Układ ruchu człowieka: układ szkieletowy człowieka

Szkielet stanowi rusztowanie ciała, podtrzymuje różne części organizmu, decyduje o jego kształcie, chroni narządy wewnętrzne.

Materiałem budulcowym szkieletu są: tkanka kostna i w mniejszym stopniu tkanka chrzęstna

Rys. Szkielet człowieka

1. Ze względu na kształt wyróżniono kości:

- płaskie - łopatka, miednica, sklepienie mózgoczaszki,

- długie - kość udowa, ramieniowa,

- krótkie - kości nadgarstka, stępu,

- różnokształtne - kości twarzowe, np. żuchwa, kości podniebienne.

2. Połączenia między kośćmi są różne:

- nieruchome (ścisłe):

• szwy w czaszce,

• chrząstkozrosty - żeber z mostkiem,

• kościozrosty - w kości krzyżowej;

- ruchome (stawy) - pozwalają na zmianę położenia połączonych ze sobą kości:

• staw zawiasowy - np. łokciowy,

• staw siodełkowaty - np. nadgarstkowo-śródręczny kciuka,

• staw panewkowy (kulisty) - np. biodrowy.

Rys. A - budowa stawu, B - typy stawów

3. Szkielet człowieka składa się z 206 kości, tworzą go:

- szkielet osiowy - czaszka, kręgosłup i klatka piersiowa,

- szkielet obręczy miednicowej i biodrowej oraz szkielet kończyn.

Czaszka dzieli się na:

- mózgoczaszkę - pełni funkcje ochronne mózgowia, tworzą ją kości: czołowa, ciemieniowe, skroniowe, potyliczna oraz kość sitowa i klinowa,

- trzewioczaszkę - chronią początkowe odcinki układu pokarmowego i oddechowego oraz narządy zmysłów; wyróżniamy w niej kości: jarzmowe, nosowe, szczęki górnej i dolnej (żuchwy), podniebienne, lemiesz i łzowe.

Żuchwa połączona jest stawem żuchwowo-skroniowym z kośćmi skroni.

Kręgosłup

- Zbudowany jest z 33-34 kręgów płaskich:

• 7 szyjnych,

• 12 piersiowych, z żebrami,

• 5 lędźwiowych,

• 5 krzyżowych zrośniętych w jedną kość,

• 4-5 ogonowych.

- Kręgosłup ochrania rdzeń kręgowy, przechodzący przez kanał kręgowy.

- Pomiędzy kręgami znajdują się chrzęstne krążki zwane dyskami, które umożliwiają zginanie kręgosłupa, amortyzują wstrząsy.

- Kręgosłup jest wygięty w kształcie litery S, tworzy krzywizny fizjologiczne:

• lordozy (do przodu) - części szyjnej i lędźwiowej,

• kifozy (do tyłu) - części piersiowej i krzyżowej.

- Krzywizny patologiczne to na przykład skolioza - boczne skrzywienie kręgosłupa.

Klatka piersiowa

- Utworzona jest przez: kręgi piersiowe, żebra (7 prawdziwych połączonych z mostkiem i 5 rzekomych) i mostek.

- Chroni narządy wewnętrzne, takie jak: serce, płuca oraz grasicę, śledzionę, wątrobę. Umożliwia wymianę gazową.

Szkielet obręczy i kończyn

- Obręcz barkową tworzą kości łopatki i obojczyka (połączony z kością ramieniową).

- Kończynę górną budują:

• kość ramieniowa,

• kości przedramienia: promieniowa i łokciowa,

• 8 kości nadgarstka,

• 5 kości śródręcza,

• 5 kości palców, z których każdy zbudowany jest z 3 paliczków, oprócz kciuka, który zbudowany jest z 2 paliczków.

- Obręcz miednicowa składa się z kości: biodrowych, kulszowych, łonowych (połączone są z kością udową).

- W skład kończyny dolnej wchodzą:

• kość udowa,

• kości podudzia: goleniowa (piszczelowa) i strzałkowa,

• 7 kości stępu,

• 5 kości śródstopia,

• 5 palców (w paluchu są 2 paliczki, w pozostałych palcach 3).

---