Projektowanie zadrzewień

Projektowanie zadrzewień musi być zgodne z planem przestrzennego zagospodarowania danego obszaru, dostosowane do potrzeb, warunków fizyczno-geograficznych i zagrożeń występujących na tym obszarze. Stanowi to podstawę do opracowania projektu technicznego, który określa lokalizację poszczególnych zadrzewień, formy ich budowy, skład gatunkowy, więźbę i sposób zmieszania w zależności od funkcji zadrzewień i lokalnych warunków siedliskowych. Projekt zawiera także zalecenia co do zabiegów ochronnych, pielęgnowania i użytkowania zadrzewień.

Pierwszą czynnością dotyczącą zadrzewień jest ich rozpoznanie i inwentaryzacja. W przypadku niewielkich przestrzeni przeprowadzenie badań w terenie jest łatwe i pozwala na szybka orientację. W ramach zagospodarowywania terenów o dużej powierzchni (scalanie gruntów rolnych, wydzielanie stref budowlanych czy przemysłowych, wznoszenie budynków wielkopowierzchniowych) należy systematycznie zinwentaryzować wszystkie grupy drzew, zadrzewienia, żywopłoty, samotnie rosnące drzewa i krzewy i inne cenne obiekty (najlepiej z odręcznym szkicem). Inwentaryzacja musi zawierać dane dotyczące rodzaju zadrzewienia, jego stanu i funkcji. Istniejąca sieć zadrzewień jest bardzo ważna, bowiem już istnieje i działa skutecznie, nawet jeśli niektóre jej elementy nie są w najlepszym stanie. Inwentaryzacja flory i fauny będzie stanowić źródło dokładnych informacji na temat biologicznej wartości danego terenu.

W miarę możliwości należy sadzić nie pojedynczy pas zadrzewienia, lecz całą sieć. Sadzenie powinno połączyć już istniejące elementy. Ukierunkowanie osi zadrzewień określa kierunek dominujących wiatrów. Aby maksymalnie ograniczyć straty gruntów, zadrzewienia należy sadzić na obrzeżach pól i na granicach parcel wzdłuż ich dłuższego boku, by nie stanowiły przeszkody przy manewrowaniu maszynami rolniczymi. Gęstość sieci zadrzewień określają takie czynniki jak: dominujący kierunek wiatru, ukształtowanie terenu oraz ich wysokość. W celu ochrony zwierząt hodowlanych przed wiatrem, słońcem i ulewnym deszczem należy sadzić zadrzewienia na pastwiskach trwałych, a jeśli to możliwe również i na gruntach czasowo przeznaczonych pod łąki w wyniku zmianowania. Należy mieć też na uwadze biologiczną wartość zadrzewień i jej znaczenie dla równowagi ekologicznej danej strefy. Nie należy sadzić zadrzewień na naturalnych łąkach o walorach botanicznych.

Dopuszczalne minimalne odległości sadzenia drzew i krzewów od różnych obiektów i urządzeń w terenie.

Nazwa obiektu lub urządzenia	Odległość minimalna (w m)
	drzew	krzewów
obiekty budowlane wysokości ponad 7 m	5	1,5
obiekty budowlane wysokości mniejszej niż 7 m	4	1,5
stropy ścian oporowych, stromych skarp i tarasów	1	0,5
ogrodzenia wysokości 2 m i wyższe	4	1
słupy sieci oświetleniowej, trakcyjnej itp.	2	2
krawężniki ścieżek ogrodowych i parkowych	0,75	0,4
krawężniki jezdniowe	2	0,5
linie przewodów gazowych	2	2
krawędzie kanałów sieci cieplnej	2	1
linie przewodów kanalizacyjnych i wodociągowych	1	1
linie kabli elektrycznych	1,5	0,8

Sadzenie drzew i krzewów na granicach nieruchomości zostało obwarowane różnorodnymi przepisami. W większości krajów przepisy prawne przewidują minimalną odległość sadzenia drzew od granicy i tylko przy pełnej zgodności obu właścicieli możliwe jest sadzenie ich na linii granicznej. Dopuszczalne minimalne odległości sadzenia drzew i krzewów od różnych obiektów i urządzeń w terenie podaje tabela.

Rośliny, a zwłaszcza drzewa i krzewy znalazły nowe zastosowanie jako naturalne filtry zanieczyszczeń, pochłaniając niemałą część uciążliwych i szkodliwych emisji. Są też doskonałymi ekranami przeciwhałasowymi.

Przy wyborze rodzaju zadrzewienia oraz gatunków roślin należy:

• sadzić gatunki rodzime, które są przystosowane do danego klimatu i odporniejsze od gatunków introdukowanych. W zadrzewieniach (poza remizami) powinno się unikać drzew i krzewów iglastych ze względu na ich obcość w krajobrazie rolniczym i niewielką wartość biologiczną. Drzewa iglaste nie są korzystne, ponieważ na wiosnę mogą powodować zastoiska mrozowe, szkodząc przez to roślinom uprawnym.

• mieszać ze sobą liczne gatunki, aby poprawić równowagę ekologiczną i upiększyć krajobraz. Ich łączenie zapewnia poza tym osłonę przed wiatrem na całej wysokości zadrzewienia.

• pamiętać, by zadrzewienie było po każdej stronie obramowane pasem ziołorośli o szerokości około 0,5-1 m, koszonych co 2-3 lata, by nie rozwijały się zbyt bujnie.

• uwzględnić lokalne warunki klimatyczne i edaficzne. Skład gatunkowy należy dostosować do warunków świetlnych, wilgotnościowych i zasobności gleby.

• uwzględnić funkcje przyszłego zadrzewienia.

Aby ograniczyć szkodliwe działanie zadrzewień na uprawy powinno się unikać sadzenia drzew o płaskim systemie korzeniowym (osika, klony: jawor, zwyczajny i polny, robinia akacjowa). Jeżeli zadrzewienie ma chronić brzegi wód płynących i stojących, rośliny z których się składa muszą mieć silny i gęsty system korzeniowy (wierzby, olsze).

Źródło: Murat E. “Poradnik hodowcy lasu” Warszawa 1999

 

---