Elementy aktu administracyjnego
Def. Leońskiego: Akt administracyjny to objaw woli organu administracji publicznej, o charakterze władczym, który kształtuje prawa i obowiązki jednostki w konkretnej sytuacji. Celem aktu administracyjnego jest wywołanie skutków prawnych (tworzy on, zmienia, przekształca prawa i obowiązki) na podstawie obowiązujących przepisów prawnych.
W niektórych pracach uważa się za kwalifikowany akt administracyjny- decyzję administracyjną. Charakteryzuje się ona szczególną formą, w szczególności formą pisemną, mającą przewidzianą przez prawo zawartość treściową i formalną, a także tym, że jest wydawany po przeprowadzeniu sformalizowanego postępowania administracyjnego.
Akt administracyjny powstaje w procesie decydowania i można o nim powiedzieć, że jest wnioskiem, konkluzją wyprowadzona z przesłanek prawnych i faktycznych, wzbogaconych czynnikami subiektywnymi. W chwili gdy proces decydowania się kończy, akt administracyjny przyjmuje formalny kształt dokumentu, który nie może być dowolny i jest określony przez przepisy prawa.
Art. 104 k.p.a. wymienia pełen katalog elementów, z których powinna się składać prawidłowa decyzja administracyjna. - elementy obligatoryjne. Inne przepisy kodeksu, jak również przepisy wielu ustaw wprowadzają dalsze elementy, wymagane dla niektórych kategorii decyzji jako obligatoryjne lub fakultatywne. Elementy obligatoryjne:
Elementy obligatoryjne zawarte w art. 107 k.p.a.:
oznaczenie organu administracji publicznej. Element ten służy 2 zasadniczym celom: wskazaniu, że decyzja została wydana przez organ administracji publicznej (a nie przez inny organ, urzędnika lub osobę fizyczną) oraz ustaleniu czy decyzję wydał organ właściwy (kompetentny).
Data wydania- jej określenie służy przede wszystkim ustaleniu momentu, od którego decyzja wywołuje skutki prawne, choć przepisy procesowe mogą moment ten odsunąć w czasie. Data wydania pozwala również na określenie stanu faktycznego i stanu prawnego, który powinien być wzięty pod uwagę przy formułowaniu decyzji. (brak daty nie stanowi przesłanki nieważności, stanowi wadę, która może zostać uzupełniona i nie ma bezpośredniego wpływu na obowiązywanie aktu).
Oznaczenie strony lub stron. Brak wskazania adresata jest wadą powodującą jej nieistnienie. Zdarza się błąd w określeniu adresata decyzji lub błąd w zakwalifikowaniu danej osoby jako strony, który powoduje obowiązek stwierdzenia nieważności.
Powołanie podstawy prawnej. Ma stanowić podstawę oceny aktu administracyjnego z pkt widzenia jego zgodności z prawem. O zgodności tej nie decyduje samo powołanie podstawy prawnej, ale jej obiektywne istnienie. To powołanie przepisów prawnych będących podstawą do wydania decyzji.
Dot. przepisów ustrojowych (wskazujące na organ właściwy do wydania decyzji)
Przepisy materialno- prawne (przepisy z określonych ustaw, aktów wykonawczych)
Przepisy procesowe (KPA, przepisy dające podstawę do wydania decyzji- pełna nazwa ustawy, dzień wydania, dziennik ustaw i zmiany)
Rozstrzygnięcie dawniej nazywane osnową decyzji , będące odpowiednikiem sentencji wyroku sądowego. Jest ono substratem decydowania, gdyż ono formułuje normę indywidualna jaką zbudował organ administracyjny stosujący prawo. Jest to zdanie lub szereg zdań, formułujących uprawnienia i obowiązki adresata decyzji przy użyciu pewnych zwrotów konwencjonalnych np. „zezwala się”, „przyznaje się”, „nakłada się”, „udziela się”, „wyraża się zgodę”, „nakazuje się”, „zakazuje się”, „określa się”, cofa się”, „uchyla się”. Ważna jest jasność sformułowania rozstrzygnięcia i skupienie jego treści.
Uzasadnienie , stanowi przede wszystkim uzewnętrznianie motywacji wydania danego aktu administracyjnego. W toku przygotowania decyzji obiektywne przesłanki jej wydania stają się motywami. Przez uzasadnienie realizowany jest tez postulat jawności, a także postulat przekonywania, mający doprowadzić do dobrowolnego wykonania decyzji przez jej adresata.
Przepisy art. 107 kpa wymagają, aby decyzja administracyjna zawierała uzasadnienie faktyczne i prawne. To dwa aspekty uzasadnienia. Aspekt faktyczny polega na tym, że uzasadnienie powinno zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów na których się oparł, oraz przyczyn z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, a także dlaczego nie przeprowadzono środków wnioskowanych. Aspekt prawny polega na wyjaśnieniu podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa, tym jak interpretowano podstawę prawną. Tzn jakie przepisy wzięto pod uwagę ze względu na istniejący stan faktyczny, dlaczego wybrano te właśnie przepisy i w jaki sposób dokonano ich wykładni.
Pouczenie o środkach prawnych. Brak pouczenia może zostać uzupełniony, przy czym nie wymaga to wydania nowej decyzji administracyjnej. Jeśli przysługuje:
odwołanie, to do kogo, za czyim pośrednictwem, termin 14 dni.
Skarga do S.A. - TERMIN
Żądanie skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego powszechnego
odszkodowanie
Podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji. Brak podpisu powoduje nieistnienie aktu.
Elementy dodatkowe wyznaczone przez przepisy szczególne. Brak tych elementów jeśli mają one charakter obligatoryjny, stanowi wadę decyzji, nie stanowi jednak powodu do stwierdzenia jej nieważności, lub tym bardziej do uznania jej za akt nieistniejący
Dodatkowe (akcesoryjne) klauzule mają znaczenie dla obowiązywania, bądź utraty mocy obowiązującej aktu. Z ustaw szczególnych zawartych poza k.p.a. i z Ordynacji podatkowej, wynika kiedy akt adm. powinien lub może zawierać inne jeszcze elementy, oprócz tych, które zostały uzanse za niezbędne. Dotyczy to terminów, zalecenia, czy określonych klauzul dodatkowych. Ordynacja podatkowa zna również instytucję wygaśnięcia decyzji, a k.p.a. traktuje o instytucji wygaśnięcia lub uchylenia decyzji, na skutek niezachowania tych dodatkowych klauzul.
Elementy akcesoryjne:
klauzula odwołalności- organ wydający daną decyzję zastrzega, że będzie mógł daną decyzję w każdej sytuacji odwołać
klauzula wykonalności- nadanie aktowi administracyjnemu, który nie jest wykonalny rygoru natychmiastowej wykonalności
warunek- zdarzenie przyszłe niepewne, z którym przepisy prawa wiążą określony skutek prawny , gdy się pojawi to skutek prawny powstaje. Może to być warunek zawieszający (dopóki warunek się nie spełni to skutków prawnych nie ma) lub rozwiązujący (gdy warunek się ziści odpadają konsekwencje prawne); nie wiadomo kiedy i czy w ogóle warunek się ziści.
termin- zdarzenie przyszłe pewne , z którym przepisy prawa wiążą określony skutek prawny; zawieszający lub rozwiązujący; np. koncesja na sprzedaż alkoholu wygasa po upływie określonego czasu
zlecenie -to rodzaj aktu akcesoryjnego, odrębny akt. Nałożenie na adresata aktu dodatkowego obowiązku określonego zachowania się (na podstawie ustawy)- działania, znoszenia lub zaniechania- jest związany z treścią całego aktu administracyjnego np. dodatkowe obowiązki związane z pozwoleniem wodno prawnym. Nie zrealizowanie zlecenia nie wpływa na ważność aktu głównego.
*może być egzekwowany
*w wyniku nierespektowania możliwość nałożenia kary
*adresatem jest zawsze adresat aktu
* nie ma automatycznie skutku prawnego, gdy adresat nie respektuje, trzeba wydać dodatkowy akt prawny, gdy adresat nie realizuje organ adm., może uchylić wiodący akt adm., i pobawić adresata uprawnień
elementy akcesoryjne muszą mieć wyraźną podstawę prawną.