Geografia

Lodowce i lądolody

1. Lodowce powstają w miejscach, gdzie więcej śniegu przybywa niż topnieje - po wyżej granicy wiecznego lodu.

Firn - powstaje w miejscach gdzie gromadzi się najwięcej śniegu (powstaje w skutek wielokrotnego topnienia i zamarzania sniegu)

Lód lodowcowy - przekształceni e się dolnych warstw firnu pod wpływem wysokiego ciśnienia i ciężaru

Pole firnowe - miejsce, gdzie zachodzi proces przemiany firny w lod lodowcowy

2. Pokrywa lodowa przesuwając się w dół stoku pod wpływem grawitacji tworzy:

cyrki - miskowate zagłębienia

kary lodowcowe - miskowate zagłębienia

jeziora polodowcowe - powstają cyrków, kar lodowcowych wypełnionych wodą

morena - toczony przez lodowiec materiał skalny

morena czołowa - czoło lodowca

morena denna - pozostałości po cofającym się lodowcu

morena boczna - wały usypanych z materiału skalnego utworzonego z niszczonych zboczy.

3. Lodowiec przekształca doliny rzeczne (poprzez materiał skalny podcinający i pogłębiający dno) na kształt litery U

4. Lądolody - lodowce kontynentalne - lodowce zajmujące ogromne powierzchnie

(Antarktyda, Grenlandia)

5. Lądolód skandynawski - epoka plejstocenna - charakterystyczna duża ilość jezior i wzgórz morenowych. W Polsce - jeziora rynnowe (Jeziorak, Raduńskie), morenowe (śniardwy)

pradoliny - wyżłopane przez polodowcowe rzeki doliny

stożki sandrowe, ozy - utworzone przez wody polodowcowe wąskie i kręte wały, długość - do kilku kilometrów

Działalność wiatru

Pustynia - obszar, gdzie opady występują bardzo zadko i w małych ilościach, roślinność pokrywa mniej niż 10%poierchn

Pustynie lodowe - Antarktyda, Grenlandia

Pustynie zwrotnikowe- strefie zwrotnikowej powstały pustynie: Libijska, Arabska, Sahara, Kalahari, Wielka pustynia Wiktorii

Pustynie kontynentalne- Gobi, Kara-kum, takla-makan

Pustynie nadmorskie - NamiB, Atakama

1. rodzaje pustyń: Skalisto - kamieniste (hamada), piaszczyste (erg), ilaste (takyr, playa). - niedostatek wody, silne wiatry, brak roślinności

2. Niecki deflacyjne - zagłębienia terenu powstałe przez wywiałe szczątki skalne

3. korazja - niszczenie powierzchni skalnej przez uderzanie i piasku. - skutkiem tego są grzyby skalne

4. wydmy

a) Barchan

występuje na obszarach bardzo suchych, ramiona wydmy poruszają się szybciej.

b) wydma paraboliczna

obżeża pustyń, gdzie klimat jest bardziej wilgotny, na ramionach wydm występuje skąpa roślinnośc. Środek wału porusza się szybciej

Praca morza

Abrazja - niszcząca działalność morza

Klif - strome, cofające się urwiska

Nisza abrazyjna - zagłębienie u podnóża klif

Platforma abrazyjna - utworzona z zapadłego się nawisu skalnego wczesniej podciętego przez wodę

Wybrzeża klifowe - Wielka Brytania, Francja, polska - wyspa Wolin, okolice Rozewia

Mierzeja - naniesiony materiał skalny osiadający na dnie, z czasem dochodzi do utworzenia się jeziora przybrzeżnego

1. Atole koralowe - wyspy w kształcie pierścienia utworzone przez koralowce.

1. wokół wyspy wulkanicznej tworzy się rafa brzeżna

2. wyspa zapada się przez rozrastające się koralowce

3. całkowicie zanurzone wyspa tworzy pierścień raf - atol

2. Typy wybrzeży

fiordowe - wody zalały doliny U-kształtne, powstały głębokie, wąskie zatoki.

szkierowe - zalany morzem obszar polodowcowy z licznymi pagórkami

raisowe - zalane doliny górskie, które głęboko wcinają się w ląd

dalmatyńskie - podłużne wyspy, równoległe do linii brzegowej (zanurzone w morzu grzbiety morskie)

mierzejowe

---