnia organom kontroli granicznej, dokumentację wykazującą, że wyroby spełniają wymagania w zakresie maksymalnych dopuszczalnych ilości ołowiu i kadmu, dokumentacja powinna zawierać wyniki b. analitycznych, warunki badania oraz nazwę i adres laboratorium, w którym przeprowadzono badanie

c) smoczki - wykonane z elastomeru lub gumy

* smoczki nie mogą uwalniać do roztworu sztucznej śliny N-nitrozoamin i związków ulegających N-nitrozowaniu, oznaczanych metodą analityczną o granicy wykrywalności wynoszącej

- 0,01mg/kg elementu smoczka wykonanego z elastomeru lub gumy - dla N-nitrozoamin

- 0,1mg/kg elementu smoczka wykonanego z elastomeru lub gumy - dla związków ulegających nitrozowaniu

---