KROWY - CWICZENIA PREWENCJA

Podstawowe elementy programu opieki nad stad krów mlecznych

• Określenie celu programu w danym stadzie.

• Ocena stanu wyjściowego.

• Opracowanie planu realizacji celu.

• Regularne wizyty w stadzie (badanie zwierząt i zbieranie

• danych).

• Prowadzenie dokładnej dokumentacji.

• Ocena danych pod kątem założonego celu (nadzór).

• Zalecenia.

• Głównym celem programu profilaktycznego jest poprawa i utrzymanie stanu zdrowia zwierząt

oraz wydajności mlecznej na poziomie zapewniającym opłacalność produkcji.

• Ocena stanu wyjściowego obejmuje określenie głównych problemów stada:

- ilość pogłowia,

- wysokość produkcji,

- rodzaj systemu utrzymania,

- warunki sanitarno-higieniczne,

- dobrostan zwierząt,

- organizację rozrodu w stadzie,

- higiena i system udojowy,

- systemy żywienia,

- odsetek zachorowalności i śmiertelności w

stadzie,

- obecność chorób w okresie odchowu,

rozrodu, opasu.

Cel planu realizacji programu

poprawa bądź utrzymanie w określonych normach efektów produkcji i zdrowotnych w

stadzie.

• Elementy profilaktyki w stadach bydła

Żywienie

Choroby metaboliczne

Higiena udoju

Rozród

Higiena okresu okołoporodowego

Choroby zakaźne

Czynniki ryzyka patologii cieląt-noworodków :

• W okresie prenatalnym

- Zaburzenia metaboliczne u krów cielnych (powodują zakłócenia dojrzewania surfaktantu i pogarszają rezerwę alkaliczną płuc).

- Infekcje śródmaciczne płodu ( zwłaszcza przy zakażeniu BVDV, Histophilus somni)

• W okresie perinatalnym

- Głównie słaba żywotność cieląt w następstwie trudnego porodu lub wcześniejszych zaburzeń

metabolicznych krów wskutek czego dochodzi do opóźnionego przyjęcia pierwszej siary.

• W okresie postnatalnym

- Niedobór transferu odporności biernej (20-80% cieląt w fermach wielkostadnych).

- Obecność czynników infekcyjnych, przy jednoczesnym braku skutecznej profilaktyki.

- Niewłaściwe parametry zoohigieniczne, błędy organizacyjne.

Podstawowe zadania lekarza weterynarii w ochronie zdrowia cieląt:

• Regularne monitorowanie zdrowia i prowadzenie diagnostyki zagrożeń.

• Ewidencja przypadków zachorowań cieląt noworodków z podziałem na główne grupy np.

martwo urodzone, „słabe cielęta”, zakażenia ogólne, biegunki.

• Opis przebiegu przypadków zachorowań z podziałem na skalę co najmniej 3 punktową (1-lekki, 2-średni, 3-ciężki).

• Przy schorzeniach o charakterze infekcyjnym konieczne rozpoznanie czynnika ryzyka w badaniu:

- bakteriologicznym,

- serologicznym,

- wirusologicznym lub parazytologicznym,

wykonywanych dla przypadków o typowym

przebiegu co najmniej raz na kwartał.

• Źródłem informacji o potencjalnych zagrożeniach dla cieląt, wynikających z patologii krów jest

oznaczenie tzw. profilu biochemicznego dla krów grupy reprezentatywnej stada i powtarzanie tych badań przynajmniej co pół roku.

• Kontrola mechanizmów naturalnej obrony.

• Kontrola efektywności zaopatrzenia cieląt w siarę, poprzez ocenę odsetka cieląt nie uzyskujących protekcyjnego poziomu immunoglobulin w surowicy krwi badanej w 48 godz. życia.

• Monitorowanie prawidłowości postępowania z cielętami, rozpoznanie czynników ryzyka.

Okres	Czynnik ryzyka	Procedura diagnostyczna	Zapobieganie		Leczenie/ postępowanie
Prenatalny	Zab.	Oznaczenie	Weryfikacja		Stosownie do
	metaboliczne	równowagi kwas-zasad.	sposobu		wykrytych
	krowy	krów	żywienia krów		zaburzeń
		zasuszonych
		Infekcje śródmaciczne	Stęż. immunoglob. surowicy przedsiarowej, wykryw.przeciwciał swoistych/antyg.		Poprawa higieny ciąży	Postępowanie zwalczające swoiste dla rozpoznanych czynników

Perinatalny	zamartwica	Oznaczenie stopnia witalności kontrola wilkości cieląt,(buhaj	Sprawna pomoc porodowa,	P. ciężka-podaż środ. alaklizujących, reanimacja. P.umiarkowana reanimacja
Postnatalny	Niedobór transferu odporności siarowej	Oznaczenie stężenia immunog. W surowicy cieląt w wieku ok.. 48h	Kontrola jakości siary, ścisły reżim pojenia cielat siarą	Sur.odpornościowe ,dodatek przeciwcial do mleka.
		Czynniki infekcyjne	Bakteriologia, wirusologia, parazytologia	Zwalczanie stosowne do rozpoznania, immunoprofilakt yka krów		Antybiotykogram ,przeciwciała swoiste, kokcydiostatyki.

Wskaźniki odnoszące się do nadzoru odchowu cieląt i ich wartości referencyjne

Wskaźnik	Wartości referencyjne
Odsetek cieląt martwo urodzonych (do 24 godz. po urodzeniu)	≤ 5%
Straty cieląt w okresie 1-go mies. życia	≤ 5%
Straty cieląt w pozostałych okresach odchowu	≤ 5%
Dzienne przyrosty w okresie pojenia mlekiem	ok. 600g
Dzienne przyrosty w okresie pierwszego roku życia	750 - 800g
Dzienne przyrosty w okresie drugiego roku życia	650g
Wiek pierwszego krycia	13 - 15 mies (≥350kg)

Choroby przewodu pokarmowego noworodków

Choroba	Czynnik trwania etiologiczny	Materiał do badań	Metody diagnostyczne	Czas badania
Wirusowa biegunka bydła	BVD/MD	surowica	ELISA	2,5 godz
Kolibakterioza	E.coli ser. patogenne godz	Kał, tkanki godz jelita, wycinki narządów	ELISA, FAT, badanie bakteriologiczne	3-6 24-48
Salmonelloza	Salmonella sp.	Wycinki narządów	Badanie bakteriologiczne, PCR	24-96 h 6-8h

Choroby układu oddechowego noworodków bydła

Choroba	Czynnik etiologiczny	Materiał do badań	Metody diagnostyczne	Czas trwania badania
Zakaźne zapalenie nosa i tchawicy	IBR, BHV-1	Surowica, wymazy z nosa	ELISA, odczyn neutralizacji wirusa VN, mikroaglutynacja	2,5 godz 2,5 godz 15 min.
Adenowiroza	AD-3	surowica	ELISA	2,5 godz
Zakaźne wirusowe zapalenie dróg oddechowych	BRSV, PI-3	surowica	ELISA	2,5h
Bronchopneumonia	Actinobacillus pneumoniae	Tkanka płuc, surowica	Badanie bakteriologiczne, ELISA	48 godz 1,5 godz
Bakteryjne zapalenie płuc	Pasteurella sp. , Mannheimia haemolytica, Klebsielle pneumoniae	Krew, wymazy z nosa i tchawicy, wycinki narządów	Badanie bakteriologiczne, ELISA 3 godz	24 - 48 godz

Systemy odchowu cieląt powinny zapewnić:

• Optymalny wzrost zwierzęcia

• Dobrą opłacalność

• Dobrą zdrowotność, w tym zwłaszcza małą liczbę

upadków wywołanych infekcjami bakteryjnymi i

wirusowymi (nieżyty dróg oddechowych i

biegunki).

Okres siarowy u oseska

• Czas trwania okresu siarowego u cieląt 4 - 5 dni.

• Cielęta rasy holsztyńsko - fryzyjskiej powinny przeciętnie pobrać od 1,5 do 2 l siary w pierwszych

2-4 godzinach życia.

• Siara powinna być podana cielęciu w pierwszych 30 min (ostatecznie 1-2 godz.) po porodzie.

• Pierwsza dawka siary powinna wynosić 4-5% masy ciała cielęcia (2-2,5kg).

• Kolejne 2 l powinny pobrać w ciągu 12 godzin od urodzenia.

• Dobowa dawka siary powinna wynosić 10% masy ciała.

• Siara bogata w immunoglobuliny (powyżej 50mg w ml).

• Wchłanianie immunoglobulin do 6 godzin po porodzie wynosi ok.60 - 70% ich zawartości.

• W 24 godz. wchłanianie zmniejsza się do ok. 10% wyjściowego stężenia przeciwciał.

• W pierwszych 12 godzinach życia cielę nie wytwarza kwasu solnego w żołądku i enzymów trawiących białka odpornościowe.

• Śluzówka żołądka i jelit jest przepuszczalna dla białek odpornościowych.

• Podstawową i naturalną możliwością uodpornienia oseska jest wypicie minimalnej ilości ciepłej siary w pierwszym dniu (3 l) w tym 0,2-0,5 l w 5-30 min po urodzeniu.

• Uodparniająca wartość siary maleje z każdą godziną po porodzie.

• Siara wydzielona w 6 godzinie po porodzie zawiera o 1/3 mniej białek odpornościowych, witaminy A i żelaza, w 12 godzinie o ok. 2/3 mniej, a po 24 godz. o 3/4 mniej.

• Cielę odstawić (odłączyć fizycznie) od matki po 2-4 godz. po porodzie.

• Żywienie mlekiem cieląt powinno utrzymywać się przez okres 5 do 8 tygodni.

• Okres odporności siarowej u cieląt trwa do 3-4 mies. życia.

• Pełny “zapas odporności i witamin” zabezpiecza cielę na okres około 2 miesięcy (w dobrych

warunkach utrzymania).

• Wszystkie krowy mają nadmiar siary w porównaniu z potrzebami uodpornienia potomstwa.

• Możliwe i celowe jest gromadzenie zapasu pełnowartościowej siary od zdrowych krów po 2-3 wycieleniu.

• Zapas wydojonej siary (z okresu do 6 godz. po porodzie) należy schłodzić i zamrozić w pojemnikach (torebki foliowe lub butelki z tworzyw po napojach) i przetrzymywać w zamrażarce (w jednorazowych porcjach np. 0,5 l, 1 l, 2 l).

• Taką siarę należy zużyć do uodpornienia cieląt urodzonych np. przez zakupione na aukcji jałówki tuż przed wycieleniem lub wówczas gdy stosowaliśmy zdajanie krowy na 1-2 dni przed porodem. U tych krów siara po porodzie ma niską wartość odpornościową.

Właściwości siary podawanej cielętom po porodzie

• Uodparniające - bogata w immunoglobuliny.

• Przeczyszczające.

• Zakwaszające (obecność kwasu cytrynowego w

pierwszych porcjach siary).

• Tylne ćwiartki zawierają siarę bardziej kwaśną.

• Pobudzające ruchy perystaltyczne przewodu pokarmowego.

pH siary 5.0-5.5 - w pierwszych godz. Po porodzie

6.0 w 24 godz. po porodzie.

pH mleka 6.6

•

Odsetek podstawowych składników w siarze i mleku krowim.

% Siara Mleko

Białko 19 3,3

Immunoglobuliny 13 1

Tłuszcz 6 3,5

Laktoza 2,5 4,5

Średnia koncentracja Ig (g/l) w siarze krów w 2 godzinie kolejnych laktacji

Laktacja

I II III

95 100 132

Systemy odchowu cieląt

System tradycyjny

Po okresie pojenia siarą (ok. 5 dni) gdy nie ma problemów zdrowotnych oraz do ok. 10 dni gdy takowe występują. Następuje pojenie mlekiem pełnym (kilka dni) lub podaż preparatów mlekozastępczych. Preparaty mlekozastępcze do około 5-7 tyg ale tylko z paszą CJ z dodatkiem

całego ziarna kukurydzy lub owsa.Zawsze woda do picia, oraz bez dostępu do siana.

• Skarmianie paszami stałymi można już rozpocząć w 2 tyg. życia noworodka.

• Po ukończeniu 2 tyg. wprowadza się mieszankę treściwą.

• Skarmianie siana i mieszanki treściwej (ilość ograniczona) w systemie tradycyjnym trwało do 3

mies. życia.

• Odsadzenie od preparatów mlekozastępczych ok. 3 mies. życia.

• System skrócony

- Stosowanie wyłącznie preparatów mlekozastępczych w dawce 400-500g na dzień podawanych 2-krotnie.

- Dawka podawanego preparatu powinna stanowić 10% masy ciała cielęcia.

- Starter (22% białka ogólnego) + ziarno kukurydzy + owies w stosunku starter : ziarna jak 50:50 zadawane do woli.

- Odsadzenie od preparatów mlekozastępczych w wieku 45-50 dni.

Kastracja cieląt

• Waga odsadzeniowa 5-10% odchylenia

• Minimalny stres w okresie 3-go mies. życia.

Dekornizacja

• Wczesna dekornizacja nie wpływa na redukcję przyrostów wagowych cieląt.

• Proponowany wiek ok. 8 tyg życia.

Niedobory żywieniowe

• Negatywny wpływ niedoboru białka i substancjienergetycznych u bydła narażonego na stres:

- status immunologiczny zwierząt - ograniczenie syntezy immunoglobulin,

- zmniejszona ilość populacji komórek jednojądrzastych,

- status zdrowotny (zachorowalność wyższa ok. 10%)

- obniżone dzienne przyrosty masy ciała zwierząt.

• Niedobór makro i mikroelementów (Zn, Cu, Se, Ca, P) oraz witamin E, A, D:

- Osłabienie aktywności immunologicznej neutrofilów i makrofagów (chemotaksja, ekspresja receptorów adhezyjnych, fagocytoza),

- Obniżenie proliferacji limfocytów,

- Wzrost poziomu haptoglobiny w surowicach cieląt.

• W wychowie jałowizny brak jest szczególnych działań weterynaryjnych.

• Należy pamiętać, że do ok. 1 roku życia żywimy intensywne natomiast powyżej roku należy

stosować żywienie oszczędne energetycznie, aby nie dopuścić do zatuczenia.

• Otłuszczona jałówka czy krowa zasuszona przed wycieleniem to ogromny problem po wycieleniu.

• U matek występowanie chorób metabolicznych oraz zła jakość siary.

• Pokrycie jałówki w wieku 15 miesięcy, tak aby bezproblemowy poród odbywał się w wieku ok. 24 miesięcy, przy masie ciała ponad 560 kg.

Higiena okresu zasuszania

• Po ostatnim udoju kąpiel strzyków w 5% jodynie.

• Zabieg ten powtarzamy na 2 tyg przed wycieleniem.

• U krów leczonych w okresie przed zasuszeniem zabieg należy przeprowadzić po ostatnim podaniu antybiotyków.

• Przeprowadzić badania laboratoryjne mleka.

• Stosować higienę okresu okołoporodowego.

Pierwszy dzień zasuszenia (pierwsza grupa żywieniowo-technologiczna)

- U krów które przez okres laktacji nie występowało mastitis, a w dniu zasuszenia stwierdzono niską liczbę komórek somatycznych wskazane jest stosowanie preparatu przeciwzapalnego

- U krów u których w okresie laktacji wystąpiło zapalenie wymienia można podać antybiotyk DC +

niesterydowy przeciwzapalny.

- Dawka żywieniowa z małą ilością pasz energetycznych (ok. 3kg s.m. kiszonki kukurydzy,

pozostała część to sianokiszonka i ok. 4-5kg słomy)Od 5-6 tyg. Zasuszenia lub u jałówek cielnych 4-5 tyg. do wycielenia:

-W przypadku gdy krowa nie była wcześniej szczepiona na BVD (lub jeśli nie jest to jałówka)

należy wykonać pierwsze szczepienie.- Jeśli w stadzie jest problem z biegunkami lub

uzyskiwana siara jest niskiej jakości należy zaszczepić przeciwko E.coli, rota- i koronawirusom.

Jest to okres najbardziej istotny i predylekcyjny na wystąpienie:

• chorób metabolicznych

• innych schorzeń będących następstwem chorób metabolicznych.

Dlatego należy zwrócić szczególną uwagę na żywienie zwierząt w tym okresie.

- Dawka żywieniowa np. w stadach osiągających powyżej 8000 litów mleka od krowy rocznie

powinna być taka sama jak dawka laktacyjna lub z minimalnie mniejszą ilością paszy treściwej.

Należy zwrócić uwagę na dodatek

- wit. E 1000 IU dziennie,

- wit. D 30 000 IU na dzień

- wit. A 100 000 IU dziennie.

- W tym okresie podaje się również do dawki żywieniowej sole anionowe jako element

profilaktyki porażenia poporodowego.

- Należy pamiętać żeby stężenie jonów Ca wynosiło 1,4% s.m.

- W przypadku nie podawania soli anionowych zawartość Ca może wynosić 0,7% s.m.

Poród

- Bezpośrednio po porodzie 2 litry siary,

- do siary w miarę potrzeby preparaty ze sztuczną siarą z przeciwciałami (E.coli, rota i korona)

- lub 500ml siary od krów szczepionych na choroby biegunkowe cieląt.

Po oddzieleniu cielaka od matki należy podać krowie pójło:

- 40l wody z dodatkiem 400g cukru,

- 300g drożdży,

- 1kg otrąb,

- 100g kwaśnego węglanu (lub preparat zawierający w/w składniki).

- Pójło podane bezpośrednio po porodzie jest pite przez krowy bardzo chętnie w odróżnieniu od

pójła podanego np.. 30 min po porodzie.

• Stosowanie zabiegów higienicznych, które mają znaczny wpływ na produkcję i jakość uzyskiwanego mleka:

- Codzienne oczyszczanie zwierząt,

- Okresowa pielęgnacja racic

- Zwalczanie pasożytów zewnętrznych, gzów bydlęcych,

- Profilaktyka i zwalczanie chorób inwazyjnych

Wskaźniki stosowane w nadzorze nad rozrodem krów i ich wartości referencyjne

Wskaźnik Wartość referencyjna

Odsetek zacieleń po 1 zabiegu unasienniania ≥ 55%

Indeks inseminacyjny ≤1,6

Okres międzyciążowy ≤ 105 dni

Odsetek krów brakowanych z powodu ≤ 7%

niepłodności

Odsetek krów z zatrzymaniem łożyska ≤ 15%

Odsetek krów z brakiem rui do 60 dnia p.p. ≤ 15%

Odsetek ronień ≤ 5%

Wskaźniki stosowane w nadzorze nad stanem zdrowia gruczołu mlekowego

Wskaźnik Wartość referencyjna

Odsetek krów z klinicznymi ≤ 25%

postaciami mastitis/rok

Średnia zawartość komórek ≤ 350 tys./ml

somatycznych w mleku zbiorczym

Średnia zawartość bakterii w mleku ≤ 50 tys./ml

Odsetek krów brakowych z powodu ≤ 3%

Mastitis

Najczęstsze przyczyny biegunek cieląt:

Nieinfekcyjne

- gwałtowne zmiany karmy, szczególnie gdy jej skład jest niedopasowany do aktualnych

możliwości trawiennych cieląt,

- niedobór wapnia zjonizowanego w mleku (utrudniającego przechodzenie w trawieńcu kazeiny w parakazeinian wapnia, pod wpływem podpuszczki),

- błędy w sposobie przygotowania,

- szkodliwe składniki karmy.

•Czynniki infekcyjne

Czynnik infekcyjny Typowy wiek chorujących cieląt

Enterotoksyczne E. coli od urodzenia do 3-5 dnia życia

rotawirusy 4-10 dzień życia

koronawirusy 10-30 dni życia

Cryptosporidium spp. 7-14 dni zycia

Salmonella sp. powyżej 1 tyg., cielęta

kilkutygodniowe

BVD-MD od urodzenia

Clostridium perf. A i C kilkudniowe i starsze

Clostridium sordelli

Drogi nawadniania cieląt w zależności od stopnia odwodnienia

Rodzaj objawy Sugerowana droga

odwodnienia nawadniania, objętość

płynów

lekkie umiarkowana chęć co najmniej 1,5l/cielę o

do picia, ślady m. 40kg p.os

oddawania

rozrzedzonego kału,

zachowanie się

średnie brak chęci picia, s.c za łopatką 0,5l;

zaleganie w pozycji dootrzewnowo 0,5-1l/cielę

mostkowej, okolica (temp. 370C), w bardziej

odbytu silnie zaawansowanych

powalana kałem, przypadkach i.v 100-200

apatia, wyraźne mmol jonu HCO3

objawy hypowolemii

ciężkie zaleganiem na boku i.v wlew kroplowy,

lub w pozycji początkowo roztw.

mostkowej, ciężkie hipertoniczne +

objawy 200-300mmol HCO3

hypowolemii, odbyt 4-4l/dobę/cielę 40kg

ziejący,

hipowolemia

Orientacyjna ocena stopnia odwodnienia cieląt

Parametr Odwodnienie

silne średnie lekkie

Straty płynów w% 12 9 6

całkowitej objętości

Spadek m. ciała w % 10 7 5

Deficyt płynów w 30 22 15

przestrzeni

pozakomórkowej %

Objętość płynu 3,5-4 l 2,6-3 l 1,7-2 l

potrzebna do

nawodnienia cielęcia

Immunoprofilaktyka biegunek u cieląt

• Krowy - szczepienie dwukrotne szczepionką zawierającą zarówno antygeny bakteryjne (E.coli) i wirusowe (rotawirusy, koronawirusy)po raz pierwszy na 4 do 8 tyg. przed wycieleniem,

Powtórnie na 2 do 6 tyg. przed wycieleniem

Lub:

- pierwsze szczepienie na 1-2 mies. przed wycieleniem

- drugie szczepienie: 2 do 4 tyg. po pierwszej iniekcji najpóźniej na 2 tyg. przed wycieleniem

• Cielęta podawać siarę od krów szczepionych w dniu urodzenia (min. 10% masy urodzeniowej).

• Siarę od szczepionych krów podzielić na porcje i zamrozić jako rezerwę.

• Pójło dla cieląt w okresie pierwszych 3 tyg. życia wzbogacić 10% roztworem siary.

Kulawki

Kulawki jako następstwo:

• Selekcja genetyczna- specyficznego uformowania kończyn tylnych

• Warunki utrzymania- przedłużające przetrzymywanie na podłożu wilgotnym

• Ściółka- niewystarczająca ilość, czystość, zawartość kwaśnych ekstrementów,

• Dieta- Źle zbilansowana- wysoka zawartość koncentratów -zielonki(acidosis) - posocznica -

• endotoksyny- zakażenia układu naczyniowego- laminitis

• Źle zbalansowana hierarchia w stadzie - możliwość leżenia zwierząt słabszych na podłodze betonowej

• Stres chroniczny - zmiana żywienia, utrzymania i opieki, po porodzie

• Błędy w zarządzaniu stadem- niewystarczajaca opieka i zarządzanie środowiskiem

Czynniki uczestniczące w etiopatogenezie zespołów oddechowych u bydła

Proces chorobowy przebiega głownie przy udziale czynników wirusowych tj.:

• wirus parainfluenzy 3 (PI-3),

• wirus syncytialny (BRSV),

• wirus biegunki i choroby błon śluzowych (BVD)

• herpeswirusy bydlęce BHV-1 i BHV-3.

Grupa czynników bakteryjnych :

• Mannheimia haemolytica,

• Pasteurella multocida,

• Histophilus somni,

• Klebsiella pneumoniae,

• Actinobacillus sp.,

• Streptococcus sp.,

• Micrococcus sp.,

• Mycoplasma bovis, M. dispar,

• Corynebacterium pyogenes.

Znaczny wpływ na rozwój syndromu oddechowego u cieląt mają czynniki środowiskowe:

• warunki mikroklimatyczne (temperatura, wilgotność, ruch powietrza, zapylenie, mikroflora),

• socjalno-bytowe (nieprawidłowo dobrana grupa technologiczna, zróżnicowanie wiekowe i wagowe, nadmierne zagęszczenie zwierząt, walki o dominację),

• manipulacyjne (zabiegi chirurgiczno - pielęgnacyjnych; kastracje, dekornizacja, profilaktyka pasożytnicza),

• żywieniowe (nagłe zmiany karmy),

• stres związany z transportem określony jako tzw. polietiologiczny zespół stresowy.

Gatunkowe czynniki niedoboru wymiany gazowej u bydła

 niewłaściwa proporcja płuc do pozostałych partii ciała,

 obniżona nawet do 50% powierzchni pęcherzyków

płucnych w stosunku do objętości przyswajanego tlenu,

 zredukowana w porównaniu do innych gatunków zwierząt

gęstości sieci naczyń włosowatych, przypadających na

jeden pęcherzyk płucny

• specyfiki budowy i funkcjonowania przewodu pokarmowego bydła predysponującej do

występowania u tego gatunku zwierząt kwasicy metabolicznej.

ograniczenie poziomu wentylacji równoległej w wyniku redukcji ilości kanałów łączących

sąsiadujące ze sobą pęcherzyki,

obniżenie zdolności rozszerzania pęcherzyków płucnych - gromadzenie wysięku,

fizjologia przewodu pokarmowego bydła usposabiająca do kwasicy metabolicznej.

Objawy kliniczne

• gorączka (41- 42°C)

• wysięk z nosa i

spojówek

• kaszel i duszność

• utrata apetytu,

• apatia,

• objawy nerwowe,

• ronienia (IBR, BVD)

Diagnostyka zespołu oddechowego

System klinicznej oceny punktowej zwierząt:

0 - Bez odstępstw od fizjologicznego stanu klinicznego;

1 - Widoczna depresja bez objawów osłabienia;

2 - Depresja z umiarkowanymi objawami osłabienia bez widocznych

objawów zaburzeń w poruszaniu;

3 - Silna depresja z objawami wycieńczenia i zaburzeniami w ruchu;

4 - Stadium przedśmiertne z niemożliwością utrzymania postawy

stojącej;

Wg skali, cielęta z temp. >40oC i punktacją ≥1 wymagają leczenia.

Te metody są ogólnie akceptowane przez diagnostów, ale nie umożliwiają bezpośredniej identyfikacji czynników infekcyjnych odpowiedzialnych za stan chorobowy.

DIAGNOSTYKA zespołu odd

• Identyfikacja wirusów:

- testy immunohistochemiczne do oznaczania antygenów BVD z wykorzystaniem wycinków skóry,

- testy ELISA, neutralizacji wirusów, PCR (RT-PCR) z wykorzystaniem płynów ustrojowych (krew, wysięk)

• Oznaczanie wybranych białek ostrej fazy (haptoglobiny, fibrynogenu, α-1-kwaśnej glikoproteiny, ceruloplazminy, CRP) w pierwszych dniach opasu

Profilaktyka

• Zapewnienie właściwych warunków utrzymania zwierząt w zależności od rodzaju i systemu produkcji zwierzęcej.

• Ograniczenie czynników stresowych (okres okołoporodowy, okołoodsadzeniowy, transportowy).

• Eliminacja czynników toksycznych i alergicznych ze środowiska.

• Higiena środowiska hodowlanego (zabiegi asenizacyjne).

• Właściwa pielęgnacja i prawidłowo dostosowana profilaktyka w zależności od określonego systemu i technologii produkcji.

Schemat postępowania w ograniczaniu występowania zespołu oddechowego u bydła

• Zapobieganie wprowadzania zakażonychcieląt do stada poprzez:

 Zaopatrywanie się w zwierzęta pochodzące ze stad wolnych odzakażeń;

 Zakup zwierząt ze stad z kompleksowym programem szczepień;

 Unikanie zaopatrywania się w cielęta pochodzące z niekontrolowanych aukcji;

 Diagnostyka serologiczna nowo zakupionych cieląt w kierunku identyfikacji zwierząt trwale -zakażonych wir. BVD, BHV-1 czy BRSV;

 Izolacja nowo zakupionych cieląt przez 30 dni przed kontaktem ze

Obniżenie ekspozycji cieląt na czynniki uczestniczące w etiopatogenezie zespołu oddechowego

 Ograniczenie zanieczyszczeń paszy i wody; właściwe postępowanie sanitarno-higieniczne;

 Utrzymywanie noworodków na pojedynczych stanowiskach;

 Izolacja zwierząt chorych.

• Syndrom oddechowy występuje zdecydowanie częściej i z dużo intensywniej wyrażonymi

objawami u cieląt młodszych.

• Nagłe zmiany w żywieniu cieląt, polegające m.inn. na zmianie paszy objętościowej na treściwą

wpływają zwłaszcza u krów zwłaszcza ras mięsnych na rozwój acidozy predysponując do rozwoju patologii syndromu oddechowego u cieląt.

• Niezwykle ważne, wydają się być także uwarunkowania rasowe, wynikające ze znacznego

obniżenia rezerw oddechowych u bydła ras mięsnych, w porównaniu do ras Holsztyńsko -

Frezyjskich, oraz innych ras mlecznych, dlatego też częstotliwość zachorowań u cieląt ras mięsnych jest nieco wyższa.

• W Belgii ponad 50% strat ekonomicznych związanych z chorobami bydła mięsnego spowodowane jest tymi infekcjami.

• U młodych cieląt ras mięsnych stwierdza się obniżone nawet do 50% wysycenie tlenem

hemoglobiny, a także znacznie obniżoną sprawność wymiany gazowej na poziomie

pęcherzyków płucnych, co predysponuje do rozwoju hipoksji, zaburzając jednocześnie

sprawność miejscowych mechanizmów obronnych ustroju.

Immunoprofilaktyka swoista wybranych chorób wirusowych bydła

• BHV-1

Zakaźne zapalenie nosa i tchawicy,

Otręt,

Zapalenie spojówek,

Zapalenie mózgu i rdzenia

kręgowego,

Ronienia

Obowiązkowe szczepienie wszystkich zwierząt powyżej 3 miesiąca życia szczepionką znakowaną,pozwalającą odróżnić osobnika, który miał kontaktz wirusem szczepionkowym lub pełnozjadliwym.

• Badanie i eliminacja.

• Stado uznawane jest za wolne od BHV1, jeżeli wszystkie zwierzęta nie posiadają przeciwciał dla glikoproteiny gE wirusa.

W takiej sytuacji szczepienia mogą być przerwane.

• BRSV

• Ostra niewydolność oddechowa u cieląt

• Jeden z czynników wywołujących syndrom

• oddechowy u bydła.

Program immunoprofilaktyki swoistej obejmuje stosowanie szczepionek żywych modyfikowanych (MLV) bądź inaktywowanych. !!!!!!

Szczepionki nie są skuteczne w przypadku obecności przeciwciał matczynych.

• U cieląt ras mięsnych przeciwciała uzyskane z siarą zanikają około 5 mies. życia.

• Dlatego sugeruje się cielęta urodzone na wiosnę szczepić w okresie późnego lata.

• Można również wykonać pierwsze szczepienie w okresie przed odsadzeniem, tak aby uzyskać

ochronę immunologiczną zwierząt w okresie odsadzenia, kiedy najczęściej dochodzi do zakażenia.

• U cieląt ras mlecznych można stosować szczepionki inaktywowane, bądź opóźnić użycie

szczepionek MLV, do zaniknięcia przeciwciał matczynych.

• Cielęta ponadto należy utrzymywać oddzielnie od zwierząt dorosłych, które mogą być potencjalnych źródłem zakażenia.

• Nie należy szczepić zwierząt pddanych działaniu czynników stresowych.

• BVD-MD (Bovine Viral Diarrhea-Mucosal Disease)- predyspozycje do komórek sluzowych nabłonka wyścielającego poszczególne układy.

Zakażenia ostre tzw. zespół krwotoczny z objawami ze strony p. pokarmowego.

Zakażenia układu rozrodczego i płodu.

Choroba błon śluzowych.

Zakażenia układu oddechowego. Immunosupresyjneoddziaływanie wirusa sprzyja rozwojowi zespołu oddechowego u zakażonych cieląt.BVD/MD

Ze względu na występowanie różnych wariantów tego wirusa wybierając szczepionkę należy uwzględnić:

• Odpowiedź immunologiczną na dany preparat (żywy bądź inaktywowany).

• Reaktywność krzyżową.

• Ochronę płodu.

• Czas trwania odporności.

• Immunosupresję.

• Rewersję do zjadliwości.

• Wpływ przeciwciał matczynych na odpowiedź immunologiczną.

• Jałowość.

Program szczepień w stadach bydła mięsnego:

• W gospodarstwach oprócz szczepień, należy dokonywać identyfikacji i eliminacji zwierząt

trwale zakażonych.

• Szczepić najlepiej szczepionkami żywymi.

• Wszystkie zdrowe jałówki należy najpierw odizolować od krów ciężarnych i dopiero szczepić.

• Jałówki nowo zakupione powinny zostać zaszczepione dwukrotnie przed rozrodem.

• Samice szczepimy w takim okresie aby szczyt odpowiedzi immunologicznej u matki przypadał

na okres pierwszych 4 miesięcy ciąży.

• Krowy należy co roku doszczepiać, na 2 tyg. przed inseminacją.

• Przy stosowaniu szczepionek inaktywowanych czas podania szczepionki powinien być tak

skonstruowany, aby maksymalną odporność uzyskać w okresie inseminacji.

Program szczepień BVD-MD w stadach bydła mlecznego.

• Zdrowe nowowprowadzone jałówki powinny być odizolowane od pozostałych zwierząt i zaszczepione dwukrotnie żywą szczepionką przed włączeniem ich do rozrodu.

• Czas podania szczepionki powinien zabezpieczyć maksymalną ochronę immunologiczną w okresie pierwszych 4 miesięcy ciąży.

• Z reguły szczepionki żywe należy podawać na 60 dni przed inseminacją.

• W przypadku szczepienia początkowego druga dawka szczepionki powinna zostać podana na 2

tyg. przed inseminacją.

• Krowy należy doszczepić co roku na 2 tyg. przed kryciem.

Zagrożenia wynikające z obecności zakażeń przetrwałych

Zakażenia przetrwałe - BVD, BHV-1 i BRSV wpływają:

• Na pogorszenie stanu zdrowia oraz odporności cieląt, obniżenie produkcji oraz problemy z rozrodem i sprzedażą cieląt.

• Wzrost cieląt i produkcję mleka- w przypadku mlecznych oraz ich naturalną odporność.

• Cielęta eksponowane na patogeny wykazują supresję układu immunologicznego i są bardziej wrażliwe na zakażenia wywoływane przez florę oportunistyczną.

• Krowy przetrwale zakażone rodzą cielęta bardzo słabe tzw. syndrom słabego cielęcia, cechujące się obniżoną urodzeniową masą ciała, słabym wykorzystaniem paszy, statusem zdrowotnym, odpornością siarową.

• Niebezpieczeństwo dla innych cieląt, co związane jest z emisją patogenów na pozostałe cielęta w stadzie.

• Zwierzęta zainfekowane wirusem BHV-1 są niebezpieczne, ponieważ często nie wykazują objawów klinicznych zakażenia.

• Supresja odpowiedzi komórkowej u cieląt jako konsekwencja oddziaływania wirusów- problemy z wystarczającą odpowiedzią humoralną po szczepieniu, te cielęta są bardziej wrażliwe na infekcje wywoływanie przez inne drobnoustroje.

---