IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Nikotyna

Wzór chemiczny: C₁₀H₁₄N₂

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składnik stwarzający zagrożenie:

Nazwa chemiczna

% wag.

Nr CAS

Nr EINECS

Symbol ostrzegawczy

Symbole zagrożenia (R)

nikotyna

100

54-11-5

200-193-3

T⁺, N

25-27-51/53

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Ciecz palna. Pary z powietrzem tworzą mieszaniny wybuchowe. Są cięższe do powietrza - gromadzą się przy powierzchni i w dolnych partiach pomieszczeń. W ogniu wydzielają się toksyczne gazy, pary i dymy.

Zagrożenie toksykologiczne: Nikotyna jest trucizną ustrojową. Przede wszystkim działa na wegetatywny układ nerwowy, początkowo pobudzająco a następnie porażająco. Wywołuje również miejscowe działanie drażniące.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Nikotyna działa toksycznie na organizmy wodne; może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego nikotyną środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	Zapewnić dopływ świeżego powietrza. Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji leżącej.
2.	Należy podać tlen z 5% dodatkiem ditlenku węgla i zastosować sztuczne oddychanie. Poszkodowanej osobie podawać środki pobudzające ośrodek oddechowy. Utrzymywać drożność dróg oddechowych. Okryć kocem. Zapewnić spokój i ciepło.
3.	Jak najszybciej zapewnić pomoc medyczną.

Zatrucie doustne:
1.	W zatruciach doustnych należy natychmiast wywoływać wymioty, a następnie po podaniu wodnej zawiesiny węgla aktywnego wymioty wywołać ponownie. Jeżeli zatruty jest przytomny można przepłukać żołądek wodną zawiesiną węgla aktywowanego.
2.	Jak najszybciej zapewnić pomoc medyczną.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut lub 0,9% roztworem soli kuchennej (najlepiej wyjałowionej), przy wywiniętych powiekach.
2.	W przypadku wystąpienia problemów ze wzrokiem zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę (ratujący musi być stosownie chroniony ochronami osobistymi) a następnie przemyć dużą ilością wody a następnie wodą z łagodnym mydłem.
2.	W przypadku, gdy podrażnienie skóry nie przemija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU:

Szczególne zagrożenia:

Substancja palna. Pary z powietrzem tworzą mieszaniny wybuchowe. Pojemniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować. W ogniu wydzielają się toksyczne gazy, pary i dymy.

Środki gaśnicze:

woda gaśnicza,
gaśnice CO₂,
gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC,
gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym BC,
gaśnice pianowe, gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka,

Zalecenia szczegółowe:

Mały pożar gasić gaśnicą śniegową (CO₂) lub proszkową (ABC lub BC), duży pożar gasić rozproszonymi prądami wody lub pianą gaśniczą.

Uwaga: Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącej się cieczy. Powoduje to rozrzucanie palącej się nikotyny, a tym samym rozprzestrzenianie ognisk pożaru. Zbiorniki narażone na działania lub wysokiej temperatury chłodzić wodą, a w miarę możliwości usunąć z zagrożonego obszaru.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się większej ilości nikotyny do środowiska, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W pierwszej kolejności odciąć źródło skażania środowiska. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze.
Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z uwalniającą się nikotyną. Stosować ubrania ochronne z tkanin powlekanych, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, a w przypadku wyraźnie wyczuwalnego zapachu nikotyny - ochrony dróg oddechowych. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych i gazowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P 2, filtr par organicznych i rozpuszczalników oznaczony kolorem brązowym i literą A).
Zalecenia szczegółowe:	Usunąć źródło zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędzi iskrzących) zabezpieczyć zbiorniki przed nagrzaniem, pary rozcieńczać rozproszonym strumieniem wody, starać się odciąć źródło skażenia środowiska (zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym), miejsce gromadzenia się cieczy obwałować, zebrane duże ilości nikotyny odpompować, małe ilości rozlanej cieczy przysypać niepalnym materiałem chłonnym, zebrać, skierować do ewentualnego zagospodarowania lub zniszczenia.
Zabezpieczenie środowiska:	Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skażenia wód, powiadomić odpowiednie władze. Skażony grunt podlega wymianie.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania nikotyny nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z cieczą, unikać wdychania par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, poza zasięgiem dzieci.
Zapobieganie pożarom / wybuchom:	Wyeliminować źródła zapłonu - nie wykonywać prac z otwartym ogniem, nie palić, chronić zbiorniki przed nagrzaniem.
Magazynowanie:	W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach w magazynie cieczy palnych, toksycznych, wyposażonych w instalację wentylacyjną, na twardym podłożu, w możliwie niskiej temperaturze. Opakowania napełniać do 90% ich objętości. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spożywania posiłków, otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania nikotyny. Sprawna wentylacja.

Ochrony osobiste:

Ręce::	Rękawice z tworzywa odpornego na działanie nikotyny.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie (oprawa z tworzywa sztucznego odpornego na działanie nikotyny).
Drogi oddechowe:	Ochrony dróg oddechowych w przypadku pracy w atmosferze z parami nikotyny (z filtrem cząsteczkowym oznaczonym kolorem białym i symbolem P2 oraz filtrem par oznaczonym kolorem brązowy i literą A).
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Ochrony zbiorowe:	Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliżu stanowisk pracy.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie palić, nie zażywać leków podczas pracy. Zapobieganie zagrożeniom: Tam, gdzie występuje możliwość pojawienia się niebezpiecznych stężeń par lub aerozoli pochodzących z nikotyny, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy (NDS):

NDS - 0,5 mg/m³ NDSCh - 1,5 mg/m³

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Ocena narażenia: Zgodnie z normami polskimi dotyczącymi nikotyny.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 162,24 /mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: W warunkach normalnych jest to bezbarwna ciecz o zapachu spalenizny. Na powietrzu brunatnieje. Substancja higroskopijna. Absorbuje wodę.
9.3	Gęstość: 1,0092 g/cm³
9.4	Temperatura topnienia: -79^oC.
9.5	Temperatura wrzenia: 246^oC
9.6	Temperatura zapłonu: >100^oC
9.7	Temperatura samozapłonu: 240^oC
9.8	Zakres tworzenia z powietrzem mieszanin wybuchowych: 0,7 - 4 % obj.
9.9	Prężność par: 1,3 hPa (62^oC)
9.10	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Rozpuszczalność w wodzie dobra. Łatwo rozpuszcza się w alkoholu i eterze.
9.11	Stopień zagrożenia wód: Skrajny.
9.12	Inne: Nikotyna jest alkaloidem, pochodnym 3-pirydylu, występującym w liściach i korzeniach tytoniu. Zawartość jej przed fermentacją wynosi od 1 do 3,5%. Nikotyna otrzymywana jest na drodze destylacji tytoniu z mlekiem wapiennym i ekstrakcję eterem. Nikotyna znalazła zastosowanie w medycynie, jako składnik preparatów owadobójczych oraz w garbarstwie.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:	W warunkach normalnych nikotyna jest chemicznie stabilną substancją. Unikać kontaktów z kwasami, zasadami, utleniaczami i innymi chemikaliami.
Właściwości korozyjne:	Brak

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie, spożycie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami.

Informacja ogólna: Nikotyna jest trucizną ustrojową. Przede wszystkim działa na wegetatywny układ nerwowy, początkowo pobudzająco a następnie porażająco. Wywołuje również miejscowe działanie drażniące. W przypadku zatrucia ostrego, początkowo występuje ból głowy a następnie pojawiają się zawroty głowy, osłabienie, nudności, biegunka, bicie serca albo zwolnienie jego rytmu. Arytmia, bóle w okolicy serca, utrudniony oddech zimne poty, ślinotok, zwężenie źrenic, spadek temperatury ciała, utrata świadomości, ciężka zadyszka, drgawki. Śmierć następuje wskutek porażenia serca i układu oddechowego.

Po przebytym zatruciu jako następstwa występują : senność, uczucie zimna, przykurcz poszczególnych mięśni, odrętwienie, zaburzenia w oddychaniu, niekiedy osłabienie ostrości widzenia.

Wśród pracowników zakładów związanych z przeróbką tytoniu odnotowywany jest zanik błony śluzowej nosa, gardła i krtani, zmiany zapalne błony śluzowej, i dziąseł z bolesnymi owrzodzeniami, zapalenia oskrzeli i spojówek, znieczulenie rogówki. Zdarzają się dolegliwości ogólne, takie jak ból głowy, brak łaknienia, zaburzenia nerwowe, zwolnienie tętna wraz ze wzrostem stażu pracy, zwiększona kwaśność soku żołądkowego, ślinotok, drżenie ciała.. Nikotyna oddziałuje niekorzystnie na słuch. U kobiet długotrwałe działanie nikotyny zakłócaj rytm miesiączkowy. Przechodzi do mleka i przenika przez barierę łożyskową. Palenie tytoniu ujemnie wpływa na płodność, zarówno u kobiet jak i u mężczyzn.

Dane toksykologiczne:

TD_LO _{(domięśniowo, człowiek)} = 0,04 mg/ kg

TD₅₀ _{(domięśniowo, mysz)} 33,4 mg/ kg

LD₅₀ _{(domięśniowo, szczur}₎ 50 mg/ kg

Działanie miejscowe:

Wdychanie par i aerozoli: Może wystąpić kaszel ze skróceniem oddechu i ból głowy W ostrych przypadkach objawy obejmują zawroty głowy, ogólne osłabienie, nudności, wymioty, biegunkę, nieregularne tętno, ból w środkowej części klatki piersiowej, trudności w oddychaniu, pocenie się, rozszerzenie źrenic i spadek ciśnienia krwi. W bardzo groźnych przypadkach powstaje niebieskie zabarwienie skóry, zaburzenia psychiczne, drgawki i utrata przytomności. Odnotowano zejścia śmiertelne.

Spożycie: Wskutek spożycia nikotyny wystąpią zawroty głowy, ogólne osłabienie, nudności, wymioty, biegunka, nieregularne tętno, ból. W bardzo groźnych przypadkach powstaje niebieskie zabarwienie skóry, zaburzenia psychiczne, drgawki i utrata przytomności. Odnotowano zejścia śmiertelne.

Kontakt ze skórą: Może wystąpić podrażnienie i zaczerwienienie. Nikotyna wchłania się przez zdrową skórę i powodują objawy takie jak po wdychaniu i spożyciu.

Kontakt z oczami: Pojawi się zaczerwienienia i podrażnienia. W większych stężeniach wywołuje podrażnienie śluzówki oka.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Działanie na organizmy wskaźnikowe:

Ryby: 0,4 mg/dm³ wywołują u młodych ryb typowe objawy zatrucia. Złote rybki reagują na 7 mg/dm³ przeszło 50% śmiertelnością w ciągu 39 godzin.

Plankton pokarmowy ryb: Wyjątkowo wrażliwe na działanie nikotyny są robaki. Pijawka Herpobdella i Haemopis w roztworze o stężeniu 1 mg/dm³ po 24 godzinach były uszkodzone.

Stopień zagrożenia wód: skrajny

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27.04.2001r. o odpadach (Dz.U.62 poz.628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27.09.2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz.1206).

Zawartość opakowania, wg:

rodzaju 07 01 04 - inne rozpuszczalniki organiczne, roztwory z przemywania i ciecze macierzyste.

Sposób likwidacji A1(A3): „Procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych...., w obrotowych piecach do produkcji cementu lub wapna” (po rozładowaniu opakowań).

Opakowania, wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju15 01 07 - opakowania z metalu,

rodzaju15 01 07 - opakowania ze szkła.

INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ :	1654
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	6.1
14.3	Grupa pakowania:	II
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	60
14.5	Numer indeksowy (EC):	614-001-00-4
14.6	Symbole niebezpieczeństwa (R):	25-27-51/53
14.7	Symbole bezpieczeństwa (S):	2-36/37-45
14.8	Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 6.1:

INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

Normą PN-ISO 11014-1:1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”,
Wytycznymi Dyrektywy UE Nr 1999/45/EG, Dyrektywy 67/548 EEC oraz Dyrektywy UE 88/379/EEC Dangerous Product Regulations incl. EC Guidelines), dotyczącymi klasyfikowania, oznaczania i sporządzania informacji o materiałach niebezpiecznych.
Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001r. (Dz.U. 11 poz. 84; 100 poz.1085; 123 poz.1350; 125 poz.1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002r. (Dz.U. 142 poz.1187),
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 czerwca 2002r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz.U. 140 poz.1171),
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz.U. 129 poz. 1110),
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 16 maja 2002r. W sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz.U. 140 poz.1173),
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz.U. 140 poz.1172),
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz.U. 140 poz.1174),
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz.U.142 poz.1194),
Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998r. (Dz.U.79 poz.1194) ze zmianą 2 stycznia 2001r. (Dz.U.4 poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy,
Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996r. (Dz.U.121 poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki,

Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998r. (Dz.U. 55 poz.355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu,
Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998r. (D.z.U.145 poz. 942) i zmianą 05 marca 2001 (D.z.U.22. poz. 251)w sprawie szczegółowych zasad, usuwania wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych,
Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz.U. nr 62 poz. 628) oraz rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. nr 112 poz. 1206),

Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01 lipca 2001r.),

Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi nikotyny bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.
Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony nikotyny. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakikolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału którego karta dotyczy.
Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykiecie należy umieścić następujące informacje:

Symbole ostrzegawcze na opakowaniu jednostkowym:
Napis ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym:		„Substancja bardzo toksyczna.”
Symbole zagrożenia
R 25	Działa toksycznie po połknięciu.
R 27	Działa bardzo toksycznie w kontakcie ze skórą.
R 51/53	Działa toksycznie na organizmy wodne; może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym.
Symbole bezpieczeństwa
S 2	Chronić przed dziećmi.
S 36/37	Nosić odpowiednią odzież ochronną i rękawice ochronne.
S 45	W przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - jeżeli to możliwe, pokaż etykietę

INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Nikotyna
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
T⁺	Substancja bardzo toksyczna
Numer rozpoznawczy zagrożenia
60	Materiał trujący
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 6.1-II		Materiał trujący - niebezpieczny
Numer ONZ: 1654		Nikotyna

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacja zawarta w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do określonych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyka nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 03.07.2002 r. , PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI

Wydanie: I

Data wydania 15.01.03

Strona/stron 7/8

Nazwa:

NIKOTYNA