Zalecenia do pracy z uczniem dyslektycznym

Uczeń z dysleksją w szkole. Co należy wiedzieć? Jak pracować z takim
uczniem?

Czy wszyscy możemy nauczyć się czytania i pisania równie szybko?

A jakie mogą być przyczyny niepowodzeń w nauce czytania i pisania?



niska sprawność intelektualna (inteligencja niższa niż przeciętna, upośledzenie
umysłowe);



zaniedbanie(środowiskowe, dydaktyczne),



wada zmysłów(wzroku, słuchu),



schorzenia neurologiczne(mózgowe porażenie dziecięce, epilepsja),



dysleksja rozwojowa- zespół specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu(dysleksja-
specyficzne

trudności

w

czytaniu,

dysortografia-

specyficzne

trudności

z opanowaniem poprawnej pisowni, w tym błędy ortograficzne, dysgrafia-trudności
w opanowaniu właściwego poziomu graficznego pisma).

Przypomnienie-specyficzne trudności w pisaniu i czytaniu rozpoznaje się tylko w wypadku
prawidłowego rozwoju umysłowego.

Dlaczego przybywa uczniów z dysleksją?

Coraz większa świadomość społeczna-uczniowie tacy są dostrzegani i wcześniej
rozpoznawane są u nich zaburzenia.

Wzrost liczby urodzeń dzieci z ciąży i porodu o nieprawidłowym przebiegu
np. przedwczesne urodzenie –obecnie co 7 dziecko po urodzeniu wymaga konsultacji
w ośrodku wczesnej interwencji, bywa to przyczyną minimalnych zmian struktury
centralnego układu nerwowego-zaburzeń rozwoju funkcji odpowiedzialnych za czytanie
i pisanie.

Brak właściwej stymulacji, wspierania rozwoju przez zabawy rozwijające funkcje
psychomotoryczne uczestniczące w czytaniu i pisaniu czyli obserwuje się niedostatek takich
form aktywności jak:

1. Zabawy manipulacyjne-zamiast szycia lalkom sukienek, robienia z kartonu domków

i mebli, kupuje się gotowe zabawki oraz preferuje bierny typ rozrywki( oglądanie
TV).

2. Ćwiczenia grafomotoryczne-dzieci coraz mniej czasu poświęcają na rysowanie,

a w szkole na pisanie (wypełniają luki w tekstach).

3. Ćwiczenia uwagi i pamięci słuchowej oraz wyobraźni poprzez słuchanie audycji

radiowych i czytanych dzieciom książek. TV kształci funkcje wzrokowe, które mają
mniejsze znaczenie dla rozwijania mowy i przyswajanie umiejętności czytania
i pisania.

4. Ćwiczenie motoryki dużej i równowagi-podczas zabaw ruchowych (skakanie

na skakance, gra w gumę, i klasy, huśtanie na trzepaku, huśtawce).

5. Czytanie książek-informacje łatwiej pobierane są z TV, wideo, DVD, Internetu.
6. Właściwe wzorce zachowań i motywacja do czytania-dzieci rzadko lub nigdy nie

widzą rodziców czytających książkę (najczęściej TV).

Jak diagnozować dysleksję rozwojową?

1. W szkole-ocena postępów szkolnych dokonywana przez nauczyciela na podstawie

wypowiedzi ustnych i pisemnych, ich kompozycji, stylu i ortografii.

2. Badanie w poradni psychologiczno-pedagogicznej kończące się opinią-ważna jest

umiejętność analizy tych opinii (przygotowałam wykaz określeń, ewentualnie można
konsultować i interpretować ze mną).

Co robić? Pięciopoziomowy system pomocy.

I poziom pomocy - nauczyciel na podstawie opinii z PP-P oraz zawartych tam opinii
powinien zapewnić dyslektycznemu dziecku indywidualny program wymagań oraz wskazać
dodatkowe ćwiczenia do wykonywania w szkole i w domu. Powinien również ściśle
współpracować z rodzicami, zawrzeć z nimi kontrakt dotyczący praw i obowiązków: dziecka,
rodziców i nauczyciela. W kontrakcie powinna być mowa o konsekwencjach nie
wywiązywania się z obowiązków.

II poziom pomocy - zespół korekcyjno-kompensacyjny.

III poziom - terapia indywidualna.

IV poziom - klasy terapeutyczne.

V poziom - stacjonarne oddziały terapeutyczne (kolonie, turnusy terapeutyczne).

Dzieci, które nie otrzymują specjalistycznej pomocy mogą przeżywać niepowodzenia
edukacyjne już w wieku przedszkolnym. A na skutek wieloletnich niepowodzeń szkolnych,
do których dochodzi, gdy uczeń nie jest objęty terapią pedagogiczną i gdy nie dostosuje się
wymagań do jego możliwości, powstają wtórne zaburzenia emocjonalne i motywacyjne.
Prowadzą one do zaburzeń osobowości lub nieprzystosowania społecznego. Dlatego
wyrównywać opóźnienia rozwojowe należy już u dzieci w wieku przedszkolnym i tym
samym zapobiegać niepowodzeniom szkolnym (przygotowałam schemat ,,czynniki
patogenne”)

O czym należy pamiętać będąc nauczycielem uczniów z dysleksją?

Chcąc pomóc uczniowi z dysleksją, nauczyciel powinien stosować metody bazujące na
polisensorycznym poznaniu, czyli angażujące słuch, ruch, wzrok, dotyk. Ważne, aby edukacji
nie opierać na negatywnych emocjach .Strach, wstyd, niepewność, poczucie winy utrudniają
koncentrowanie się na wykonywanych czynnościach. Na każdej lekcji należy uczniowi dać
szansę odniesienia choćby małego sukcesu. Pracę opierajmy na mocnych stronach dziecka
i nie szczędźmy pochwał za dobrze wykonaną pracę.

Oto kilka praktycznych rad –jak postępować, pracując z uczniem z dysleksją
rozwojową:



Nie odpytywać z głośnego czytania w obecności klasy;



Nie obniżać oceny za mało płynne czytanie;



Oceniać wysiłek ucznia, a nie efekty, które są niewspółmierne do włożonego trudu;



Pisanie ze słuchu zastąpić pisaniem z pamięci lub przepisywaniem;



Nie omawiać błędów ucznia na forum klasy;



Wyrabiać nawyk pracy ze słownikiem ortograficznym;



Stawiać jasno sformułowane pytania;



Nie dopuścić do sytuacji, że uczeń nie pracuje na lekcji;



Raz w tygodniu przejrzeć zeszyt ucznia;



Zwrócić uwagę na wzmożoną męczliwość ucznia i jego problemy z koncentracją
uwagi;



Pamiętać, że nadmiar poleceń do wykonania w krótkim czasie utrudnia koncentrację
uwagi;



Oceniać wiadomości ucznia głównie na podstawie wypowiedzi ustnych;



Ograniczyć ilość zadawanego do nauki tekstu lub wybrać tekst dostosowany
do umiejętności ucznia;



Zadbać aby uczeń siedział blisko nauczyciela, łatwiej go wówczas kontrolować, a przy
tym bliskość ośmiela i zachęca do zwrócenia się po pomoc.

Jak pracować w klasie, w której są uczniowie z dysleksją?

1. Jak prowadzić zajęcia, gdy ogółu dysleksja nie dotyczy? Sposobem na pogodzenie

interesów wszystkich jest indywidualizacja nauczania (tzn. daleko posunięta
różnorodność działań, wymagań stawianych uczniom, metod i form pracy, zadań
wykonywanych na lekcjach).

2. Ważna jest organizacja przestrzeni klasy :

o

elastyczne traktowanie przestrzennej organizacji klasy, zmienianie jej poprzez
przestawianie ławek co jakiś czas, stosownie do zadań realizowanych podczas
lekcji,

o

właściwe przydzielanie miejsc dzieciom z wadami wzroku, z niedosłuchem,
leworęcznym, z zaburzeniami funkcji wzrokowo-przestrzennych i słuchowo-
językowych,

3. Zmienne tempo lekcji-uczeń z dysleksją szybko się męczy wykonując przez dłuższy

czas podobny typ ćwiczeń i zadań. Monotonia irytuje i nie sprzyja koncentracji.
Zajęcia muszą mieć swoją dramaturgię, odpowiednie tempo (dotyczy to charakteru
uwagi, zaangażowanie różnorodnych procesów myślowych, poznawczych, dynamiki
działań manualnych, wzrokowych, słuchowych).

4. Czytanie tekstu w klasie-najlepsze spotkanie z lekturą. Lepiej zrezygnować z 2-3

większych tekstów, aby wspólnie z uczniami przeczytać jeden. Trochę powinna
zmuszać nas do tego konieczność-uczniowie samodzielnie nie czytają lektur.

5. Praca w grupach-w przypadkach uczniów z dysleksją warto systematycznie stosować

formę pracy grupowej, ponieważ może ona wyposażyć ucznia w umiejętności, które
nie są powszechnie doskonalone i kształtowane podczas innych form lekcji:

o

planowanie zadań,

o

współpraca z innymi,

o

wymiana doświadczeń,

o

analizowanie, segregowanie informacji,

o

dokonywanie oceny pracy własnej i kolegów,

o

konfrontowanie poglądów, kształtowanie opinii.

6. Praca domowa dla uczniów z dysleksją-sztuką jest zadawanie takich prac domowych,

by nie przysparzać uczniowi roboty żmudnej, nie wnoszącej wiele w zasób
umiejętności lub nie prowokować sytuacji, w której uczeń nie odrobi pracy domowej,
ponieważ nie potrafi jej wykonać. Warto przemyśleć polecenia i zaproponować
do pracy do domu zadania cząstkowe: tworzenie konspektów odpowiedzi lub pracę
na ograniczonym tekście.

Dysleksja nie przekreśla jednak możliwości odniesienia sukcesów w nauce.
Tylko wczesna diagnoza i wszechstronna pomoc pomoże uczniom z dysleksją
czerpać przyjemność z pobytu w szkole i zdobywania wiedzy.

O czym należy pamiętać, będąc nauczycielem uczniów z dysleksją?

NIE

1. Nie traktuj ucznia jak chorego, niezdolnego, złego lub leniwego.

2. Nie karz, nie wyśmiewaj ucznia w nadziei, że zmobilizujesz go do pracy.

3. Nie łudź się, że uczeń ,,sam z tego wyrośnie , weźmie się w garść, przysiądzie

fałdów"

4. Nie spodziewaj się, że kłopoty ucznia pozbawionego specjalistycznej pomocy

ograniczą się do czytania i pisania i znikną same.

5. Nie ograniczaj uczniowi zajęć pozalekcyjnych, aby miał więcej czasu na naukę,

ale i nie zwalniaj go z systematycznych ćwiczeń i pracy nad sobą.

TAK

6. Staraj się zrozumieć swojego ucznia, jego potrzeby, możliwości i ograniczenia.

Zapobiegnie to pogłębianiu się jego trudności szkolnych i występowaniu wtórnych
zaburzeń nerwicowych.

7. Spróbuj jak najwcześniej zaobserwować trudności ucznia: na czym polegają i co

jest ich przyczyną. Skonsultuj problemy ucznia ze specjalistą (psychologiem,
pedagogiem, logopedą).

8. Aby jak najwcześniej pomóc uczniowi:

· wykorzystuj wyniki badań i zalecenia specjalistów zawarte w opiniach

pedagogiczno-psychologicznych, uwzględniaj je w swojej pracy,

· ustal kontrakt zawierający reguły współpracy między tobą, innymi

nauczycielami, rodzicami i uczniem, który ucznia uczyni odpowiedzialnym
za pracę nad sobą, rodziców za pomaganie dziecku, a nauczyciela za bycie
doradcą,

· zaobserwuj podczas lekcji, co najskuteczniej pomaga uczniowi.

9. Opracuj indywidualny program wymagań wobec ucznia dostosowany do jego

możliwości:

· oceniaj go na podstawie odpowiedzi ustnych i treści prac pisemnych,

· nie każ mu czytać głośno przy całej klasie,

· pozwól mu korzystać ze słownika i daj więcej czasu na zadania pisemne,

· nagradzaj za wysiłek i pracę, a nie za jej efekty.

10. Bądź życzliwym, cierpliwym przewodnikiem ucznia.

Opracowanie
mgr Lidia Chwalińska