Właściwość organu. Wyróżniamy szczególną i ogólną kompetencję organu do podjęcia rozstrzygnięcia:
szczególna - zdolność organu do rozstrzygnięcia konkretnej sprawy;
ogólna - zdolność do załatwiania spraw ogólnie;
Właściwość szczególna to zdolność prawna organu do rozpoznawania i rozstrzygania spraw administracyjnych określonego typu:
A ustawowa - wynika z przepisów ustawy;
B delegacyjna - wynika z delegacji ze względu na przekazanie sprawy z jednego organu adm.publ. do drugiego;
Właściwość ustawowa składa się z właściwości:
miejscowej - zdolność prawna organu adm.publ. do załatwienia określonych spraw na obszarze określonej jednostki podziału terytorialnego kraju;
rzeczowej -ustala się ją na podstawie przepisów materialnoprawnych i ustrojowych, które to przepisy dotyczą kompetencji organów adm.publ.;
instancyjnej - zdolność organu administracji do przeprowadzenia weryfikacji decyzji na drodze administracyjnej; zasady ustalania tej właściwości określa kpa.
Właściwość delegacyjna:
Kpa dopuszcza możliwość przekazania do rozpoznania i rozstrzygnięcia określonej sprawy będącej przedmiotem postępowania jednemu organowi przez drugi organ administracyjny. Przewidziane jest to w przypadku wyłączenia organu administracji od załatwienia sprawy. W momencie wyłączenia organu, właściwy do rozstrzygnięcia sprawy jest organ wyższego stopnia, który może przekazać rozpatrzenie i rozstrzygnięcie sprawy podległemu sobie organowi.
Przekazanie innemu organowi niektórych czynności procesowych nazywane jest instytucją pomocy prawnej.
Organy właściwe w sprawie generalnie nie mogą przekazać swej właściwości organowi wyższego lub niższego stopnia.
Przepis przewiduje tzw. dewolucję kompetencji.
Kpa ustala sankcje nieważności za naruszenie przepisów o właściwości. Właściwość organów administracji wynika albo wprost z ustawy, albo z aktów wykonawczych na podstawie ustawy, albo z zawartych na podstawie ustawy porozumień.
Rozstrzygnięcie sporu o właściwość następuje w formie aktu administracyjnego (art.22), ale nie w formach przewidzianych w postępowaniu adm.(ani w formie decyzji, ani w formie postanowienia):
A nie przysługują do tego aktu środki odwoławcze w administracyjnym toku instancji
B nie przysługuje też skarga do NSA.
Nie jest to rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej w formie decyzji - chodzi tu jedynie o ustalenie organu właściwego do przeprowadzenia postępowania.
Organy pozostające w sporze do czasu jego rozstrzygnięcia czasowo tracą zdolność prawną. Mogą jednak dokonywać czynności nie cierpiących zwłoki. W przypadku utraty zdolności do wydawania decyzji nie można przedstawić organowi zarzutu bezczynności.
Wyłączenie: pracownika, organu, członka organu kolegialnego ma miejsce w przypadku, gdy mogłoby dojść do naruszenia zasad ogólnych, tzn.:
A zasady prawdy obiektywnej (bliskość wobec strony, bliskość wobec sprawy);
B zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów administracji publicznej (może tu nastąpić wyłączenie całej instancji; organ jako całość jest niezdolny do prowadzenia postępowania i wydania decyzji: osobiste zaangażowanie w sprawę, sprawowanie funkcji kierowniczych, bliskość osoby zajmującej stanowisko kierownicze wobec sprawy);
Strona.
- zasada dostępu do procesu ma na celu umożliwienie ochrony interesu prawnego.
Prawo do procesu składa się z:
A prawa podmiotowego - prawa jednostki do ochrony jej interesu prawnego;
B właściwości organu administracji do rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej;
C elementu przedmiotowego, który polega na tym, że sprawa musi być: 1) indywidualna i 2) rozstrzygana w drodze decyzji adm.
Konstytucyjne prawo dostępu do sądu realizowane jest w procesie administracyjnym przez prawo do uczestniczenia przez strony w procesie administracyjnym.
Zdolność administracyjno-prawną posiada ten, kto może być podmiotem praw i obowiązków, o których rozstrzyga się przez wydanie decyzji administracyjnej:
A osoby fizyczne - bez ograniczeń;
B osoby prawne;
C inne podmioty - wyodrębnione organizacyjnie w strukturze aparatu państwowego lub organizacje społeczne, niezależnie od tego, czy z mocy Kc posiadają zdolność prawną.
Podmioty na prawach stron:
organizacje społeczne
prokurator
Rzecznik Praw Obywatelskich.
Prokurator i RPO sam postanawia, że weźmie udział w postępowaniu - wynika to z funkcji kontrolnej tego organu.
Organizacja społeczna jest dopuszczana do udziału w postępowaniu.
Podmiot występujący na prawach strony nie ma interesu prawnego, ani obowiązku do występowania. Podmiot taki nie jest adresatem decyzji, ma jedynie uprawnienia procesowe przysługujące stronie.
Organizacja społeczna może wystąpić w interesie strony przeciwko żądaniom i interesom drugiej strony. Może także nie wiązać swoich czynności z żadną ze stron - może być rzecznikiem interesu publicznego.
Organizacja społeczna może wystąpić z inicjatywą:
- żądania wszczęcia postępowania w interesie innej osoby;
- żądania wszczęcia postępowania w interesie innej osoby i dopuszczenia organizacji do udziału w postępowaniu
- żądania dopuszczenia do postępowania już toczącego się w sprawie zawisłej przed organem administracji w każdej instancji i w każdym trybie;
Organizacja może także ubiegać się o zgodę organu administracji do przedstawienia swego poglądu w sprawie.
Przesłanki inicjatywy procesowej: cel statutowy i względy interesu społecznego, muszą występować łącznie.
Żądanie wszczęcia postępowania może mieć miejsce:
A tylko w sprawie, gdzie organ administracji może wnieść sprawę z urzędu (postanowienie o wszczęciu postępowania z urzędu);
B w przypadku postępowania wszczynanego na wniosek, żądanie organizacji społecznej w sprawie jego wszczęcia powinno być załatwione odmownie, chyba że przemawia za tym interes strony i strona godzi się na to.
Dopuszczenie do udziału następuje w sprawie już zawisłej i nie ma znaczenia, czy postępowanie wszczęto na wniosek czy z urzędu.
Zgoda organu na przedstawienie poglądu wymaga formy postanowienia.
Od chwili doręczenia postanowienia o dopuszczeniu organizacji społecznej do udziału w postępowaniu, uzyskuje ona prawa strony. Nie może ona:
dokonywać czynności dyspozycyjnych;
domagać się zawieszenia postępowania;
domagać się umorzenia postępowania;
żądać wznowienia postępowania na podstawie faktu, że strona nie brała czynnego udziału w postępowaniu.
Organizacja nie może składać oświadczeń woli wymaganych w prawie materialnym odnośnie nabywania czy zrzekania się uprawnień.
Pełnomocnictwo.
Strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania.
Osobiste działanie może wynikać z przepisów prawa, z natury czynności procesowych.
Od chwili doręczenia organowi pełnomocnictwa pełnomocnik powinien być traktowany na równi ze stronami (zawiadamiany o czynnościach, wzywany do udziału w postępowaniu). Pominięcie pełnomocnika strony jest równoznaczne z pominięciem strony i stanowi podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (art. 145 § 1 pkt 4).
Mocodawca ma prawo:
A cofnąć pełnomocnictwo;
B chwilowo zawiesić;
C dokonywać pewnych czynności osobiście;
D określić zakres pełnomocnictwa (umocowanie do jednej/ kilku/ wszystkich czynności w postępowaniu)
Pełnomocnikiem może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych, nie musi posiadać szczególnych uprawnień zawodowych. Pełnomocnik może ustanowić substytut gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa.
Ustanowienie pełnomocnika (opłata skarbowa):
A ogólne w formie aktu notarialnego - wszystkie sprawy, które toczą się z udziałem strony;
B szczególne - do reprezentowania strony w konkretnej sprawie lub do dokonania konkretnej czynności procesowej.
Ustanowienie przedstawiciela
Organ administracji publicznej może wystąpić do sądu z wnioskiem o wyznaczenie przedstawiciela dla osoby nieobecnej lub niezdolnej do czynności prawnych, o ile przedstawiciel nie został już wyznaczony. (art.34)
Załatwianie spraw. (art.35-38)
Należy zapewniać względną szybkość działania.
Terminy załatwiania spraw:
A bez zbędnej zwłoki - zakaz nieuzasadnionego przetrzymywania spraw bez nadawania im biegu; obowiązek prowadzenia postępowania bez zbędnych zahamowań;
B niezwłocznie podlegają załatwieniu sprawy, których stan faktyczny czy prawny może być od razu wiarygodnie ustalony przy wszczęciu postępowania na podstawie istniejącego materiału dowodowego.
Terminy załatwiania spraw mają charakter procesowy - ich upływ nie pozbawia organu administracji zdolności do rozpoznania sprawy przed nim już zawisłej. W przypadku przekroczenia terminu decyzja, która została wydana jest ważna, gdyż nie są to terminy prawa materialnego, które powodowałyby przedawnienie rozstrzygania sprawy.
Zwłoka ma następstwa o charakterze procesowym:
A odpowiedzialność organu za szkodę wyrządzoną stronie;
B pociągnięcie pracownika do odpowiedzialności dyscyplinarnej(porządkowej) za naruszenie obowiązków służbowych.
Zwłoka nie jest podstawą zarzutu wadliwości decyzji.
Bieg terminu załatwiania sprawy w I instancji:
A art. 61§ 3 - datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień złożenia podania przez stronę;
B z urzędu - termin biegnie od momentu pierwszej czynności urzędowej, o której powiadomiono strony;
C tak samo będzie określony termin, gdy chodzi o postępowanie nadzwyczajne (np. stwierdzenie nieważności).
D termin do załatwienia sprawy przez organ odwoławczy będzie się liczył od nia wpływu odwołania wraz z aktami sprawy do organu odwoławczego;
E okres przeznaczony na czynności postępowania tylko organu odwoławczego: nie zalicza się tu czasu trwania czynności organu I instancji, za pośrednictwem którego to odwołanie jest wnoszone.
Zwłoka - zawiadomienie o zwłoce powinno mieć formę postanowienia, nie zażalenia.
Zażalenie na milczenie władzy:
Termin wniesienia tego zażalenia nie jest określony w żadnym przepisie prawa; może być ono wniesione w każdym czasie, kiedy organ pozostaje w zwłoce w stosunku do pierwszego lub następnego terminu.
A I termin - ustawowy
B II termin - dodatkowy, wyznaczony przez organ;
C III termin - wyznaczony przez organ wyższego stopnia.
Doręczenie. (art. 39-48)
Zasada oficjalności doręczeń:
A organ dokonuje doręczeń z urzędu - jest to jego obowiązek ustawowy;
B ważne jest samo doręczenie pisma; ni ma znaczenia czy adresat zapozna się z jego treścią. Jeżeli pismo zostało doręczone, doręczenie jest prawidłowe;
C pokwitowanie ma znaczenie dowodowe - stwarza ono domniemanie doręczenia, które może być obalone przeciwdowodem, jeżeli faktycznie doręczenie to nie nastąpiło;
D doręczeni jest czynnością materialno- techniczną.
Jeżeli adresat jest osobą fizyczną, pismo należy mu doręczyć osobiście. Są jednak pewne wyjątki:
- jeżeli strona jest reprezentowana przez inne podmioty, np. kuratora (tylko on może odebrać pismo); opiekuna lub przedstawiciela ustawowego;
-w przypadku gdy strona jest reprezentowana przez pełnomocnika;
-gdy pismo odbiera osoba uprawniona do odbioru pism (przedstawiciel)
Doręczenie pisma stronie z pominięciem przedstawiciela, kuratora, czy pełnomocnika jest prawnie bezskuteczne.
Istnieje możliwość tzw. Doręczenia zastępczego - pismo odbiera za pokwitowaniem osoba inna niż adresat (dorosły domownik, dozorca domu, sąsiad) - w skrzynce zostawia się zawiadomienie o tym fakcie. (p. też art.44)
Odmowa odbioru pisma nie tamuje biegu doręczenia, a ponadto przyjmuje się fikcję prawną doręczenia pisma.
Terminy. (art.57-70)
Termin jest to zastrzeżenie dodatkowe czynności prawnej, przez które skutek czynności prwnej zostanie ograniczony w czasie (termin jest, w przeciwieństwie do warunku, pewny).
Rodzaje terminów:
Uchybienie: skutek prawny wygaśnięcia praw/ obowiązków o charakterze materialnym.
Uchybienie powoduje bezskuteczność czynności procesowej strony.
Większość (praktycznie wszystkie) terminów procesowych może być przywrócona w trybie kpa (art.58). Terminy procesowe ustalenia dokonania czynności procesowej przez strony są terminami przywracalnymi, chyba że kpa stanowi inaczej.
|
Procesowe - okres dokonania czynności procesowych przez podmioty (strony) lub uczestników postępowania. Uchybienie - skutek na płaszczyźnie procesowej przez uzależnienie skuteczności procesowej od zachowania tego terminu. Uchybienie terminu może spowodować bezskuteczność czynności procesowej. Bezskuteczność czynności procesowej może prowadzić do zamknięcia drogi postępowania administracyjnego, w efekcie może spowodować uniemożliwienie kształtowania stosunku materialnoprawnego; np. jeżeli strona nie uzupełniła braku w podanym terminie, powoduje to pozostawienie decyzji bez rozpoznania.
Wyznaczone przez organ administracji publicznej, np. termin złożenia przez stronę wyjaśnień/ dowodów/ innych dokumentów; termin do zawarcia ugody administracyjnej. Na wniosek strony mogą być skracane bądź wydłużane. Jeżeli strona nie dopełni czynności w wyznaczonym terminie, traci prawo do ich dokonania (może jednak wnieść o przywrócenie terminu).
Nieprzywracalne - nie mogą być przywrócone w trybie kpa. Jedynym nieprzekraczalnym terminem jest termin do złożenia prośby o przywrócenie terminu. |
Przesłanki przywrócenia terminu:
przywrócenie to czynność procesowa mająca na celu ochronę jednostki przed negatywnymi skutkami uchybienia terminu do podjęcia czynności procesowych przez strony lub uczestników postępowania.
Instytucji przywrócenia terminu nie można stosować do terminów materialno-prawnych, a jedynie do terminów dokonania czynności procesowych, np. termin wniesienia odwołania.
Legitymację do wystąpienia o przywrócenie terminu ma osoba zainteresowana, tzn. nie tylko osoba mająca interes prawny, ale i osoby występujące jako uczestnicy postępowania, np. świadkowie, biegli.
Organ ma obowiązek rozpatrzyć wniosek o przywrócenie terminu pozytywnie, jeśli spełnione zostaną następujące przesłanki:
A osoba zainteresowana uprawdopodobni brak swojej winy. Strona ma bowiem obowiązek szczególnej staranności przy wykonywaniu czynności procesowych; brak winy ma miejsce tylko wówczas, gdy niedopełnienie obowiązku nastąpiło z powodu przeszkody nie do przezwyciężenia (nagła choroba, powódź, pożar);
B wniesienie przez zainteresowanego wniosku o przywrócenie terminu
C dochowanie nieprzywracalnego terminu do wniesienia wniosku o przywrócenie terminu (7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu);
D dopełnienie wraz z wniesieniem wniosku tej czynności, do której termin był wyznaczony.
Rozstrzygnięcie podania o przywrócenie terminu następuje w formie procesowej postanowienia. Prawo zażalenia służy tylko od postanowienia o odmowie przywrócenia terminu.
Zarzut naruszenia prawa przy przywróceniu terminu nie może być przesłanką uchylenia decyzji.
Dopuszczalność wstrzymania wykonania decyzji lub postanowienia:
A organ na żądanie strony może wstrzymać wykonanie decyzji lub postanowienia,
B wniesienie odwołania z mocy prawa wstrzymuje wykonanie decyzji; odwołanie jest środkiem zaskarżenia bezwzględnie suspensywnym;
C zażalenie jest środkiem względnie suspensywnym, tzn. wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia i jest to pozostawione ocenie organu (postanowienia, na które służy zażalenie).
Wszczęcie postępowania (art.61-66)
Gdy postępowanie oparte jest na zasadach skargowości wówczas niezbędny jest wniosek strony. Wnioskodawca musi mieć legitymację procesową strony. Złożenie wniosku przez osobę, która nie jest stroną (jej pełnomocnikiem lub przedstawicielem) powinno spowodować wydanie decyzji odmownej z przyczyn formalnych (brak legitymacji procesowej wnioskodawcy).
Gdy przepis prawa nie normuje wprost inicjatywy wszczęcia postępowania, przyjmuje się ,że jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego jest określenie:
A obowiązków jednostki sprawę wszczyna się
B ograniczenia/ cofnięcia uprawnień z urzędu
C nadanie uprawnienia - sprawę wszczyna się na wniosek.
Postępowanie wyjaśniające (art. 75-88)
*środki dowodowe
dokument urzędowy
A uproszczenie postępowania dowodowego - nie ma potrzeby przeprowadzania innych dowodów co do faktów wskazanych w dokumencie,
B nie ma mocy bezwzględnej - przeciwdowód przeciwko treści,
C można powołać biegłego do zbadania autentyczności dokumentu.
2 dokumenty prywatne
A pismo określonej treści podpisane przez osobę,
B wartość ważności dokumentu zależy od tego, czy osoba, która go podpisała została pouczona o odpowiedzialności za fałszywe zeznania (jeśli nie, dowód będzie miał ograniczone znaczenie: dana osoba złożyła oświadczenie o określonej treści i złożyła pod nim swój podpis),
C dokumentem prywatnym może być także prywatna, pozasądowa opinia biegłych - ktoś sam zamawia opinię biegłego i przedkłada ją organowi w formie pisemnej (biegły działa tu w imieniu zleceniodawcy - występuje niepewność)
D dowody z zeznań świadków/ opinii biegłego - obwarowane są przepisami ograniczającymi:
biegły:
A powoływany w drodze postanowienia, na które służy zażalenie,
B może być powołany na wniosek stron - wniosek nie jest wiążący dla organu,
C może odmówić przyjęcia funkcji biegłego jedynie z ważnych powodów
D opinia biegłego podlega swobodnej ocenie - można ją podważyć opinią innego biegłego, zakwestionować jej zasadność na podstawie posiadanych dokumentów;
zeznania świadków
A niezdolność bycia świadkiem - art. 82 - tajemnica państwowa, służbowa, spowiedzi, niezdolność do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń;
B obowiązek składania zeznań - są pewne wyjątki:
C prawo odmowy zeznań małżonek strony, wstępni, zstępni, rodzeństwo, powinowaci I stopnia,
D prawo odmowy odpowiedzi na pytania osoby pozostające w stosunku przysposobienia, opieki, kurateli
5 dowód z oględzin - obowiązek ten wynika czasami z przepisów szczególnych,
6 dowód z przesłuchania strony
A ma charakter dowodu uzupełniającego
B zeznanie składane jest przez osobę zainteresowaną w rozstrzygnięciu.
* Formy, które nie wymagają dowodu:
A formy powszechnie znane: zdarzenia, czynności, które powinny być znane każdemu rozsądnemu i posiadającemu doświadczenie życiowe mieszkańcowi miejscowości, w której ma siedzibę organ administracyjny.
B formy znane organowi z urzędu: znane organowi z racji wykonywania jego funkcji.
C Organ administracji dokonuje ustalenia stanu faktycznego w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy i o domniemania:
D faktyczne - wynikają z doświadczenia życiowego, na podstawie faktu nieposzukiwanego wnioskuje się o istnieniu faktu oszukiwanego;
E prawne - wynikają z przepisów prawa, które nakazują przyjęcie poszukiwanego faktu na podstawie jakiegoś innego faktu, np. domniemanie pełnomocnictwa domownika strony w sprawie mniejszej wagi.
Uprawdopodobnienie jest środkiem zastępczym dowodu - nie jest dowodem.
Formy postępowania dowodowego
Treścią postępowania dowodowego jest sam proces dowodzenia (wnioskowanie na podstawie określonych wniosków dowodowych o istnieniu lub nieistnieniu pewnych faktów albo o prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń o tych faktach).
W rezultacie postępowania dowodowego organ otrzymuje materiał dowodowy, który jest podstawą rozstrzygnięcia.
Postępowanie dowodowe może mieć formę:
postępowania gabinetowego - dominuje ono w funkcjonowaniu administracji - jest formą uproszczoną; przeprowadza się je, gdy zachodzi potrzeba badania dokumentów i ew. uzyskania wyjaśnień strony.
lustracji.
Rozprawa administracyjna (art. 89-96)
Podstawowe zasady postępowania dowodowego - ich naruszenie traktowane jest w orzecznictwie NSA jako naruszenie przepisów kpa, które może mieć wpływ na wynik rozprawy i w konsekwencji może spowodować uchylenie decyzji (art. 77-81).
Zajęcie stanowiska przez inny organ (art.106)
Art. 106 zawiera procesową regulację instytucji współdziałania organów administracji. Jeżeli wbrew obowiązkowi stanowisko innego organu zostanie pominięte, istnieje podstawa do wznowienia postępowania.
Organ współdziałający nie jest stroną postępowania administracyjnego. Bierze jedynie udział w procesie decyzyjnym - nawet gdy jego stanowisko nie zostało uwzględnione, nie może wnieść odwołania od decyzji ani skargi do NSA.
Zawieszenie postępowania (art.97-104)
A W toku postępowania mogą pojawić się przeszkody, które uniemożliwiają dalszy jego prawidłowy przebieg - należy wówczas postępowanie zawiesić i podjąć działania, które zmierzają do usunięcia tych przeszkód.
B Wstrzymanie biegu terminów - art.103,
C Zagadnienie wstępne - kwestia prejudycjalna - zagadnienie prawne, które powstało w toku postępowania, do którego nie jest właściwy organ prowadzący postępowanie.
Dla rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego kpa przewiduje dwa rodzaje postępowania:
1)tryb podstawowy - art. 100§1 (zawieszenie postępowania, wystąpienie o rozstrzygnięcie do sądu, wezwanie stron do wystąpienia w stosownym terminie)
2)ryb wyjątkowy - art. 100§2 i 3
-możliwość zawieszenia postępowania na wniosek strony - zależy od uznania organu.
Umorzenie postępowania - decyzja o umorzeniu postępowania (art.105)
decyzja o umorzeniu postępowania nie rozstrzyga o istocie sprawy, ale wywiera skutek prawny, tzn. kończy sprawę w danej instancji. Stronom przysługuje gwarancja procesowa w formie odwołania od decyzji.
Fakultatywne umorzenie postępowania - na wniosek strony, na której żądanie zostało wszczęte.
Akty kończące postępowanie administracyjne
Akt administracyjny - oparta na przepisach prawa czynność organu administracji.
Wg kryterium tworzenia przez akt administracyjny stosunków prawnych:
- konstytutywne - tworzą/ zmieniają/ znoszą stosunek prawny - skutek prawny powstaje z mocy samego aktu ex nunc, w momencie kiedy akt staje się ostateczny.
- deklaratoryjne - potwierdzają istnienie stosunku prawnego, który powstał z mocy prawa powszechnie obowiązującego; wywierają skutek ex tunc, czyli od chwili gdy spełnione zostały przesłanki określone w przepisach prawa powszechnie obowiązującego; np. decyzja stwierdzająca nieważność decyzji.
wg kryterium woli adresata aktu:
A niezależne - dochodzą do skutku niezależnie od woli adresata aktu, np. wywłaszczenie;
B zależne - skutek zależy od woli strony, np. akt mianowania na stanowisko.
wg kryterium stosunku organu administracyjnego do adresata:
A wewnętrzne - do podmiotów podporządkowanych,
B zewnętrzne - do podmiotów niepodporządkowanych,
ze względu na stopień sformalizowania aktu:
A formalne
B nieformalne
akty rzeczowe - prawa i obowiązki związane z takim aktem przechodzą na każdorazowego dzierżyciela rzeczy;
ze względu na związanie organu wydającego przepisami prawa:
A związane - w określonym stanie faktycznym i prawnym organ musi podjąć rozstrzygnięcie wskazane wyłącznie w przepisach prawa, np. decyzja o przyznaniu emerytury;
B uznaniowe - organ mam możliwość wydania jednego wariantu rozstrzygnięcia spośród kilku wariantów przewidzianych w przepisach prawa.
Warunki prawidłowości aktu
Niespełnienie poniższych warunków powoduje wadliwość aktu:
A akt musi być wydany przez organ właściwy do jego wydania,
B akt musi być wydany zgodnie z prawem materialnym i procesowym.
Wadliwość może być:
nieistotna - akt wiąże adresata, można tylko dokonać usunięcia nieprawidłowości w trybie weryfikacji aktu, tzn. uzupełnienia, sprostowania;
istotna - może być usunięta jedynie w trybie wzruszenia aktu (stwierdzenia nieważności aktu, gdy uznajemy go za nieważny od samego początku).
Każdy akt administracyjny uważa się za prawidłowy, dopóki nie zostanie uchylony przez inny akt administracyjny - domniemanie prawidłowości.
Decyzja administracyjna - akt definitywnie kończący postępowanie w danej instancji (gdy przepis prawa materialnego nakazuje załatwić określoną sprawę w drodze decyzji).
Wg orzecznictwa decyzja to:
A akt administracyjny wydawany na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego,
B akt władzy, jednostronnie rozstrzygający konkretną sprawę,
C skierowany do indywidualnie oznaczonego adresata niezwiązanego z organem administracji ani węzłem podległości organizacyjnej, ani służbowej.
Elementy, które powinna zawierać decyzja określa art. 107 kpa.
Ażeby akt można było uznać za decyzję administracyjną, choćby wadliwą, musi ona zawierać 4 elementy:
1)oznaczenie organu, od którego pismo pochodzi,
2) wskazanie adresata,
3)rozstrzygnięcie o istocie sprawy (choćby dorozumiane),
- data - pozwala ustalić na podstawie jakiego stanu faktycznego/ prawnego podjęto decyzję; o ile przepisy między czasowe nie stanowią inaczej, to decyzja administracyjna wydawana jest na podstawie przepisów obowiązujących w momencie wydania;
A podstawa prawna - przepisy, na mocy których rozstrzygnięto sprawę i miejsce publikacji;
B uzasadnienie faktyczne/ prawne - powinno wyczerpująco informować strony o motywach, którymi organ kierował się załatwiając sprawę;
C pouczenie o przysługujących od decyzji środkach prawnych
D podpis pracownika pełniącego funkcję organu (np. wójta) lub pracownika do tego upoważnionego przez organ. Decyzja wydana przez pracownika, który nie był upoważniony do jej wydania jest dotknięta wadą nieważności.
Decyzji, od której służy odwołanie może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Decyzja podlega wówczas wykonaniu natychmiast po jej doręczeniu lub ogłoszeni, a obowiązek jej wykonania istnieje nawet po wniesieniu odwołania.
Weryfikacja decyzji:
A uzupełnienie - w formie decyzji (art. 111)
B sprostowanie - w formie postanowienia (art. 113)
C wykładnia - organ może jedynie wyjaśnić jak rozumie sens decyzji - nie zmienia w wyjaśnieniu treści decyzji.
Skutki prawne decyzji administracyjnej:
Materialnoprawne
Decyzja kształtuje treść stosunku prawnego:
|
Procesowe
Następstwem wydania decyzji jest rozwiązanie stosunku prawnego między stroną a organem administracji, który powstał z chwilą wszczęcia postępowania.
|
Oba te stosunki zachodzą, gdy decyzja rozstrzyga sprawę co do jej istoty.
Decyzje, które nie rozstrzygają sprawy co do istoty, wywołują jedynie skutek procesowy, np. art.64, gdy uznamy, że pozostawienie sprawy bez rozpatrzenia jest decyzją.
Ugoda administracyjna
Muszą być spełnione łącznie dwie przesłanki:
sprawa już zawisła przed organem administracji,
sprawa musi być rozpatrzona w formie decyzji administracyjnej.
Udział organu sprowadza się do strony technicznej, może udzielić informacji co do obowiązujących przepisów prawnych; nie może kształtować treści ugody przez zmianę treści oświadczeń.
Ingerencja organu administracyjnego co do rozstrzygnięcia następuje po zawarciu ugody, przy jej zatwierdzeniu/ odmowie zatwierdzenia. Ugoda nie zatwierdzona nie wywołuje żadnych skutków prawnych.
Kryteria odmowy zatwierdzenia ugody
ugoda zawarta z naruszeniem przepisów prawa materialnego/ procesowego (treść ugody sprzeczna z prawem materialnym),
nieuwzględnienie stanowiska innego organu (art.106),
interes społeczny/ słuszny interes strony.
Stronie doręcza się odpis ugody - oryginał zostaje w aktach sprawy.
Uprawnienia/ obowiązki wynikające z ugody stają się wykonalne z dniem, w którym postanowienie o jej zatwierdzeniu stało się ostateczne.
Organ administracji, przed którym ugoda została zawarta, ma obowiązek potwierdzić jej wykonalność.
Warunkiem podjęcia wykonania ugody jest potwierdzenie jej wykonalności. Wykonalność ugody oznacza zarówno jej dobrowolne, jak i przymusowe wykonanie. Potwierdzona ugoda jest podstawą prowadzenia postępowania egzekucyjnego.
Skutki materialnoprawne ugody: nadanie/ odebranie/ zmiana zakresu uprawnień strony; nałożenie/ zmiana zakresu obowiązków ciążących na stronie.
Skutki procesowe: przerwanie stosunku procesowego między organem orzekającym a stroną.
Postanowienia - procesowa forma indywidualnego aktu administracyjnego.
Rodzaje postanowień:
ściśle procesowe - postanowienie w sprawie zwrotu kosztów postępowania;
mające wpływa na dalszy bieg postępowania, inaczej - kończące postępowanie w sprawie, np. postanowienie o odmowie przywrócenia terminu do złożenia odwołania;
postanowienie odnoszące się do istoty sprawy lub wywołujące skutek materialnoprawny,
postanowienie wydane poza postępowaniem, np. postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia.
Postanowienia procesowe różnią się od decyzji przedmiotem rozstrzygnięcia; nie dotyczą istoty sprawy, a przesądzają o poszczególnych czynnościach procesowych, np. postanowienie o zakończeniu postępowania (tamuje czynności procesowe).
Forma i elementy składowe postanowienia nie różnią się zasadniczo od decyzji, poza następującymi wyjątkami:
adresatem postanowienia obok strony są także inne osoby: biegli, świadkowie, uczestnicy rozprawy administracyjnej,
uzasadnienia wymagają tylko te postanowienia, które można:
A zaskarżyć w drodze zażalenia lub skargi do NSA,
B postanowienia wydane na skutek zażalenia na postanowienie.
Do postanowień stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące decyzji: 107§2-5, 109-113, 141-144 (zażalenie), 145-152 (wznowienie postępowania); 156-159 (stwierdzenie nieważności).
Postępowanie przed organem II instancji
Środki prawne - środki zaskarżenia to ustanowione przez kodeks możliwości kształtowania przez strony lub inne podmioty uprawnione rozstrzygnięć organów administracji w celu spowodowania ich weryfikacji (zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności).
Do środków prawnych w oparciu o kpa należy zaliczyć:
-odwołanie
-zażalenie
-wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy
-żądanie wznowienia postępowania
-żądanie uchylenia/ zmiany decyzji ostatecznej
-sprzeciw prokuratora
-żądanie stwierdzenia nieważności
-powództwo do sądu powszechnego
-skarga do NSA
Środki zwyczajne (kodeksowe 1 i 2) służą kwestionowaniu decyzji/ postanowień nieostatecznych.
Środki nadzwyczajne - przysługują od rozstrzygnięć ostatecznych. Kontrowersje wzbudza 3 - służy od decyzji ostatecznych, a więc jest środkiem nadzwyczajnym; w orzecznictwie i doktrynie jest jednak środkiem zwyczajnym.
Ad 1. Odwołanie - w istocie - żądanie ponownego rozpatrzenia sprawy przez organ II instancji.
Art.134 - ostateczne postanowienie (o niedopuszczalności odwołania/ uchybienie terminu) z możliwością zaskarżenia do NSA.
Przyczyny niedopuszczalności odwołania:
A sprawa nie była załatwiona w drodze decyzji administracyjnej, np. wniesiono odwołanie od udzielonej przez organ informacji;
B strona w wyznaczonym terminie nie usunęła braków w odwołaniu, np. odwołanie zostało wniesione przez pełnomocnika bez załączenia pełnomocnictwa i nie zostało ono dołączone mimo wezwania;
C wniesienie odwołania przez stronę, która nie posiada zdolności procesowej;
D wniesienie odwołania przez podmiot nie będący stroną postępowania;
E wniesienie odwołania od decyzji organu odwoławczego.
Przedmiot postępowania odwoławczego:
A rozpatrzenie konkretnej sprawy
B weryfikacja oceny organu I instancji
przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego, zmierzającego do wyjaśnienia wszelkich istotnych okoliczności sprawy i zbadania zasadności żądań podniesionych w odwołaniu.
Art. 127§1 - zasada dwuinstancyjności.
Organ administracyjny nie działa z urzędu. Dopiero wniesienie odwołania powoduje, że organ wyższego stopnia może skorzystać z uprawnień, jakie kpa przewiduje dla postępowania odwoławczego.
Art. 127§3 - niedewolutywność
Art. 128 - odformalizowanie odwołania
Art. 129 - decyzja staje się ostateczna po upływie 14 dni (wyj.: wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania; wniosek o wznowienie postępowania).
Obowiązkiem organu odwoławczego jest uwzględnienie zmiany stanu faktycznego i prawnego, które miały miejsce w okresie pomiędzy wydaniem decyzji organu I instancji a rozstrzygnięciem sprawy w II instancji.
uprawnienia decyzyjne organu odwoławczego:
utrzymanie w mocy zaskarżonej decyzji jeżeli jest zgodna z prawem i skuteczna;
uchylenie w części - w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy;
uchylenie w całości - orzeka co do istoty sprawy; gdy decyzja jest sprzeczna z prawem uchylenie jest nieodwołalne.
uchylenie zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania w I instancji; organ odwoławczy uczyni to, gdy decyzja jest dotknięta wadą nieważności;
umorzenie postępowania odwoławczego gdy podmiot cofa odwołanie, a organ nie widzi przeszkód do uwzględnienia cofnięcia;
decyzja kasacyjna
decyzja jednostek samorządu terytorialnego.
Decyzja organu odwoławczego nie może ograniczać się jedynie do uchylenia zaskarżonej decyzji. Nie można w postępowaniu odwoławczym stwierdzić nieważności decyzji ostatecznej, można to jedynie stwierdzić w postępowaniu nadzorczym wszczętym z urzędu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, chyba że odwołanie zostało złożone pierwsze.
Zakaz orzekania na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny.
Rażące naruszenie prawa: oczywistość naruszenia, charakter przepisu naruszonego, skutki, jakie decyzja wywołała.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy przez organ I instancji zakaz ten nie obowiązuje(!)
Ad 2 Zażalenie - wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia/ ogłoszenia postanowienia stronie. Tryb rozpatrywania zażaleń jest taki sam jak przy odwołaniach.
Weryfikacja ostatecznych decyzji administracyjnych - tryby nadzwyczajne
Wzruszenie ostatecznych decyzji zapadających w postępowaniu administracyjnym może nastąpić z inicjatywy organu prowadzącego postępowanie lub na wniosek strony.
Postępowanie w trybie nadzoru - wszczęcie postępowania z urzędu mające na celu wzruszenie rozstrzygnięć ostatecznych.
Złożenie nadzwyczajnego środka prawnego - (gdy) z wnioskiem występuje strona.
Wznowienie postępowania - instytucja procesowa polegająca na stworzeniu prawnych możliwości ponownego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego i ponownego wydania decyzji w sprawie.
Przyczyny wznowienia postępowania (katalog zamknięty):
dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;
decyzja wydana została w wyniku przestępstwa;
decyzja wydana została przez pracownika administracji, który podlega wyłączeniu (jeżeli pracownik tylko brał udział w wydaniu decyzji, wznowienie postępowania nie nastąpi);
strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu (udowodnienia wymaga brak winy);
wyjdą na jaw nowe istotne okoliczności faktyczne/ dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję;
decyzja została wydana bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu;
zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji;
decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione;
Odmowa wznowienia postępowania ma formę decyzji. Odmowę można wydać tylko, gdy wnosi o to osoba nie będąca stroną w postępowaniu, strona nie posiadająca zdolności procesowej, gdy wniesiono po upływie terminu.
Postanowienie o wznowieniu postępowania jest wyłącznie aktem wszczynającym postępowanie.
Ocena co do przyczyn wznowienia postępowania (ustalenia, czy rzeczywiście istnieją) i co do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy przed wydaniem postanowienia jest niedopuszczalna.
Dwie fazy postępowania:
faza wstępna - czy w ogóle wznawiać postępowanie? Ta faza kończy się wydaniem postanowienia o wznowieniu postępowania bądź decyzją o odmowie wznowienia.
- do tego momentu nie bada się przyczyn wznowienia;
badanie
- przyczyn wznowienia postępowania,
- rozstrzygnięcia sprawy.
Wznowienie postępowania może zakończyć:
decyzja odmowy uchylenia dotychczasowej decyzji;
decyzja uchylająca: rozstrzygająca co do istoty (merytoryczna/ o umorzeniu postępowania)
decyzja stwierdzająca wydanie zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa.
Sprawa powraca do zwykłego postępowania instancyjnego.
Organ wydający nową decyzję w sprawie zobowiązany jest stosować przepisy prawa materialnego obowiązujące w dniu orzekania (odstępstwo tylko w przypadku decyzji deklaratoryjnych - należy stosować przepisy obowiązujące w dniu wydania zaskarżonej decyzji).
Na mocy art. 126 istnieje możliwość wznowienia postępowania co do postanowień.
Uchylenie lub zmiana decyzji
1 bez zgody stron:
-do decyzji, na mocy których strony nie nabyły prawa można zaliczyć jedynie:
A decyzje odmowne dla wszystkich stron postępowania
B decyzje cofające w całości poprzednio przyznane stronie uprawnienia lub
C stwierdzające wygaśnięcie tego uprawnienia.
- postępowanie w tej sprawie może być wszczęte na wniosek lub z urzędu; wydana w tym trybie decyzja jest decyzją w I instancji - przysługuje odwołanie.
2 za zgodą stron (wyrażoną wprost, nie dorozumianą):
-nabycie prawa: wszelkie przypadki przysporzenia na rzecz strony w sferze prawnej:
A decyzja rozszerzająca uprawnienie
B decyzja stwierdzająca wiążące jego istnienie.
3 w warunkach nadzwyczajnych:
- tryb o charakterze wyjątkowym: gdy materiał dowodowy wskazuje na poważne zagrożenie dóbr
na skutek niedopełnienia określonych czynności przez strony:
- tryb uchylenia decyzji wydanej ze zleceniem
-możliwość nałożenia dodatkowych obowiązków musi wynikać z prawa materialnego,
-obowiązek nie wpływa na ważność decyzji, jest związany z jej wykonywaniem. Powinność zastosowania się do treści postanowienia następuje dopiero wraz z przystąpieniem do wykonywania decyzji.
5 uchylenie/ zmiana na podstawie przepisów szczególnych.
Stwierdzenie nieważności decyzji - instytucja umożliwiająca wycofanie z obrotu postanowień dotkniętych najcięższymi wadami materialnoprawnymi (nie wady o charakterze podmiotowym).
Ciężar wad - nie wystarczy uchylenie decyzji ze skutkiem ex nunc, trzeba orzec, że od chwili wydania była ona nieważna (ex tunc).
Domniemanie ważności decyzji - w celu obalenia domniemania trzeba stwierdzić nieważność decyzji.
Nieodwracalność skutków: gdy brak jest przepisów, które mogłyby stanowić dla organu administracji podstawę praną do podjęcia aktów lub czynności mogących cofnąć/ znieść/ odnowić skutki prawne wywołane przez decyzję administracyjną dotkniętą wadą nieważności (nie należy utożsamiać z niemożliwością przywrócenia stanu faktycznego istniejącego przed wydaniem decyzji).
Przyczyny (wyliczenie przykładowe):
-wydanie decyzji na podstawie przepisów samoistnych - decyzję wydano w sprawach wykraczających poza zakres stosunków administracyjno prawnych; stosunek prawny wynika z mocy prawa.
-Jeżeli decyzja nie zawiera powołania podstawy prawnej, określa ją ogólnikowo/ błędnie, to nie będzie wydana bez podstawy prawnej. (wada naruszenia)
-Ne bis in idem (gwarancja powagi rzeczy osądzonej) - nie dotyczy przypadków, gdy druga decyzja wydana w trybie nadzwyczajnym;
-Osoba nie będąca stroną w sprawie jest natomiast stroną w postępowaniu w sprawie nieważności;
-Niewykonalność faktyczna (brak możliwości technicznych;
-Niewykonalność prawna - zakazy zawarte w prawie uniemożliwiające wykonanie decyzji
-Czynność zabroniona pod groźbą kary.
Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się na żądanie/ z urzędu z zastosowaniem przepisów kpa (art.61).
W sprawach nadzwyczajnych wszczynane i prowadzone jest postępowanie na tych samych zasadach co w trybie zwykłym, z kilkoma wyjątkami:
- wszczęcie postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności następuje w przypadku, gdy zachodzi konieczność ustalenia przesłanek zastosowania tej instytucji. Czynności organu administracji podejmowane z urzędu czy też na żądanie wszczęcia postępowania muszą mieć za przedmiot ustalenie tych przesłanek.
- Organ właściwy:
decyzja nieostateczna - organem wyższego stopnia będzie organ odwoławczy.
nie może stosować trybu odwoławczego lecz tryb nadzwyczajny postępowania.
Stroną postępowania jest nie tylko strona postępowania zwykłego zakończonego wydaniem kwestionowanej decyzji lecz każdy, ze względu na skutki stwierdzenia nieważności decyzji (konsekwencja rozpoznawania przez organ nadzoru nowej sprawy → otwiera się następnie dla wszystkich stron tego postępowania droga weryfikacji takich decyzji w trybie zwykłym oraz w trybie kontroli nadzwyczajnej oraz kontroli decyzji przez sąd administracyjny).
Organ wszczyna postępowanie w sprawie postanowieniem wydanym na podstawie art. 31§2 kpa gdy uzasadnione żądanie wszczęcia postępowania wniosła organizacja społeczna(prokurator - 182kpa).
Odmowa wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności
Decyzja wydawana jest, gdy żądanie zostało wniesione przez podmiot nie będący stroną w sprawie/ nie mający zdolności do czynności procesowych.
Nie można odmówić wszczęcia postępowania jeżeli zdaniem organu brak jest podstaw do stwierdzenia nieważności decyzji; o tym fakcie organ może orzec dopiero po wszczęciu postępowania wyjaśniającego.
Decyzja o stwierdzeniu nieważności decyzji powoduje usunięcie z obrotu prawnego decyzji objętej nieważnością. Decyzja ma charakter kasacyjny dlatego nie może zawierać rozstrzygnięć co do istoty sprawy (w przypadku stwierdzenia nieważności decyzji, której podstawę prawną stanowił przepis, który został uchylony lub zmieniony, to ewentualne ponowne rozstrzygnięcie sprawy w kolejnych postępowaniach będzie się musiało odbyć na podstawie tych przepisów, które już zostały zmienione).
Decyzja w nowej sprawie podlega weryfikacji. W toku instancji i w trybach nadzwyczajnych istnieje możliwość zaskarżenia jej do NSA.
Przesłanka pozytywna + przesłanka negatywna z art. 156§2 - decyzja o stwierdzeniu wydania decyzji z naruszeniem prawa.
A decyzja wadliwa nie zostaje usunięta z obrotu prawnego;
B daje możliwość do weryfikacji tego załatwienia sprawy w toku instancji oraz przez SA.;
C daje podstawę do wystąpienia z roszczeniem odszkodowawczym na zasadach z art.160, musi ona zawierać wszystkie elementy z art. 107/ wszystkie pouczenia co do weryfikacji i roszczeń.
Wady nieistotne mogą być usunięte w trybie weryfikacji:
faza wstępna - bada się przesłanki formalne, np. czy żądanie stwierdzenia nieważności decyzji zostało wniesione przez podmiot, który jest stroną; gdy zostało wniesione przez stronę, bada się, czy ma ona pełną zdolność do czynności prawnych - w razie jej braku odmawia się wszczęcia postępowania w sprawie.
po wszczęciu postępowania bada się takie przesłanki jak np. res iuridica.
Postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji.
Nie ma wymogu przeprowadzenia uproszczonego dowodzenia istnienia wad, wystarczy wskazać na istniejącą możliwość niezależnie od stopnia prawdopodobieństwa (prawdopodobieństwo-nie uprawdopodobnienie).
Odszkodowanie (art.160)
Źródłem szkody będzie:
wydanie decyzji dotkniętej wadą nieważności,
stwierdzenie jej nieważności - usunięcie z obrotu prawnego.
Szkoda musi być rzeczywista: roszczeniem nie można objąć spodziewanych korzyści.
Tryb dochodzenia odszkodowania:
A w postępowaniu jednoinstancyjnym orzeka organ administracji, który wydał decyzję stwierdzającą nieważność albo niezgodność z prawem decyzji wadliwej;
B decyzja nie podlega zaskarżeniu w toku instancji administracyjnych; nie można wnieść skargi do NSA; decyzja odmowna lub budząca niezadowolenie legitymuje stronę do wniesienia powództwa do sądu powszechnego.
System weryfikacji ostatecznych decyzji administracyjnych
1 postępowanie w sprawie wznowienia postępowania
2 postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności
3 postępowanie w sprawie uchylenia lub zmiany decyzji dotkniętej wadami niekwalifikowanymi lub decyzji prawidłowej.
System ten oparty jest na zasadzie niekonkurencyjności, tzn. poszczególne tryby nadzwyczajne mają na celu usunięcie określonego rodzaju wadliwości decyzji i nie mogą być stosowane zamiennie.
Decyzja administracyjna jest prawidłowa, jeżeli spełnia łącznie 2 warunki:
zgodność z normami procesowego prawa administracyjnego,
zgodność z normami materialnego prawa administracyjnego.
Dwa rodzaje wadliwości decyzji administracyjnej:
wadliwość procesoprawna ⇒ wznowienie postępowania (wyj.art.145§1 pkt 6)
wadliwość materialnoprawna, obwarowana sankcją wzruszalności decyzji ⇒ stwierdzenie nieważności.
Wygaśnięcie decyzji
Decyzja wygasa w trzech przypadkach:
A upływ terminu ważności decyzji - nie ma potrzeby wydania decyzji o stwierdzeniu wygaśnięcia decyzji;
B bezprzedmiotowość
C warunek rozwiązujący
bezprzedmiotowość decyzji może wynikać z:
A ustania bytu prawnego elementu stosunku prawnego nawiązanego na podstawie decyzji adm., np. zmiana stanu faktycznego, zgaśnięcie podmiotu;
B gdy wynikające z niej prawa/ obowiązki przestały istnieć.
Warunek jest dodatkowym elementem decyzji, dodanym na mocy przepisu prawa materialnego.
Decyzja organu stwierdzająca wygaśnięcie:
A decyzja w nowej sprawie ⇒ służy odwołanie;
B charakter deklaratywny - potwierdza jedynie wystąpienie okoliczności skutkujących wygaśnięciem decyzji;
C wywiera skutek ex tunc od dnia, w którym powstały przesłanki wygaśnięcia;
D nie można stwierdzić wygaśnięcia decyzji, jeżeli toczy się postępowanie odwoławcze.
Postępowanie uproszczone
Postępowanie przy wydawaniu zaświadczeń.
Zaświadczenie - czynność materialnotechniczna, polegająca na urzędowym poświadczeniu stanu faktycznego. Prawnego.
Postępowanie uproszczone - ze względu na szybkość działania organu administracji.
Przepisy prawa nie dają podstaw do wydawania zaświadczeń z urzędu; jedynie na wniosek osoby zainteresowanej (2 przypadki):
podstawa prawna - przepisy prawa powszechnie obowiązującego (nie akty wewnętrzne),
uprawdopodobnienie interesu prawnego (środek ograniczenia wydawania zaświadczeń).
Akty kończące postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń:
postępowanie zostanie zakończone z chwilą wydania zaświadczenia;
postanowienie o odmowie wydania;
postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia o żądanej treści (przysługuje zażalenie).
Obecnie dopuszcza się skargę do SA. na postanowienie o odmowie.
Trzy przypadki odmowy wydania zaświadczenia:
brak interesu prawnego osoby zainteresowanej;
niewłaściwość organu
gdy nie można spełnić żądania odnośnie treści zaświadczenia.
Udział prokuratora
Kontrola pod względem legalności: uprawniony do badania, czy postępowanie administracyjne i zapadła w nim decyzja są zgodne z prawem.
→ żądanie wszczęcia postępowania
w żadnym wypadku prokurator nie może wystąpić z żądaniem ze względu na celowość (tylko legalność)
→udział prokuratora
sam decyduje, czy będzie brał udział i w jakim zakresie;
→sprzeciw prokuratora od decyzji ostatecznej
nadzwyczajny środek prawny, przysługujący tylko prokuratorowi; główny środek weryfikacji decyzji ostatecznej nie podlegającej kontroli sądowej oraz w sprawach, gdzie strona utraciła prawo do wniesienia skargi;
→ sprzeciw
nie stanowi samodzielnego środka zaskarżenia ostatecznej decyzji administracyjnej; może być wniesiony, gdy istnieją przesłanki do wzruszenia ostatecznej decyzji administracyjnej na podstawie kpa/ przepisów szczególnych.
Obowiązki organu prowadzącego postępowanie:
rozważenie czy nie istnieje konieczność wstrzymania wykonania zaskarżonej decyzji,
obowiązek wszczęcia postępowania z urzędu i zawiadomienia o tym stron (odmowa będzie rażącym naruszeniem prawa),
obowiązek rozpatrzenia sprzeciwu i wydania decyzji w sprawie; postępowanie w I instancji - służą na nie wszystkie środki odwoławcze.
Prokurator może żądać weryfikacji decyzji w postępowaniu przed NSA; jedynym ograniczeniem jest zakaz dwutorowości postępowania.
Uprzywilejowana pozycja prokuratora (odpowiednio RPO):
A żądania wiążące dla organu prowadzącego postępowanie;
B uprawnienie do wniesienia sprzeciwu;
C nie mają zastosowania pewne ograniczenia procesowe przewidziane w kpa (nie można mu np. odmówić wglądu do akt).
Opłaty i koszty postępowania
Opłaty - należności za różne czynności urzędowe, ustalone na podstawie przepisów szczególnych.
→ organ ma obowiązek pobrania opłaty - organ może zwolnić z opłaty/ obniżyć jedynie, gdy przepis prawa na to pozwala; np. opłata skarbowa (obowiązek wniesienia opłaty skarbowej od czynności i dokumentów, które tej opłacie podlegają);
Koszty - wydatki związane z postępowaniem; ich wysokość ustala organ; organ może zwolnić od nich w całości lub w części; np. w kpa - koszty podróży świadków, biegłych; oględzin na miejscu doręczenia pism urzędowych; organ może żądać zaliczki na poczet kosztów.
Art. 262 wskazuje koszty, które obciążają stronę i przewiduje zaliczki na ich poczet:
koszty obciążają strony, a nie innych uczestników postępowania;
stronę obciążają koszty, które wynikają z jej winy;
wszystkie inne koszty obciążają stronę jeśli zostały poniesione w jej interesie/ na jej żądanie.
Postanowienie o kosztach → razem z decyzją.
8