1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Amoniak bezwodny, gaz

Wzór konstytucyjny: NH₃

Wzór sumaryczny: H₃N

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Nazwa chemiczna produktu: Amoniak bezwodny gazowy - z niewielkim (0,1%) dodatkiem powietrza.

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)	Symbole bezpieczeństwa (S)
amoniak bezwodny	99,9	7664-41-7	231-635-3	T	10-23	1/2-7/9-16-38-45

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Zagrożenie pożarowe: Substancja gazowa, łatwo palna, z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe, silnie chemicznie reaktywna.

Zagrożenie toksykologiczne: Amoniak jest substancją toksyczną. W postaci gazowej i związków zawierających amoniak działa silnie żrąco na skórę i płuca. Skroplona, bezwodna postać amoniaku powoduje groźne uszkodzenia skóry i oczu.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: W przyrodzie amoniak jest obecny wskutek nieustannego trwania naturalnych procesów redukcji związków azotowych oraz procesów gnilnych roślin i zwierząt. Nadmierne ilości amoniaku wytwarzanego przez przemysł i wprowadzanego do środowiska są przyczyną poważnych zakłóceń równowagi w lokalnej biosferze i osłabienia kondycji zdrowotnej ludności.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności wyprowadzić (wynieść) poszkodowaną osobę ze skażonego środowiska. Ratownicy muszą być bezwzględnie chronieni stosownymi ochronami osobistymi. Skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji leżącej.
2.	Utrzymywać drożność dróg oddechowych (głowę leżącego skręcić nieco w lewo, palcem wygarnąć śluz z jamy ustnej lub gardła, kontrolować, czy nie zapada się język). W przypadku występującej duszności podawać tlen. Nie stosować sztucznego oddychania. Można podać do oddychania pary kwasu octowego (przez 7% roztwór kwasu octowego przepuszczać strumień tlenu). Natychmiast wezwać lekarza.
3.	Zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	Nie ma możliwości zaistnienia.
Skażenie oczu:
1.	Usunąć szkła kontaktowe. Oparzone oczy przemywać bieżącą wodą co najmniej 15 minut. Następnie dokonać wielokrotnego przemywania oczu 0,9% roztworem wodnym soli kuchennej (NaCl).
2.	Zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie.
2.	Oparzoną skórę zmyć dużą ilością wody.
3.	W przypadku wystąpienia komplikacji - zasięgnąć porady lekarskiej.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Amoniak jest gazem toksycznym. Z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe. Jest zapalny praktycznie w każdej temperaturze. W przypadku zagrożenia, w miarę możliwości przetransportować butle w bezpieczne miejsce. Podgrzane ulegną gwałtownemu rozerwaniu.
Środki gaśnicze:	woda, piana gaśnicza, ditlenek węgla. Uwaga: Nie wolno używać halonów.
Sprzęt ochronny ratowników:	Stosować kombinezony gazoszczelne, niezależne aparaty oddechowe, eksplozymetr, mierniki amoniaku.
Zalecenia szczegółowe:	W czasie akcji gaśniczej stosować prądy rozproszone. Zbiorniki sąsiednie należy chłodzić, bacząc, by woda nie dostała się bezpośrednio do wnętrza zbiornika. Należy unikać kontaktu strumienia wodnego z ciekłym amoniakiem (groźba wyrzucenia amoniaku na zewnątrz naczynia).

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku zaistnienia awarii z udziałem amoniaku należy: zawiadomić otoczenie o awarii, usunąć z rejonu zagrożenia osoby narażone na niebezpieczeństwo, postępować zgodnie z instrukcją alarmową działania w środowisku zagrożonym wybuchem mieszaniny gazu palnego z powietrzem. Sprawdzone metody likwidowania wycieków amoniaku podczas działań ratowniczych: uszczelnianie prostych rurociągów za pomocą zakładania i zaciskania łat uszczelniających; trwałość tych uszczelnień uzależniona jest od parametrów pracy rurociągu i wynosi od kilku tygodni do roku, uszczelnianie pachwin w trójnikach za pomocą podkładek i mas uszczelniających, uszczelnianie połączeń kołnierzowych metodą wtrysku masy termoutwardzalnej.
Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z uwalniającym się gazem. Wskazane jest stosowanie ubrań ochronnych gazoszczelnych. Bezwzględnie używać ochrony oczu oraz rąk. W przypadku wyczucia zapachu amoniaku stosować ochrony dróg oddechowych z filtrem par organicznych oznaczonym kolorem zielonym i literą K.
Zalecenia szczegółowe:	Dokonywać pomiarów eksplozymetrycznych (za pomocą atestowanych eksplozymetrów) oraz pomiarów stężeń amoniaku w skażonej atmosferze. Nie wolno stosować narzędzi wytwarzających iskry przy uderzeniach o twardą powierzchnię. Opróżnione z amoniaku instalacje i pomieszczenia zamknięte należy przedmuchiwać gazem obojętnym, a następnie powietrzem. Uwaga: Pracownik lub pracownicy wykonujący pracę wewnątrz zbiornika powinni być wyposażeni w odpowiednie środki ochrony indywidualnej, a w szczególności: a/ w szelki bezpieczeństwa z linką umocowaną do odpowiednio wytrzymałego elementu konstrukcji zewnętrznej, b/ hełm ochronny i odzież ochronną, c/ sprzęt izolujący ochronny układu oddechowego. Wyposażenie w środki ochrony indywidualnej osoby asekurującej powinno być takie samo jak wyposażenie pracownika wchodzącego do wnętrza zbiornika. Niestosowanie ochron układu oddechowego jest dopuszczalne wyłącznie w warunkach, gdy zawartość tlenu w powietrzu zbiornika wynosi co najmniej 18% oraz gdy w powietrzu tym nie występują substancje szkodliwe dla zdrowia w stężeniach przekraczających najwyższe stężenie czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ani nie istnieje niebezpieczeństwo ich wystąpienia podczas przebywania pracownika w zbiorniku.
Zabezpieczenie środowiska:	Rozpraszanie strumieni wody na chmurę przemieszczającego się amoniaku.
Metody utylizacji:	Na drodze neutralizacji lub spalania - zgodnie z wymogami obowiązującego prawa.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas pracy z amoniakiem nie jeść, nie pić, nie zażywać lekarstw, unikać kontaktów z gazem, unikać wdychania par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, poza zasięgiem dzieci.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Substancja łatwo palna. Z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe. Nie stosować narzędzi z metali wytwarzających iskry przy uderzeniu o twardą powierzchnię. Stosować instalacje elektryczne w wykonaniu przeciwwybuchowym.
Magazynowanie:	Ogrzewanie w pomieszczeniu magazynowym może być wodne lub parowe. Dobra wentylacja powinna uniemożliwiać powstawanie mieszanin wybuchowych. Budynek przeznaczony do przechowywania większej ilości butli z amoniakiem powinien być przegrodzony ścianami przeciwpożarowymi. Butle z amoniakiem należy ustawiać co najmniej 1 m od nieosłoniętych grzejników i 10 m od źródeł ognia otwartego. Pomieszczenia magazynowe powinny mieć urządzenia wentylacyjne, w celu niedopuszczenia do niebezpiecznego stężenia w powietrzu gazów palnych. Okna powinny być zaciemnione celem niedopuszczenia do podwyższenia się ciśnienia pod wpływem promieni słonecznych. Należy umieścić napisy ostrzegawcze zakazujące zbliżania się do pomieszczeń magazynowych z ogniem otwartym (m.in. w formie palącego się papierosa). Nie wolno przechowywać w tym samym pomieszczeniu butli z tlenem, ponieważ może doprowadzić to do wytworzenia się mieszaniny wybuchowej. Butle ustawia się pionowo, zabezpieczając je przed upadkiem klamrami, łańcuchami, hakami. Pomieszczenie magazynowe butli z amoniakiem należy chronić przed ogrzaniem do temperatury przekraczającej 35^oC. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać amoniak bezwodny, który nie nadaje się do zagospodarowania. Wskazane jest opróżniane butli i zbiorników do roztworów (np. kwasu solnego, kwasu octowego) w wyznaczonych miejscach oraz ich przedmuchiwanie gazem obojętnym, a następnie powietrzem. Stosować eksplozymetr. Odpadowy amoniak bezwodny można spalać w wyznaczonych miejscach lub instalacjach wskazanych przez miejscową służbę ochrony środowiska.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY

Ochrony zbiorowe: Wentylacja na stanowiskach pracy w wykonaniu przeciwwybuchowym w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliżu stanowisk pracy. Wodny zraszacz na wypadek awaryjnego skażenia.

Najwyższe dopuszczalne stężenia w środowisku pracy:

NDS - 20 mg/m³, NDSCh - 27 mg/m³.

Próg zapachu: 0,013 - 50 mg/m³.

Metody oceny narażenia: Nie jest przeprowadzana bezpośrednia analiza obecności amoniaku w materiale biologicznym. Ocena ryzyka na stanowisku pracy polega na stwierdzeniu obecności amoniaku w powietrzu za pomocą chromatografii gazowej lub rurek wskaźnikowych.

Zapobieganie zatruciom: Pracownicy stykający się w pracy z amoniakiem powinni zostać dokładnie przeszkoleni w zasadach i metodach ewakuacji oraz w użyciu sprzętu ochrony osobistej, takiego jak okulary ochronne, maski przeciwgazowe, ubrania ochronne, natryski, zdroiki do płukania oczu, hydranty, wyjścia bezpieczeństwa oraz wyposażenie pierwszej pomocy. Wszystkie urządzenia techniczne muszą być stale kontrolowane w celu zapobiegania wypadkom. Wszystkie zawory muszą być dokładnie oznakowane w celu uniknięcia przypadkowego rozszczelnienia instalacji.

Ochrony osobiste:

Uwaga: Nakaz stosowania ochron osobistych.

Drogi oddechowe:	Maska ochronna z filtrem amoniaku oznaczona kolorem zielonym i literą K.
Ręce:	Rękawice ochronne z tworzywa odpornego na działanie amoniaku.
Oczy:	Szczelne okulary ochronne lub pełnotwarzowa maska ochronna.
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne przeciwchemiczne, gazoszczelne, odporne na działanie amoniaku.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z amoniakiem. Nie wdychać par i aerozoli. Obowiązek stosowania ochron osobistych. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała oraz ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie zażywać lekarstw podczas pracy.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Oceny narażenia dokonywane są na podstawie chromatograficznej analizy próbek składników amoniaku w atmosferze środowiska pracy.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa:	17,03 g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach:	W warunkach normalnych amoniak jest bezbarwnym gazem o ostrym, gryzącym zapachu. Skroplony amoniak jest cieczą bezbarwną o dużym cieple parowania.
9.3	Temperatura topnienia:	-77,74^oC
9.4	Temperatura wrzenia:	-33,75^oC
9.5	Prężność par w 20^oC:	8,572 bar
9.6	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikami:	Amoniak dobrze rozpuszcza się w wodzie. Wodny roztwór ma właściwości zasadowe wskutek tworzenia się wodorotlenku amonowego. Ponadto rozpuszcza się w alkoholu etylowym i eterze etylowym.
9.7	Gęstość w temp. 20^oC:	0,7714 g/l
9.8	Gęstość względem powietrza:	0,597
9.9	Gęstość w stanie skroplonym:	0,674 kg/dm^3
9.10	Zakres tworzenia mieszanin wybuchowych z powietrzem:	15-28% obj. (106-200 g/m^3); (granice wybuchowości mieszaniny amoniak - tlen 14,8-79% obj.)
9.11	Temperatura zapłonu:	Amoniak jest zapalny praktycznie w każdej temperaturze.
9.12	Temperatura samozapłonu:.	ok. 630^oC

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Stabilność i reaktywność:

Amoniak dobrze rozpuszcza w sobie wiele substancji, metali, działa na miedź, jej stopy i sole. W zetknięciu z takimi substancjami jak: srebro, złoto, rtęć, chlor, brom, jod, tlenki azotu, fosgen, tlenek węgla, ditlenek węgla, fosforowodór, ditlenek siarki, tlenki fosforu, akroleina, aldehyd octowy, siarka, fluorowodór, podchloryny itp. następuje samozapalenie, a w wyniku reakcji z sodem i wapniem amoniak tworzy produkty wybuchowe. W powietrzu wchodzi w reakcję z parą wodną oraz ditlenkiem węgla, tworząc węglan amonowy. Mieszanina amoniaku z tlenem jest wybuchowa.

Właściwości korozyjne:

Amoniak działa korodująco na różne metale.

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia:
Oczy	Tak
Skóra	Tak
Spożycie	Nie
Wdychanie par i aerozoli	Tak

Działanie miejscowe (skóra, oczy, błony śluzowe): Amoniak jest substancją toksyczną. W postaci gazowej i związków zawierających amoniak działa silnie żrąco na skórę i płuca. Płynna, bezwodna postać amoniaku powoduje groźne uszkodzenia skóry i oczu.

Wdychanie: Wdychanie amoniaku wywołuje przykre uczucie pieczenia w gardle, kaszel, ślinotok, nudności, łzawienie, bóle głowy. Zmiany anatomopatologiczne w inhalacyjnym zatruciu amoniakiem obejmują obrzęk, podrażnienie oraz odoskrzelowe zapalenie płuc. Stężenie niebezpieczne dla życia (przy 30-minutowej ekspozycji) wynosi 1530-3150 mg/m³, stężenie śmiertelne 3500-7000 mg/m3. Groźne narażenie może powodować bezdech z pieniącą się śliną (obrzęk płuc), charczenie, ból w klatce piersiowej i zapaść krążeniową. Powikłaniem może być zapalenie oskrzeli. W cięższych przypadkach rozwija się odoskrzelowe zapalenie płuc, obrzęk głośni, porażenie ośrodka oddechowego, niewydolność krążenia, co doprowadza do śmierci.

Kontakt ze skórą: Kontakt amoniaku ze skórą powoduje zaczerwienienie i podrażnienie. Może powstać chemiczne poparzenie z wytworzeniem pęcherzy.

Kontakt z oczami: Podczas kontaktu z okiem pojawia się zaczerwienienie i ostre podrażnienie. Występuje obrzęk spojówek. Amoniak jest szczególnie niebezpieczny dla rogówki oka, w obrębie której w wyniku uszkodzenia może powstać początkowo zmętnienie, a następnie owrzodzenie, przebicie z uszkodzeniem tęczówki i siatkówki, a wtórnie całkowita utrata wzroku. Przy dużych stężeniach amoniaku dochodzi do oparzeń I lub II stopnia. Oparzenia oczu często powodują trwałą ślepotę.

Spożycie: Spożycie amoniaku jest praktycznie niemożliwe.

Skutki zdrowotne narażenia przewlekłego: Częste przebywanie w atmosferze zawierającej amoniak może doprowadzić do przewlekłych nieżytów dróg oddechowych oraz zaburzeń w trawieniu i przemianie materii.

Stężenia szkodliwe i śmiertelne dla amoniaku
Stężenie szkodliwe		Stężenie śmiertelne
czas ekspozycji (min)	stężenie (mg/dm3)	czas ekspozycji (min)	stężenie (mg/dm3)
360	0,21	30	7,0

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Działanie na organizmy wskaźnikowe:

Ryby: Według Steinmana i Surbecka pstrągi tęczowe giną w bardzo krótkim czasie przy stężeniu 5 mg/dm³, ukleje zaś przy stężeniu 2 mg/dm³. Progiem szkodliwości jest według Helfera stężenie 1,25 mg/dm³. Kiełb znosi stężenia amoniaku od 1,0 do 1,2 mg/dm³. Wrażliwość młodych pstrągów tęczowych jest większa; wartość progowa wynosi od 0,3 do 0,4 mg/dm³.

Plankton: Stonogi giną po kilkugodzinnym oddziaływaniu amoniakiem przy stężeniu 10 mg/dm³. Skorupiaki giną przy 8 mg/dm³.

Niższe organizmy: Organizmy strefy oligosaprobowej i μ-mezosaprobowej giną w środowisku zawierającym od 0,08 do 0,4 mg/dm³ amoniaku; organizmy strefy μ-mezosaprobowej przy stężeniach od 0,3 do 0,4 mg/dm³ NH₃.

Dopuszczalne stężenie w powietrzu atmosferycznym dla amoniaku
Dopuszczalne stężenie zanieczyszczeń w mg/m3
Obszary chronione			Obszary specjalnie chronione
w ciągu 30 min	średnio -dobowe	średnio- roczne		w ciągu 30 min	średnio -dobowe	średnio- roczne
0,4	0,2	0,051		0,1	0,05	0,013

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ:	1005
14.2	Klasa RID/ADR:	2-2TC
14.3	Numer rozpoznawczy niebezpieczeństwa:	268
14.4	Numer indeksowy (EC):	007-001-00-5
14.5	Symbole ostrzegawcze (R):	10-23-34-50
14.6	Symbole bezpieczeństwa (S):	1/2-9-16-26-36/37/39-45-61
14.7	Numery nalepek ostrzegawczych wg ADR/RID nr 6.1 + 8:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę sporządzono zgodnie z:

• Dyrektywami UE Nr 67/548 EEC oraz 88/379/EEC.

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz.1194).

• Normą PN-ISO 11014-1:1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001 r.).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi amoniaku, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy amoniaku. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy umieścić następujące informacje:

Symbol niebezpieczeństwa na opakowaniu jednostkowym:
Napis ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym:		„Gaz palny, toksyczny.”
Symbole zagrożenia
R 10	Substancja łatwo palna.
R 23/24/25	Działa toksycznie przez drogi oddechowe, w kontakcie ze skórą i po połknięciu.
R 34	Powoduje oparzenia.
R 50	Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne.
Symbole bezpieczeństwa 1/2-9-16-26-36/37/39-45-61
S 1/2	Przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi.
S 9	Przechowywać pojemnik w pomieszczeniu dobrze wentylowanym.
S 16	Nie przechowywać w pobliżu źródeł zapłonu - nie palić tytoniu.
S 26	Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast dużą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza.
S 36/37/39	Nosić odpowiednią odzież ochronną, odpowiednie rękawice ochronne i okulary lub ochronę twarzy.
S 45	W przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - jeżeli to możliwe, pokaż etykietę.
S 61	Unikać zrzutów do środowiska. Postępować zgodnie z instrukcją lub kartą charakterystyki.

16. INNE INFORMACJE

16.1	Chemiczne określenie produktu: Amoniak bezwodny gazowy
Numer rozpoznawczy zagrożenia
268		Gaz trujący, żrący.
Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych
T		Substancja toksyczna.
N		Substancja niebezpieczna dla środowiska.
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa ADR/RID: 2-TC			Gaz toksyczny, żrący.
Nr ONZ: 1005			Amoniak bezwodny.

Uwaga 1: Charakterystyczna, ostra woń amoniaku substancji działa ostrzegawczo, chroniąc człowieka przed narażeniem na działanie dużych stężeń toksycznych. Dlatego stosunkowo rzadko występują ciężkie zatrucia gazowym amoniakiem. Jednocześnie, szczególnie wśród osób zawodowo stykających się z gazowym amoniakiem, postępuje proces zmniejszania się wrażliwości na zapach amoniaku. Przyczyną tego jest stopniowe porażanie zakończeń nerwów węchowych. Konieczna jest okresowa kontrola lekarska osób zawodowo stykających się z amoniakiem.

Uwaga 2: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Według rozporządzenia MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywy 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 20.12.02 Strona/stron 9/9
Nazwa:	AMONIAK BEZWODNY

Amoniak bezwodny

---