Krytyka wad społ. Polskiego w wybranych satyrach Krasickiego.

W bajkach wydanych za życia poety, w tomie zatytułowanym "Bajki i przypowieści"

przeważają bajki krótkie, epigramatyczne, natomiast w "Bajkach nowych",

opublikowanych po śmierci autora, znajdują się bajki o charakterze narracyjnym.

Oba zbiory są znakomitym zwierciadłem stosunków i układów międzyludzkich

o ponadczasowej wartości, gdyż i dzisiaj znajdziemy w nich wiedzę o życiu

i ludziach nam współczesnych, a przestrogi w nich zawarte i mądrość

morałów mogą zawsze służyć jako broń przeciwko skutkom ludzkiej głupoty

i niespodziankom codzienności.

"Wstęp do bajek" odsłania krytyczne nastawienie poety do świata, w którym

wprawdzie są ludzie dobrzy, wstrzemięźliwi, uczciwi i życzliwi, ale jest ich

tak niewielu, że częściej bywają bohaterami bajek niż postaciami kształtującymi

naszą rzeczywistość.

"Malarze"

Bajka ta dowodzi, że ludzka próżność i brak rozsądnej samooceny dostarczają

możliwości robienia niezłych interesów różnego typu spryciarzom. Znakomity

portrecista Piotr ledwo wiąże koniec z końcem, a Janowi, choć "mało i źle

robił", powodziło się wyśmienicie. Dlaczego? "Piotr malował podobne, Jan

piękniejsze twarze".

"Kruk i lis"

Wystarczyło kilka pochlebstw i fałszywych zachwytów nad wdziękami kruka, by

ten, uwierzywszy w swój talent, otworzył dziób i wypuścił ser, na co czekał

lis. "Bywa często zwiedzionym, kto lubi być chwalonym" - kończy poeta.

"Szczur i kot" przestrzega przed pychą, która powoduje, że zaczyna się

wierzyć w swą nieomylność, w swą niezniszczalną siłę, przez co traci się

poczucie rzeczywistości i nie dostrzega grożących niebezpieczeństw.

Wystarczy wtedy moment, by stracić pozycję czy nawet życie. Siedzący na

ołtarzu podczas nabożeństwa zachwycony sobą szczur padł ofiarą kota

w momencie gdy przekonany, że "jemu to kadzą", "dymem się kadzidł

zbytecznych zakrztusił".

"Wół minister"

"Kiedy wół był ministrem i rządził rozsądnie, Szły, prawda, rzeczy z wolna,

ale szły porządnie". Znudzony jednostajnością monarcha zrzuca go ze stanowiska,

oddając je małpie, a potem lisowi. Szybko okazało się, że głupota pierwszego

ministra i chytrość drugiego mogą doprowadzić kraj do ruiny. Całe szczęście,

że rozsądek zwyciężył i "znowu wół był ministrem i wszystko naprawił".

"Ptaszki w klatce"

Bajka ma charakter polityczny. Stary czyżyk przejawia troskę o losy kraju,

wspomina czasy, kiedy Polska była krajem wolnym, tęskni za wolnością. Młody

czyżyk natomiast nie jest tym zainteresowany, bo urodził się już w niewoli.

"Groch przy drodze"

Autor krytykuje zbytnią przezorność, ostrożność, chciwość, które często

przynoszą jeszcze większe szkody.

"Dewotka"

Bajka krytykuje fałszywą pobożność, zakłamanie i obłudę religijną.

Bajki Krasickiego bawią i uczą zarazem.

Jako wyraz filozofii życiowej bajki Krasickiego głoszą pochwałę rozsądku,

umiaru i skromności. Uczą krytycyzmu i sceptycyzmu. Każą patrzeć na świat

uważnie, by pozorów prawdy nie brać za prawdę właściwą.

Bajki więc, tak samo jak satyry, mają za zadanie zwrócenie uwagi ludzi na

złe zjawiska i potępienie ich. Bajki i satyry, z właściwą tym gatunkom

cechą łatwego przekazu poprzez śmiech, najlepiej się do tego nadają.

---