1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Chlorek miedzi(II) bezwodny [chlorek miedziowy bezwodny, dichlorek miedzi]

Wzór konstytucyjny: CuCl₂

Wzór sumaryczny: Cl₂Cu

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Substancja stwarzająca zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
chlorek miedzi(II) bezwodny	100	7447-39-4	231-210-2	Xn	22-36/37/38

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Ciało stałe, niepalne. W ogniu wydzielają się toksyczne gazy i dymy.

Zagrożenie toksykologiczne: Chlorek miedzi(II) bezwodny jest związkiem szkodliwym. Następstwem wdychania pyłów i par mogą być nieodwracalne zmiany w organizmie, a nawet zejścia śmiertelne.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Chlorek miedzi(II) bezwodny działa szkodliwie na zwierzęta, w szczególności ssaki.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego chlorkiem miedzi(II) bezwodnym środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	Zapewnić dopływ świeżego powietrza. Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji półleżącej. Jak najszybciej zapewnić pomoc medyczną.
Zatrucie doustne:
1.	Doraźna pomoc przy ostrych zatruciach polega na płukaniu żołądka wodą z dodatkiem dużej ilości węgla aktywnego i tlenku magnezu, a następnie na podaniu środka przeczyszczającego.
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut, przy wywiniętych powiekach.
2.	Zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem.
2.	W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Substancja niepalna. W ogniu wydzielają się toksyczne dymy i gazy.
Środki gaśnicze:	Zgodne z naturą pożaru sąsiednich obiektów.
Zalecenia szczegółowe:	Brak

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się chlorku miedzi(II) bezwodnego do środowiska, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W pierwszej kolejności odciąć źródło skażenia środowiska. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze. Chronić źródła wody oraz kanalizację. W czasie działań oczyszczających unikać wzbijania się pyłu.
Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z uwolnionym chlorkiem miedzi(II) bezwodnym. Stosować ubrania ochronne z tkanin zwartych, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, ochrony dróg oddechowych przed pyłami. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2).
Zalecenia szczegółowe:	Starać się odciąć źródło skażenia środowiska (uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym). Nie wolno używać wody do usuwania pozostałości.
Zabezpieczenie środowiska:	Chronić źródła wody oraz kanalizację. W czasie działań oczyszczających unikać wzbijania się pyłu. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze. Skażony grunt podlega wymianie.
Metody utylizacji:	Unieszkodliwianie na drodze chemicznej - zgodnie z obowiązującymi przepisami.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z chlorkiem miedzi(II) bezwodnym, unikać wdychania pyłów i dymów, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Substancja niepalna. Nie wymaga szczególnego trybu postępowania w tym zakresie.
Magazynowanie:	W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach, w magazynie materiałów szkodliwych wyposażonym w instalację wentylacyjną. Przechowywać w odpowiednio zabezpieczonych szafach lub sejfach. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spożywania posiłków, używania otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać chlorek miedzi(II) bezwodny, który w żadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy chlorek miedzi(II) bezwodny odstawiany jest do wskazanego przez służbę ochrony środowiska miejsca, celem utylizacji.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania chlorku miedzi(II) bezwodnego. Sprawna wentylacja.

Ochrony osobiste:

Ręce:	Rękawice z tworzywa powlekanego.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie (oprawa z tworzywa sztucznego).
Drogi oddechowe:	Ochrony dróg oddechowych w przypadku pracy w atmosferze z pyłami chlorku miedzi(II) bezwodnego (z filtrem cząsteczkowym oznaczonym kolorem białym i symbolem P2).
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne
Ochrony zbiorowe:	Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliżu stanowisk pracy.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie palić, nie zażywać leków podczas pracy. Zapobieganie zagrożeniom: Tam, gdzie występuje możliwość pojawienia się niebezpiecznych stężeń pyłów pochodzących z chlorku miedzi(II) bezwodnego, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy - sole rozpuszczalne miedzi - w przeliczeniu na Cu:

NDS - 0,1 mg/m³,

NDSCh - 0,3 mg/m³.

METODY OCENY NARAŻENIA W ŚRODOWISKU PRACY

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Ocena narażenia: Zgodnie z normami polskimi dotyczącymi chlorku miedzi(II) bezwodnego.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 134,45 g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: W warunkach normalnych chlorek miedzi(II) bezwodny jest substancją stałą, krystaliczną, barwy zielonej lub w postaci proszku o barwie żółtawo-brązowej, pozbawioną zapachu.
9.3	Temperatura topnienia: 630^oC - z rozkładem.
9.4	Temperatura wrzenia: nieoznaczona, ponieważ podgrzewany, stopiony chlorek miedzi(II) bezwodny ulega rozkładowi.
9.5	Gęstość: 3,05 g/cm^3
9.6	Rozpuszczalność w wodzie: W wodzie chlorek miedzi(II) bezwodny rozpuszcza się bardzo dobrze (422 g/l w 20^oC).
9.7	Wartość pH (50 g/l H2O/20^oC): ok. 3,5
9.8	Zagrożenie wód: Duże
9.9	Inne: Chlorek miedzi(II) bezwodny stosowany jest w metalurgii, ceramice, galwanotechnice, do wytwarzania środków ochrony drzew oraz pestycydów, jako odczynnik laboratoryjny.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:	W warunkach normalnych chlorek miedzi(II) bezwodny jest chemicznie stabilny.
Właściwości korozyjne:	Działa korodująco na metale, w tym na aluminium.

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie pyłów, spożycie, kontakt pyłu z oczami, kontakt ze skórą.

Informacja ogólna: Chlorek miedzi(II) bezwodny jest substancją szkodliwą. Zatrucie może nastąpić drogą pokarmową i wskutek wdychania par i pyłów. Drażni skórę i płuca. Chlorek miedzi(II) bezwodny powoduje poparzenia chemiczne. Wdychanie pyłów i par prowadzi do obrzęku płuc z sinicą i dusznością. Następstwem wdychania pyłów i par mogą być nieodwracalne zmiany w organizmie, a nawet zejścia śmiertelne.

Dane toksykologiczne:

LC_{50(doustnie, szczur)} = 584 mg/kg.

Działanie miejscowe:

Wdychanie pyłów i par: Pojawia się kaszel, kichanie i obfita ślina. Mogą wystąpić znaczne trudności w oddychaniu z uciskiem i bólem w klatce piersiowej. Obrzęk głośni może być przyczyną trudności w oddychaniu. Podstawowymi objawami zatrucia są: gorączka, dreszcze, nudności, wymioty, bóle mięśni oraz osłabienie. Wdychanie par prowadzi do obrzęku płuc z sinicą i dusznością. Może pojawić się niebezpieczny bezdech z pieniącą się śliną (obrzęk płuc). W przypadkach mniej powikłanych po 2-3 dniach rozwija się zapalenie oskrzeli.

Spożycie: Istnieje małe prawdopodobieństwo wystąpienia, lecz gdy nastąpi, powstaje obrzęk śluzówki gardła z nudnościami i wymiotami. Podstawowymi objawami zatrucia są: gorączka, dreszcze, nudności, wymioty, bóle mięśni oraz osłabienie. Może powstać zapaść krążeniowa.

Kontakt z oczami: Pojawia się silny ból, zaczerwienienie i podrażnienie. W poważnych przypadkach może zaistnieć poparzenie chemiczne oka.

Kontakt ze skórą: Może powstać poważne podrażnienie skóry z bólem i zaczerwienieniem.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Działanie na organizmy wskaźnikowe jonów miedzi:

Ryby: Granica szkodliwości miedzi wynosi dla wrażliwych ryb łososiowatych 0,1 mg/dm³ Cu⁺², dla karpi 0,35 mg/dm³ Cu⁺², dla mniej wrażliwych ryb 1,0 mg/dm³ Cu⁺². W bardzo miękkiej albo destylowanej wodzie toksyczne działanie miedzi jest znacznie mocniejsze. Działanie to może uzewnętrznić się już przy stężeniach od 0,01 do 0,02 mg/dm³ Cu⁺².

W połączeniu z solami kadmowymi toksyczne działanie miedzi jest kilkakrotnie silniejsze.

Rośliny: Miedź wywołuje, zarówno w naziemnej części rośliny, jak i w korzeniach, nienormalny rozwój. 10 mg/dm³ Cu⁺² w roztworach odżywczych działa szkodliwie, 5,0 mg/dm³ Cu⁺² jest szkodliwe tylko dla określonych roślin.

Plankton zwierzęcy i niższe organizmy: Do niszczenia glonów w zakładach wodociągowych wystarczy w zasadzie od 0,1 do 0,5 mg/dm³ Cu⁺². Inne organizmy znoszą wyższe stężenia, np. Staurastrum 1,5 mg/dm³ Cu⁺², Eudorina i Pandorina 10 mg/dm³ Cu⁺². Próg szkodliwości dla bakterii z gatunku Escherichia coli wynosi 0,08 mg/dm³Cu⁺², dla glonów Scenedesmus 0,1 mg/dm³. Próg szkodliwości dla dafni wynosi tylko 0,1 mg/dm³. Toksyczne działanie soli miedzi na ślimaki zależy w dużym stopniu od temperatury. Na glony siarczan miedzi działa selektywnie. Stosunkowo mało wrażliwe są sinice Calothrix braunii i Symploca erecta, jak i zielenice Ankistrodesmus falcatus var. Acicularis i Scenedesmus obliquus; do ich niszczenia wymagane są stężenia powyżej 4 mg/dm³ Cu⁺².

Stopień zagrożenia wód: Mały.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 06 03 99 - Inne, niewymienione odpady.

Sposób likwidacji B2: „Proces utleniania i redukcji składników odpadów..”

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 04 - opakowania z metalu,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ:	2802
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	8
14.3	Grupa pakowania:	III
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	80
14.5	Symbole niebezpieczeństwa (R):	22-36/37/38
14.6	Symbole bezpieczeństwa (S):	2-26
14.7	Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 8:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Międzynarodową normą ISO 11014-1;1994, zatwierdzoną przez Normalizacyjną Komisję Problemową nr 269 ds. Bezpieczeństwa Chemicznego Polskiego Komitetu Normalizacyjnego.

• Wytycznymi Dyrektywy UE Nr 1999/45/EG, Dyrektywy 67/548 EEC oraz Dyrektywy UE 88/379/EEC (Dangerous Product Regulations incl. EC Guidelines), dotyczącymi klasyfikowania, oznaczania i sporządzania informacji o materiałach niebezpiecznych.

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79. poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998r. (Dz. U. Nr 55, poz.355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Klasyfikacją materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001 r.).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi chlorku miedzi(II) bezwodnego, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy chlorku miedzi(II) bezwodnego. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy umieścić następujące informacje:

Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja szkodliwa.”
Symbole zagrożenia
R 22	Działa szkodliwie w przypadku spożycia.
R 36/37/38	Działa drażniąco na oczy, układ oddechowy i skórę.
Symbole bezpieczeństwa
S 2	Chronić przed dziećmi.
S 26	Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast dużą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza.

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Chlorek miedzi(II) bezwodny
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
Xn	Substancja szkodliwa.
Numer rozpoznawczy zagrożenia
80	Materiał żrący lub słabo żrący.
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 8-III		Materiał żrący, mniej niebezpieczny.
Numer ONZ: 2802		Chlorek miedziowy.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 10.12.02 Strona/stron 6/8
Nazwa:	CHLOREK MIEDZI(II) BEZWODNY

6

Chlorek miedzi(II) bezwodny

---