Rodzaj wady wzroku a zalecenia do pracy z uczniem słabowidzącym.

Często, gdy myślimy o dziecku słabowidzącym i o tym jak ułatwić mu pracę w szkole czy też w domu, pojawia się nam plan dobrego naświetlenia miejsca nauki, usadzenia ucznia w pierwszej ławce i właściwie najczęściej na tym kończą się nasze pomysły. Tymczasem okazuje się, że w przypadku poszczególnych wad wzroku wskazania do pracy są bardzo różne i odbiegające do naszych pierwotnych i zdroworozsądkowych założeń.

Formy pomocy dziecku z wadą wzroku powinny być planowane w oparciu o diagnozę lekarza okulisty i zalecenia z opinii lub orzeczenia poradni psychologiczno- pedagogicznej. a u początku tej pracy należy dokonać dokładnej diagnozy odnośnie pola widzenia.

Dokładna informacja na temat pola widzenia pozwoli nauczycielowi ustalić miejsce i rozmiary ubytku, a co za tym idzie, tak organizować pracę terapeutyczną ze słabo widzącym dzieckiem, aby poprzez odpowiednie ustawienie głowy i oka, dziecko słabo widzące było w stanie jak najwięcej zobaczyć.

NALEŻY ZWRÓCIĆ UWAGĘ NA TO:

• pod jakim kątem ustawienia głowy i oczu dziecko patrzy najchętniej

• jakie jest jego pole fiksacji (czyli obszar obejmowany jednym rzutem oka)

Po zebraniu niezbędnych informacji odnośnie wady wzroku naszego podopiecznego możemy przystąpić do opracowania zaleceń do pracy z uczniem.

W przygotowanym opracowaniu starałam się dokonać podziału poszczególnych wad wzroku, ich krótkiej charakterystyki oraz wskazania ogólnych zaleceń do pracy z dzieckiem .I tak :

BARDZO ZAWĘŻONE POLE WIDZENIA

• Występuje zawężenie pola fiksacji oraz mogą występować kłopoty z orientacją w tekście (gubienie linijek)

ZALECENIE:

• Zadbać o udział w zajęciach orientacji i w treningach poruszania się w przestrzeni.

CENTRALNIE USZKODZONE POLE WIDZENIA

• występuje mroczek centralny (znikanie części obrazu)

• dziecko swobodnie porusza się w przestrzeni, ale ma ogromne trudności z czytaniem - widzi litery, ale trudno złożyć je w słowa. Stąd trudności w płynnym czytaniu, omyłki w rozróżnianiu cyfr, błędy ortograficzne.

ZALECENIE:

• ćwiczenie patrzenia pozaplamkowego

OCZOPLĄS

• drobne niekontrolowane ruchy gałek ocznych, najczęściej towarzyszy innym schorzeniom okulistycznym

• trudność z fiksacją oczu na poszczególnych wyrazach, zamazywanie się lub drganie tekstu

• podczas czytania bardzo szybko się męczy

• im większe zmęczenie czytaniem tym ruchy drgające oka nasilają się, a tym samym spada efektywność czytania

ZALECENIE

• Szukanie tzw. „Strefy ciszy”, czyli takiego położenia gałek ocznych, w którym oczopląs zanika

ZABURZENIA AKOMODACJI OKA

• Zab. przystosowywania się do patrzenia na przedmioty znajdujące się w różnych odległościach

• dziecko musi posługiwać się dwoma parami szkieł (do dali, do bliży)

ZALECENIE

• Zapewnić dobre, niezbyt intensywne oświetlenie

• Oprócz lampy oświetlającej całe pomieszczenie warto dodatkowo zainstalować oświetlenie punktowe - lampę skierowaną na miejsce pracy

ZABURZENIA ADAPTACJI

• Zab. zdolność przystosowywania widzenia do zmiennego oświetlenia.

• Przejawem może być „kurza ślepota”

ZALECENIE

• Dobrze oświetlone pomieszczenia

• Innym przejawem jest światłowstręt

ZALECENIE

• Zapewnić miejsce w klasie z dala od okien i źródeł światła

• Przyciemnione okulary

• Wyeliminowanie powierzchni błyszczących z otoczenia dziecka

ZABURZENIA WIDZENIA OBUOCZNEGO (ZEZ)

• Zaburzenie przestrzennego trójwymiarowego postrzegania otaczającego świata

Dziecko z zaburzonym widzeniem obuocznym powinno znaleźć się pod opieką lekarza, który zdecyduje jaki rodzaj pomocy i ćwiczeń zastosować.

ZAĆMA DZIECIĘCA

• Gdy w soczewce oka pojawia się zmętnienie oznacza to początek zaćmy.

• Może być obuoczna lub jednostronna

• Na skutek zmętnienia soczewka nie przepuszcza promieni świetlnych lub poważnie ogranicza dopływ światła do siatkówki , co powoduje poważne ubytki w widzeniu, aż do całkowitego zaniewidzenia.

• Zaćmę leczy się operacyjnie usuwając zmętniałą soczewkę.

• Widzenie - „jakby za grubą warstwą mgły”

• Nie można tego widzenia skorygować poprzez okulary

ZALECENIA:

• Oświetlenie - takie, które pada na oglądane materiały spoza ich pleców (nigdy przed nimi!!!!), z góry, lekko ukośnie - aby na napisany tekst padał cień głowy.

• Żółty filtr z włókna octanowego (kładziony na tekst)

JASKRA

• Polega na nieprawidłowym krążeniu płynów, co powoduje gromadzenie się płynu wewnątrzgałkowego między soczewką a rogówką.

ZALECENIA

• Sprawne funkcjonowanie uwarunkowane jest dobrym oświetleniem i minimum odblasku

WYSOKA KRÓTKOWZROCZNOŚĆ

• Powyżej 8 dioptrii

• W oku krótkowzrocznym obraz ostry powstaje tylko dla przedmiotów oglądanych z bliska. Do dali występuje obniżona ostrość widzenia.

ZALECENIA

• Ze względu na niebezpieczeństwo odwarstwienia siatkówki należy ściśle stosować się do zaleceń lekarza dotyczących wysiłku fizycznego.

• Często występuje konieczność czytania z odległości bliższej niż 30 cm

• Uzasadnione wolniejsze tempo czytania

RETINOPATIA WCZEŚNIACZA

• Tradycyjnie mówiono, że związana jest z zaburzeniami w dystrybucji tlenu podawanego wcześniakom w inkubatorze - powoduje utratę wzroku lub słabo wzroczność

• WAŻNE! Można zapobiec ślepocie dzięki wczesnym badaniom okulistycznym (w ciągu 1. miesiąca życia)

ZALECENIA

• Pomocne są lupy z rączką - najlepiej podświetlane

• Monookulary - przy patrzeniu z daleka

• Pomocne silne oświetlenie

• Duże powiększenie tekstu

OGÓLNE ZALECENIA DO PRACY

• Nauczyciel winien kierować procesem integracji w sposób umiejętny i przemyślany, aby osoba z dysfunkcją wzroku nie została odrzucona przez uczniów pełnosprawnych.

• W szkołach ogólnodostępnych nauczyciel powinien mobilizować dziecko słabo widzące do udziału we wszystkich zajęciach dostosowując równocześnie wymagania do jego niepełnosprawności.

• Znaczną grupę stanowią uczniowie słabo widzący z innymi niepełnosprawnościami. Należy zatem odróżniać problemy wynikające z zaburzeń widzenia od pozostałych trudności w procesie nauczania.

• Wspieranie sfery emocjonalno - motywacyjnej dziecka oraz wsparcie i pedagogizacja rodziców ucznia.

Opracowanie powstało na podstawie „Poradnik dla nauczycieli i rodziców dzieci z dysfunkcją wzroku” pod red. Emilia Grzyb, Ewa Łośko, Małgorzata Połomska, Halina Urbańska; DRUKPRESS, Kraków 1998

Opracowała: mgr Katarzyna Dera - psycholog, tyflopedagog

1

---